Reklama
Co to jest aminotransferaza alaninowa - ALAT?
ALAT (inaczej ALT, GPT, SGPT) to aminotransferaza alaninowa - enzym wewnątrzkomórkowym, który najczęściej występuje w wątrobie, a nieco rzadziej w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym i nerkach. W zdrowym organizmie w surowicy krwi widać jedynie jego śladowe ilości.
Gdy praca wątroby zostaje w jakiś sposób zaburzona, aminotransferaza alaninowa uwalnia się do krwi i w badaniu widać jej podwyższony poziom.
Wykaże to proste badanie krwi, do którego nie trzeba się szczególnie przygotowywać (wystarczy wykonać je rano i być na czczo). Przyczyny tych uszkodzeń trzeba szukać rozszerzając diagnostykę.
Reklama
Wskazania do badania poziomu ALAT - kiedy trzeba je zrobić?
Przy każdym podejrzeniu uszkodzenia wątroby trzeba wykonać badanie ALAT. Pacjenta powinno zaniepokoić i skłonić do konsultacji z lekarzem każde zażółcenie skóry oraz błon śluzowych, które może wskazywać na upośledzonego metabolizmu bilirubiny. Inne niepokojące objawy to:
- osłabienie,
- utrata apetytu,
- kurcze mięśni,
- wzdęcia,
- bóle brzucha po prawej stronie, pod żebrem,
- nudności i wymioty,
- częste krwawienie z nosa i dziąseł,
- u panów: utrata owłosienia pod pachami i w okolicy łona, utrata libido, impotencja oraz ginekomastia,
- u pań: zaburzenia miesiączkowania, utrata miesiączki, bezpłodność.
Lekarz może zlecić badanie ALAT także osobom z podejrzeniem wirusowego zapalenia wątroby, pacjentom zażywającym na stałe leki, które mogą uszkodzić wątrobę (np. tabletki antykoncepcyjne), cukrzykom, osobom otyłym i nadużywającym alkoholu.
Reklama
Norma ALAT - co oznacza niski lub wysoki poziom?
Norma poziomu aminotransferazy alaninowej w surowicy krwi wynosi 5-40 U/I. Gdy wartość ta jest znacznie przekroczona lekarz może podejrzewać, że u pacjenta doszło do zablokowania wydzielania lub przepływu żółci produkowanej przez wątrobę.
Dzieje się tak najczęściej przy kamicy przewodu żółciowego, marskości żółciowej wątroby, nowotworach, torbielach, wirusowemu zapaleniu wątroby, sepsie.
Podwyższony poziom enzymu ALAT może pojawić się również w drugim tygodniu mononukleozy zakaźnej, przy zapaleniu trzustki, toksycznym uszkodzeniu wątroby (np. grzybami lub chemikaliami), przy niewydolności krążenia.
Poziom ALAT (łącznie ze wzrostem AST) może wzrosną również przy:
- martwicy mięśnia sercowego, np. po zawałach i zabiegach kardiochirurgicznych
- uszkodzeniach mięśni szkieletowych
- intensywnym wysiłku fizycznym, np. treningu siłowym
- stosowaniu niektórych leków psychotropowych
- stosowaniu niektórych leków obniżających stężenie cholesterolu
- w ciąży
- pierwotnym niedoborze karnityny
Podwyższone ALAT we krwi występuje również u noworodków i może się w sposób prawidłowy wahać nawet od 40 do 200 U/l. Pamiętajmy jednak, że każde wyniki badań, nie tylko u najmłodszych zawsze należy konsultować ze specjalistą.
Reklama
Badania ALAT i AST - porównanie i interpretacja wyników
Dla określenia jakie choroby spowodowały uszkodzenie komórek wykonuje się oprócz badania ALAT także badanie AST.
Dla lekarza ważne są nie tylko samodzielne wartości tych enzymów, ale wiele o zdrowiu pacjenta mówi także stosunek aktywności AST do ALAT (to tzw. wskaźnik Ritisa).
W większości chorób wątroby aktywność ALAT jest wyższa niż AST, a stosunek AST do ALAT jest niski. Wskaźnik AST/ALAT jest zazwyczaj wysoki, gdy mamy do czynienia z:
- alkoholowym zapaleniem wątroby
- marskością wątroby
- ostrym zapaleniem lub uszkodzeniem wątroby spowodowanym zamknięciem odpływu żółci
Jeżeli stosunek AST do ALAT wynosi poniżej 1, a sam ALAT jest podwyższony trzykrotnie, u pacjenta podejrzewa się:
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C
- ostre WZW A-E,
- stłuszczenie wątroby
- hemochromatozę
- uszkodzenie polekowe wątroby lub toksyczne wątroby
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
- chorobę Wilsona
Jeżeli stosunek AST do ALAT wynosi powyżej 1, a sam ALAT jest podwyższony pięciokrotnie, u pacjenta podejrzewa się:
- alkoholową chorobę wątroby
- marskość wątroby
- hemolizę
- zawał serca
- miopatię
- choroby tarczycy
- wysiłek fizyczny
Zazwyczaj przy diagnozowaniu chorób wątroby oprócz ALAT i AST wykonuje się dodatkowo badanie poziomu bilirubiny, fosfatazy alkalicznej i dehydrogenazy mleczanowej.
