Chętnie sięgamy po leki przeciwbólowe. Mają szybkie działanie, nie powodują skutków ubocznych, pomagają w przypadku nagłego bólu, nie wymagają recepty. Są na tyle powszechne i uważane za łagodne, że często dochodzi do ich przedawkowania. Jeśli lek przeciwbólowy nie działa, kolejne dawki mogą pogorszyć stan zdrowia, zamiast pomóc. Przed spożyciem należy zatem dokładnie zapoznać się z informacją o dawkowaniu, zawartą w ulotce.
Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów leków przeciwbólowych – na bazie paracetamolu, kwasu acetylosalicylowego lub ibuprofenu. Wszystkie mają działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, uważane są również za bezpieczne oraz niepodrażniające żołądka. Ich działanie nieco się jednak różni.
Przyjrzyjmy się więc bliżej stosowaniu leków przeciwbólowych bez recepty, ich dawkowaniu oraz ewentualnym skutkom ubocznym — zwłaszcza w przypadku przedawkowania.
Reklama
Przedawkowanie paracetamolu
Paracetamol jest najpopularniejszym środkiem przeciwbólowym, ale zarazem najczęściej ulega przedawkowaniu. Stosuje się go w przypadku bólu o słabym lub średnim nasileniu. Jego działanie polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn w centralnym układzie nerwowym oraz zmniejszaniu wrażliwości receptorów bólowych. Paracetamol jest również skuteczny przy obniżaniu zbyt wysokiej temperatury. Nie wykazuje za to funkcji przeciwzapalnych.
Najczęściej stosuje się go w momencie wystąpienia bólu głowy, zębów oraz stawów. Dziennie nie powinno się przekraczać 4 gramów leku, można go natomiast stosować maksymalnie przez 5 dni. W przypadku konieczności przewlekłego zażywania paracetamolu jego dawka dzienna nie powinna przekraczać 2,5 gramów.
Przedawkowanie paracetamolu rozpoczyna się od nudności i wymiotów, które pojawiają się po 4-5 godzinach od przyjęcia zbyt dużej dawki. Z czasem do objawów dołączają bóle brzucha oraz tkliwość w prawym podżebrzu. Następnego dnia pojawiają się objawy uszkodzenia wątroby - żółtaczka oraz skaza krwotoczna.
Finalnie przedawkowanie paracetamolu doprowadza do niewydolności wątroby, a w skrajnych przypadkach do martwiczego uszkodzenia wątroby. Paracetamol można przedawkować nieświadomie, spożywając leki na przeziębienie, w których skład często wchodzi właśnie ten środek. Jest to więc jeszcze jedna przestroga, by uważnie czytać ulotki zażywanych środków.
Niekorzystne działanie paracetamolu wzmaga się w przypadku odwodnienia, palenia papierosów, nadużywania alkoholu, przy chorobach nerek oraz wątroby.
Śmierć po paracetamolu
Za śmiertelną uważa się dawkę paracetamolu pomiędzy 15 a 25 g. Po spożyciu takiej ilości preparatu dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia wątroby. Pierwsze objawy pojawiają się po 24, a nawet 72 godzinach od spożycia zbyt dużej porcji leku. Możliwe jest również działanie toksyczne przy przyjęciu dawki wyższej niż 4 g w ciągu 8 godzin.
Reklama
Przedawkowanie ibuprofenu
Ibuprofen jest drugim najczęściej stosowanym środkiem przeciwbólowym, przeznaczonym do bólu o słabym i średnim nasileniu. Z reguły stosuje się go do leczenia chorób reumatycznych oraz bólu wywołanego zmianami urazowymi, ale jest również skuteczny w leczeniu bólu głowy, zębów oraz gorączki. Maksymalna dawka dla osoby dorosłej wynosi 1,2 g, pod kontrolą lekarza może być jednak nieco wyższa.
Ibuprofen uważa się za bezpieczniejszy niż paracetamol, ponieważ nawet w przypadku przedawkowania nie doprowadza do poważnych uszkodzeń narządów. Przy spożyciu zbyt dużej dawki ibuprofenu możliwe jest wystąpienie nudności, bólu brzucha i biegunki.
Warto wiedzieć, że badania pokazują, iż nawet spożycie dawki ibuprofenu większej niż 100 mg na kilogram masy ciała nie prowadzi do wystąpienia u dorosłych ostrych objawów zatrucia (dla dzieci jednak jest to dawka toksyczna).
Cięższe konsekwencje przedawkowania ibuprofenu widać u dorosłych dopiero po przekroczeniu 400 mg środka na kilogram masy ciała pacjenta.
