Reklama
Co to jest AspAT?
W krwi człowieka w śladowych ilościach znajdują się enzymy aminotransferazy. Wzrost ich aktywności jest sygnałem ostrzegawczym i może świadczy o tym, że mogło dojść do uszkodzenia komórek, w których występują.
Jednym z najważniejszych tego typu enzymów jest aminotransferaza asparaginowa oznaczana jako AspAT (lub też AST). Drugim ważnym enzymem wewnątrzkomórkowym jest aminotransferaza alaninowa (ALAT). Jej główny obszar działania to hepacyty, czyli komórki wątroby. Gdy dochodzi do ich uszkodzenia we krwi zwiększa się poziom ALAT.
Natomiast AspAT występuje głównie w wątrobie, mięśniach szkieletowych, sercu, nerkach i krwinkach czerwonych. Badanie AspAT we krwi wykonuje się głównie po to, żeby zdiagnozować choroby wątroby. AspAT należy do tzw. prób wątrobowych. Dodatkowo aminotransferaza służy także do:
- oceny syntezy białek,
- wykrywania zmian wynikających z zastoju żółci,
- kontroli obciążenia wątroby lekami antykoncepcyjnymi.
Reklama
Na czym polega badanie AspAT?
Choroby wątroby mogą się długo rozwijać i nie dawać żadnych swoistych objawów, dlatego powinniśmy profilaktycznie wykonywać co roku kontrolne badanie AspAT. Wskazaniem powinny być również niepokojące objawy, jak:
- mocz ciemnego koloru i stolec odbarwiony,
- ciągłe zmęczenie,
- silne skurcze mięśni,
- brak apetytu,
- utrata masy ciała nie spowodowana odchudzaniem,
- zażółcenie skóry i błon śluzowych,
- biegunki,
- nudności i wymioty,
- wzdęcia i bóle brzucha, zwłaszcza po prawej stronie pod żebrami,
- świąd skóry,
- zaburzenia w miesiączkowaniu,
- częste krwawienia z dziąseł i nosa.
Badanie AspAT powinno się wykonywać także u osób z grup ryzyka, u których mogło dojść do uszkodzenia wątroby, czyli:
- kobiet stosujących antykoncepcję doustną,
- osób na stałe przyjmujące inne leki obciążające wątrobę,
- pacjentów nadużywający alkoholu,
- osób, które podejrzewają, że mogły zostać zakażone wirusowym zapaleniem wątroby,
- osób otyłych,
- cukrzyków,
- osób, które mają w rodzinie bliskie osoby z chorobami wątroby.
Badanie poziomu AspAT wykonuje się z krwi, a na pobranie trzeba zgłosić się na czczo. Przerwa od ostatniego posiłku powinna wynosić 12 godzin. Ważne jest także to, co jemy dnia poprzedniego, ponieważ wyniki mogą zaburzyć tłuste posiłki oraz alkohol. Wyniki może zafałszować także:
- ciężka praca fizyczna,
- kawa,
- czekolada,
- przyjmowanie leków (salicylanów, chloropromazyny, werapamilu, diklofenaku, tetracykliny, erytromycyny, oksacyliny, sulfasalazyny, opiatów).
Reklama
Cena badania AspAT
Badania poziomu AspAT można wykonać w niemal każdnym punkcie diagnostycznym i laboratoryjnym. Ile kosztuje badania AspAT? Cena kształtuje się od 8 do 20 złotych.
Jeśli chcemy wykonać badanie AspAT wraz z innymi próbami wątrobowymi, koszt wynosi od 25 do 40 złotych. Sam wynik badania jest dostępny maksymalnie w następnym dniu.
Reklama
Normy AspAT - niski i podwyższony poziom
Norma dla AspAT dla kobiet wynosi mniej niż 35 U/l (według niektórych danych może być poniżej 50 U/l).
Dla mężczyzn wynosi natomiast mniej niż 31 U/l (według niektórych wynosić 19 U/l).
Dla dzieci między pierwszym a 15. rokiem życia norma to stężenie poniżej 50 U/l.
Najbardziej podwyższone AspAT, nawet o 100 razy mamy w przypadku zatrucia muchomorem sromotnikowym i najczęściej wiąże się to z koniecznością przeszczepienia tego narządu. Przekroczone normy występują jednak także w wielu chorobach rozwijających się wolniej niż zatrucie.
Zwiększona aktywność AspAT może wystąpić przy:
- wirusowym lub autoimmunologicznym zapaleniu wątroby,
- nowotworach i przerzutach nowotworów do wątroby,
- marskości wątroby,
- zapaleniu dróg żółciowych,
- zawale serca (najwyższy poziom jest od 4 do 6 godzin po zawale),
- martwicy mięśnia sercowego,
- zabiegach operacyjnych na sercu,
- uszkodzeniach mięśni szkieletowych,
- mononukleozie zakaźnej,
- niedotlenieniu,
- niewydolności nerek,
- zapaleniu trzustki,
- zatorowości płucnej,
- niewydolności krążenia.
W ostrym zapaleniu wątroby wysoka aktywność AspAT utrzymuje się ok. 1-2 miesiące. Może się jednak zdarzyć, że dopiero po 3-6 miesięcy wyniki wrócą do normy. Jeżeli poziom AspAT jest podwyższony pacjentowi zleca się wykonanie USG jamy brzusznej, które pozwoli dokładniej ocenić stan wątroby.
Reklama
Badanie AspAT i ALAT - interpretacja wyników
Oprócz badania AspAT w diagnozowaniu uszkodzeń wątroby ważne jest także wykonanie badania ALAT. Po uzyskaniu obu wyników wyliczeny jest tzw. wskaźnika de Ritisa (stosunek AspAT do ALAT). Przyjmuje się, że jeśli wskaźnik ten wynosi poniżej 1 możemy mieć do czynienia z:
- łagodnym uszkodzeniem komórek wątroby,
- przewlekłym WZW B lub C,
- ostrym WZW A-E,
- stłuszczeniem wątroby,
- uszkodzeniem polekowym,
- uszkodzeniem toksycznym,
- autoimmunologicznym zapaleniem wątroby,
- celiakią,
- chorobą Wilsona.
Natomiast wskaźnik de Ritisa ok. poziomu 1 może być sygnałem:
- nowotworów wątroby,
- przerzutów w wątrobie,
- marskości wątroby.
Gdy wskaźnik wzrasta powyżej 1 oznacza to, że doszło do martwicy komórek wątroby i może wskazywać to na:
- zawał serca,
- chorobę alkoholową,
- marskość wątroby,
- hemolizę,
- miopatię,
- choroby tarczycy.
Reklama
Wyniki badań AspAT i ALAT w ciąży
Podwyższony poziom ALAT i AspAT obserwuje się w ciąży, gdy kobieta choruje na cholestazę. Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych jest najczęstszym schorzeniem wątroby występującym jedynie podczas ciąży, zwłaszcza w trzecim trymestrze.
Choroba spowodowana jest zastojem żółci, który prowadzi do wzrost poziomu bilirubiny, kwasów żółciowych i enzymów. Najczęściej cholestaza objawia się mdłościami, wymiotami, utratą apetytu, żółtaczką i powiększoną wątrobą.
Diagnoza tego schorzenia jest niezwykle istotna, bo nieleczona cholestaza może doprowadzić do przedwczesnego porodu i obumarcia płodu.
