Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗

Opryszczkowe zapalenie mózgu - jak można się zarazić? Przyczyny, objawy i rokowania

Opryszczkowe zapalenie mózgu to jedna z najpoważniejszych chorób neurologicznych o podłożu wirusowym. Znacznie mniejsze szanse na przeżycie mają pacjenci, którzy nie otrzymają na czas leczenia. Jednak nawet wdrożona terapia nie zawsze gwarantuje wyleczenie. Wielu pacjentów boryka się z powikłaniami choroby przez resztę życia. Zobacz, jak zdiagnozować tę dolegliwość i jakie są obecnie metody jej leczenia.
Kobieta cierpi na opryszczkowe zapalenie mózgu
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Opryszczkowe zapalenie mózgu to niezwykle niebezpieczna choroba, która zazwyczaj ma ciężki przebieg, prowadzący nierzadko do śmierci.
  • U większości pacjentów, którzy przeżyją, powikłania negatywnie wpływają na działanie układu nerwowego.
  • U około 2 na 10 pacjentów choroba ma jednak łagodny przebieg. Zobacz, co ma na to wpływ.
SPRAWDŹ TEŻ: Jak się pozbyć opryszczki?
Spis treści

Reklama

Czym jest opryszczkowe zapalenie mózgu?

Opryszczkowe zapalenie mózgu to rodzaj wirusowego zapalenia mózgu, który jest wywołany wirusem opryszczki, czyli HSV. Herpex simplex to jeden z najczęściej występujących wirusów na świecie. Dwa typy tego wirusa to:

  • HSV-1,
  • HSV-2.

Ten pierwszy odpowiada za opryszczkę na głowie, min. opryszczkę warg i nosa. To także typ wirusa, który w większości przypadków odpowiada za niebezpieczne dla zdrowia i życia opryszczkowe zapalenie mózgu. Natomiast drugi typ wywołuje opryszczkę na genitaliach.

Według szacunków nosicielami HSV może być około 80-90% ludzi. Nie wszyscy jednak wiedzą o tym, że są nim zarażeni, ponieważ HSV przez wiele lat może mieć formę utajoną. W uśpieniu czeka, ukryty w zwojach nerwowych, na dobry moment, by się uaktywnić. Są to zazwyczaj chwile wyczerpania, gorszej odporności czy stresu.

Rokowania w opryszczkowym zapaleniu mózgu zależą przede wszystkim od tego, jak szybko zostało włączone leczenie. Dokładna liczba zachorowań w ciągu roku nie jest znana. Jednak, według szacunków, które podają specjaliści z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na łamach „Postępów Mikrobiologii”, dolegliwość pojawia się u około 1-4 osób na milion przypadków.

Opisywaną tu chorobę należy odróżnić od opryszczkowego zapalenia opon mózgowych, co widać nawet w klasyfikacji ICD. Opryszczkowe zapalenie opon mózgowych w tym zestawieniu jest oznaczone kodem B00.3. Z kolei zapalenie mózgu wywołane przez wirus opryszczki, czyli opryszczkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, czyli bardziej rozległa choroba, ma kod G05.1. Natomiast w klasyfikacji ICD-11 choroba oznaczona jest kodem 1F00.2.

Heviran Comfort MAX
Heviran Comfort MAX jest lekiem przeciwwirusowym. Substancją czynną leku jest acyklowir, który hamuje namnażanie chorobotwórczych dla człowieka wirusów z grupy Herpes. Lek stosuje się w zapobieganiu: nawrotom opryszczki pospolitej u dorosłych z prawidłową odpornością. Heviran Comfort MAX może być stosowany jedynie u pacjentów, u których w przeszłości rozpoznano zakażenie wirusem opryszczki pospolitej. Jeśli po upływie 1 miesiąca nie nastąpiła poprawa lub pacjent czuje się gorzej, należy zwrócić się do lekarza.
Heviran® Comfort MAX. Skład i postać: 1 tabletka zawiera 400 mg acyklowiru. Tabletki barwy białej, okrągłe, obustronnie wypukłe. Wskazania: Zapobieganie nawrotom opryszczki pospolitej (Herpes simplex virus) u dorosłych pacjentów z prawidłową odpornością. Produkt leczniczy może być stosowany jedynie u pacjentów, u których w przeszłości rozpoznano zakażenie wirusem opryszczki pospolitej. Podmiot odpowiedzialny: Zakłady Farmaceutyczne Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu leku nr: 18428 wydane przez MZ; www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty. ChPL: 2021.03.04.

