Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗

Grzyb olszówka (krowiak podwinięty) - jak wygląda i czy jest jadalny? Skutki spożycia

Olszówka znajduje się w czołówce grzybów będących najczęstszą przyczyną zatruć. I to wcale nie dlatego, że trudno odróżnić ją od innego, jadalnego grzyba, a z powodu powszechnie panującej opinii, że trujące ma ona wyłącznie wtedy, gdy jest surowa. Sprawdź, jak wygląda.
wyrwany z ziemi grzyb olszówka
źródło: Bing
W skrócie
  • Olszówka przez długi czas uznawana była za grzyba jadalnego, choć wcale nim nie jest. Dlaczego?
  • Olszówka z wyglądu pozornie przypomina rydza, choć obydwa grzyby mają swoje własne cechy charakterystyczne. Jakie?
  • Pierwsze objawy zatrucia olszówką mogą, ale nie muszą się pojawić, gdyż dopiero po kilku latach dochodzi do prawdziwych powikłań. Jakich?
SPRAWDŹ TEŻ: Zatrucie grzybami - objawy, pierwsza pomoc i leczenie
Spis treści

Reklama

Jakim grzybem jest olszówka?

Olszówką (z j. łacińskiego - Paxillus involutus) jest nazywany potocznie krowiak podwinięty. Inne określenia dla tego grzyba to:

  • bydlęca gęba,
  • krowia gęba,
  • krowia warga,
  • krówka,
  • pieczeń,
  • świnka pospolita,
  • tłuszcz,
  • tłustocha,
  • gwoździak podwinięty,
  • podolszówek,
  • olchówka.

Występuje od lipca do przełomu października i listopada, właściwie we wszystkich rodzajach lasów - liściastych, mieszanych i iglastych, jak również na torfowiskach.

Spotkać ją można także w starych parkach i w zaroślach. Rośnie zazwyczaj pod brzozami, dębami, sosnami, świerkami oraz, jak sama nazwa wskazuje, pod olchami.

W europejskich lasach rośnie prawie 5 tyś. Gatunków grzybów, z czego zdecydowana większość także na terenie Polski. Około 250 rodzajów z tego grona znajduje się na liście trujących, których pod żadnym pozorem nie powinno się zbierać ani spożywać.

Tymczasem każdego roku w Polsce odnotowuje się od 500 do nawet 1000 zatruć grzybami, z czego średnio od 30 do 60 przypadków kończy się niestety śmiercią.

Część z nich wynika ze spożycia właśnie olszówki.

Reklama

Jak wygląda grzyb olszówka?

Zarówno nazwa olszówka, jak i krowiak podwinięty, nie wzięły swoich nazw znikąd. Wśród cech charakterystycznych olszówki należy wymienić:

  • okrągły kapelusz o średnicy sięgającej od 5 do nawet 15 cm - może występować w różnych barwach, m.in. żółtobrązowej, czerwonobrązowej, beżowobrązowej, szarobrunatnej, oliwkowej, żółtoczerwonej czy płowej. Jego znakiem rozpoznawczym są silnie podwinięte brzegi, zwłaszcza w przypadku młodych egzemplarzy. W początkowym stadium kapelusz jest wypukły, z czasem staje się płaski, a w ostatnim stadium - wklęsły;
  • pod kapeluszem znajdują się gęsto ułożone blaszki o szerokości od 4 do 6 mm;ez trudu można oderwać je od kapelusza;
  • trzon grzyba jest stosunkowo krótki (ma od 3 do maksymalnie 8 cm i od 1 do 2,5 cm grubości). Zazwyczaj przybiera kolor kapelusza lub też jest nieco od niego jaśniejszy;
  • miąższ ma z kolei barwę żółtą, żółtobiałą lub brązowawą. Typowe jest to, że w wyniku uszkodzenia staje się brunatny lub czerwonobrązowy;
  • grzyb przez stosunkowo długi czas pozostaje dość twardy (jędrny);
  • grzyb nie ma żadnego charakterystycznego zapachu.

Reklama

Czy grzyb olszówka jest jadalny?

Jeszcze do niedawna olszówkę zaliczano do grzybów jadalnych. Takie stwierdzenie umieszczono nawet w wydanej w latach osiemdziesiątych Encyklopedii PWN.

Spożycie olszówki nie wywoływało u większości żadnych dolegliwości. Jedynie u niektórych po jej skonsumowaniu  dochodziło do silnych zatruć.

Niewykluczone, że właśnie z tego powodu przekonanie o jadalności olszówki jest tak powszechne wśród wielu grzybiarzy również dzisiaj.

Są też i tacy, którzy uznają olszówkę za grzyb warunkowo jadalny, twierdząc, że właściwości trujące ma wyłącznie wtedy, kiedy jest w postaci surowej.