Pierwsze objawy przedawkowania ibuprofenu występują po 4-6 godzinach od zażycia za dużej dawki. Przypominają one ciężkie zatrucie pokarmowe — z bólem brzucha, nudnościami, biegunką, krwią w stolcu. Pojawić mogą się również objawy ze strony układu nerwowego, drgawki, śpiączka, zaburzenia rytmu serca, uszkodzenie nerek.
W przypadku wystąpienia pierwszych objawów przedawkowania ibuprofenu należy poddać się płukaniu żołądka. Nie zaleca się natomiast wywoływania wymiotów. W wyniku zatrucia możliwe jest krwawienie żołądka, zwłaszcza jeśli wraz z przyjęciem leku pacjent pił alkohol.
Reklama
Kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna
Aspiryna, a dokładniej kwas acetylosalicylowy, jest popularny ze względu na swe działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwzakrzepowe. Stosowany jest zatem do leczenia przeziębienia i grypy, a także bólu głowy, stawów, zębów, w stanach zapalnych. Dawka aspiryny w ciągu dnia powinna wynosić około 2,5 g, dzielone co 4-6 godzin na mniejsze dawki.
Spożycie 150 mg aspiryny na kilogram masy ciała stanowi przekroczenie zalecanej dawki leku, jednak nie prowadzi do toksycznych objawów zatrucia. W przedziale 150-300 mg na kilogram masy ciała pacjenta zaczynają występować objawy przedawkowania o łagodnym lub średnim stopniu reakcji toksycznej. W zakresie 300-500 mg zaś występuje zatrucie ostre (ciężkie).
Do objawów przedawkowania aspiryny zalicza się nudności, wymioty, szum w uszach oraz zawroty głowy, a także nadmierną senność. Przy poważnym zatruciu pojawia się:
- wysoka temperatura,
- osłabienie,
- omamy,
- halucynacje,
- drgawki.
Nadmiar leku w organizmie może doprowadzić do zatrzymania krążenia i obrzęku płuc.
Aspiryna - dawka śmiertelna
Dawka śmiertelna kwasu acetylosalicylowego wynosi 500 mg na kilogram masy ciała pacjenta.
Reklama
Metamizol, czyli pyralgina
Metamizol, szerzej znany pod nazwą pyralginy, wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz spazmolityczne (rozkurczowe). Stosowany jest zatem do leczenia przeziębienia i grypy, a także bólu głowy. Maksymalna jednorazowa dawka metamizolu wynosi 1000 mg, a maksymalna dawka dobowa - 4000 mg.
Nie powinno się przyjmować leku dłużej niż 7 dni. Warto wiedzieć, że stosowanie leku w dużych dawkach lub długotrwale zwiększa ryzyko agranulocytozy — drastycznego zmniejszenia liczby granulocytów, co obniża odporność i prowadzić do licznych i trudnych w przebyciu infekcji. Z tego powodu metamizol został zakazany w niektórych krajach.
Reklama
Przedawkowanie metamizolu
Przedawkowanie metamizolu może dawać takie objawy, jak:
- pobudzenie,
- zaburzenia świadomości,
- zawroty głowy,
- szumy uszne lub zaburzenia słuchu,
- zaburzenia rytmu serca i spadek ciśnienia tętniczego,
- wymioty, bóle brzucha, krwawienia, perforacje,
- uszkodzenie wątroby,
- zapalenie nerek,
- wysypka,
- martwicze oddzielanie się naskórka,
- czerwone zabarwienie moczu.
Nie istnieje odtrutka na przedawkowanie metamizolu. W takim przypadku stosuje się leczenie objawowe i podtrzymujące.
Reklama
Zatrucie lekami przeciwbólowymi - pierwsza pomoc. Co robić?
W przypadku przyjęcia większej dawki niż zalecana środka przeciwbólowego należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, który podejmie decyzję w sprawie dalszego postępowania. Jeżeli wystąpią objawy charakterystyczne dla toksycznego zatrucia, powinno się możliwie najszybciej przetransportować pacjenta do szpitala.
Nie wolno zmuszać osoby wykazującej objawy zatrucia do wymiotów — może to bowiem prowadzić do perforacji w obrębie układu pokarmowego. Istotna dla oceny sytuacji przez specjalistów będzie ilość przyjętych przez daną osobę środków oraz czas, w którym to nastąpiło.
Pamiętaj, by przed zażyciem jakichkolwiek środków farmakologicznych uważnie przeczytać ulotkę i stosować produkt zgodnie z zaleceniami. Nigdy nie trzymaj leków w zasięgu dzieci.