Według reprezentujących ten pogląd, trucizna znika jednak po ugotowaniu i co najmniej dwukrotnej wymianie wody w trakcie tego procesu. Nic bardziej mylnego.

Grzyb olszówka zawiera dwie substancje o toksycznych (trujących) właściwościach. Są to:

  • muskaryna,
  • inwolutyna.

Reklama

Objawy zatrucia grzybem olszówką

Pierwsze objawy zatrucia olszówką występują w ciągu maksymalnie w 2-3 godziny od momentu zjedzenia.. Dzieje się tak za sprawą muskaryny. Substancja ta prowadzi do:

  • problemów z oddychaniem,
  • spowolnienia akcji serca,
  • ślinotoku,
  • zwężenia źrenic,
  • łzawienia.

Objawy te nie występują często i mogą ustąpić samoistnie w ciągu dobry. W przypadku ich pojawienia należy natychmiast udać się do szpitala.

Zatrucie muskaryną jednak zazwyczaj nie prowadzi do najgorszego. W olszówce znajduje się jeszcze jedna toksyna, która może powodowaćwyniszczanie organizmu przez długi okres, czasem nawet 10-15 lat.

To właśnie inwolutyna odpowiada za pozorny brak objawów. Początkowo może dojśćdo wcześniej wymienionych lub też mogą nie pojawić się żadne symptomy. W większości przypadków dopiero później zaczynają pojawiać się skutki zatrucia.

Inwolutyna doprowadza z czasem do:

Dzieje się tak dlatego, ponieważ substancja ta działa jak alergen. Po jej pierwszym  spożyciu organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała. Konsekwencją tego jest silna i gwałtowna reakcja odpornościowa organizmu, do której dochodzi po którymś z kolei dostarczeniu inwolutyny do organizmu.

Nie ma sposobu, by przewidzieć, za którym razem może dojść do tej niebezpiecznej sytuacji. W przypadku niektórych osób dzieje się tak po trzecim czy czwartym spożyciu olszówki, a u niektórych dopiero po dziesiątym razie.

Ponieważ objawy takiego zatrucia są aż tak odłożone w czasie, dla wielu grzybiarzy wierzących w jadalność olszówek jest to niezbity dowód na to, że grzyby te są całkowicie bezpieczne i można je zbierać i jeść bez ograniczeń.

Reklama

Trująca olszówka, a jadalny rydz

Nie zdarza się to co prawda zbyt często, ale śmiertelnie trujący grzyb olszówka może być niekiedy mylony z całkowicie bezpiecznym rydzem jadalnym. Dzieje się tak ze względu na podobieństwo w wyglądzie i barwach. 

Cechą rozpoznawczą i typową wyłącznie dla rydza jest jednak wydzielanie mleczka w pomarańczowym kolorze, które staje się zielone po uszkodzeniu grzyba. Takich właściwości nie ma ani olszówka, ani żaden inny grzyb.

Każdy grzybiarz nie będąc pewnym czy w lesie znalazł olszówkę, czy też rydza, może po zakończonym grzybobraniu udać się do najbliższej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.

W każdej z nich są zatrudnieni specjaliści od grzybów, którzy rozwieją tego typu wątpliwości całkowicie nieodpłatnie.

W sezonie grzybowym w każdej tego typu placówce grzyboznawcy pełnią specjalne dyżury.

Czytaj również

Bibliografia

  • Gerhart E., Grzyby wielki ilustrowany przewodnik, wyd. Zakład Poligraficzno - Wydawniczy Pozkal.
  • Lisiewska M, Szmid M., Przewodnik grzyboznawczy, wyd. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2003.
  • Snowarski M., Grzyby, wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010.
  • Grzymała S., Grzyby trujące i zatrucia grzybami, PZWL, 1958.
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Grzyby
Łysiczka lancetowata - jak ją rozpoznać i z czym można pomylić?
Grzyby łysiczka lancetowata w lesie
Maślaki - jakie są rodzaje i co można z nich zrobić?
Grzyb maślak rosnący w lesie
Chaga - na co pomaga błyskoporek podkorowy? Zastosowanie i cena
Herbata w szklanym dzbanku z chagi
Podobne artykuły
Grzyby boczniaki
Boczniaki - wartości odżywcze i właściwości. Jak je przyrządzić?
Grzyb kozia broda rosnący na pniu drzewa
Kozia broda - z czym można pomylić tego grzyba i czy jest trujący?
Suszone grzyby w miseczce
Jak przechowywać suszone grzyby? Sprawdzone sposoby
Grzyb w lesie
Jak szybo rosną grzyby? Czas i warunki wzrostu w lesie
Kobieta szuka grzybów z psem
Jak szukać grzybów? Pod jakimi drzewami można je znaleźć?

Reklama


Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!