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
REKLAMA

Jak można się zarazić opryszczkowym zapaleniem mózgu? Przyczyny

Bezpośrednim czynnikiem wpływającym na rozwój tej infekcji mózgu jest z reguły działanie wirusa opryszczki pospolitej typu 1 (HSV1). Choroba dotyka jedynie niewielką mniejszość osób zakażonych HSV1 i wynika z pierwotnego niedoboru odporności.

Jednocześnie, według specjalistów: Marty Popiel, Ewy Wietrak i Tomasza Laskusa z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, u około 10% chorych na opryszczkowe zapalenie mózgu, przyczyną jest zakażenie wirusem HSV-2.

Zakażenie tym drugim rodzajem wirusa powoduje z reguły znacznie bardziej łagodne objawy niż wirusowe opryszczkowe zapalenie mózgu wywołane wirusem HSV-1. Co ciekawe, HSV-2 to najczęstsza przyczyna rozwoju tej choroby u noworodków, którzy zarażają się w trakcie porodu od matki.

Jak można się zarazić opryszczkowym zapaleniem mózgu? Przyczyną jest zakażenie wirusem HSV tzw.:

  • pierwotne - stanowi około 30% wszystkich przypadków, zwykle przebiega bezobjawowo i zazwyczaj wywołane jest HSV-2;
  • wtórne - większość przypadków jest wynikiem reaktywacji wirusa HSV-1 przebywającego w stanie uśpienia.

Jak wskazują przywołani tu specjaliści, u około 5% pacjentów zdarzają się nawroty choroby, ale mają one związek przede wszystkim ze zbyt krótkim czasem leczenia.

Jak chronić się przed opryszczkowym zapaleniem mózgu? W taki sam sposób jak przed zakażeniem HSV. Nie należy stosować tych samych ręczników, talerzy czy kubków albo innych rzeczy użytku osobistego. Ponadto, nie wolno doprowadzać do obniżenia odporności, a więc trzeba unikać niewyspania, przemęczenia i nadmiernego stresu.

Objawy opryszczkowego zapalenia mózgu

Przebieg choroby zależy w dużej mierze od tego, który typ wirusa odpowiada za zakażenie oraz od ogólnej odporności organizmu. Znacznie gorsze rokowania mają pacjenci ze słabszym układem immunologicznym, np. po przeszczepach czy z AIDS.

W klasyfikacji ICD-11 zostało wskazane, że choroba rozwija się dość dynamicznie. Wczesne objawy opryszczkowego zapalenia mózgu pojawiają się w czasie krótszym niż 48 godzin. Są to:

  • gorączka sięgająca do 40°C,
  • bóle głowy,
  • sztywność karku,
  • zaburzenia zachowania, mowy i pamięci.

Następnie dochodzi do drętwienia ciała i śpiączki, a także do drgawek i paraliżu. Okazuje się, że - jak wskazuje m.in. Marta Popiel z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego - tylko 25% wszystkich pacjentów ma skórne objawy opryszczkowego zapalenia mózgu. Dlatego ich obecność lub brak nie może stanowić o rozpoznaniu zakażenia.

Reklama

Opryszczkowe zapalenie mózgu u dzieci

Opisywana tu choroba rzadziej dotyczy dzieci niż dorosłych. Potwierdza to Magdalena Marczyńska ze szpitala SPOZ w Warszawie.

Formę pierwotną ma opryszczkowe zapalenie mózgu u noworodka, który zwykle zaraża się tym wirusem w trakcie porodu od swojej matki. Do zakażenia wirusem i rozwoju opryszczkowego zapalenia mózgu u dzieci dochodzi zazwyczaj w wyniku reaktywacji wirusa, zazwyczaj w stanach obniżonej odporności.

Opryszczkowe zapalenie mózgu u niemowląt może też być wynikiem:

  • całusów osób z opryszczką,
  • niehigienicznych nawyków opiekunów, którzy umieszczają smoczek w swoich ustach, a potem w ustach dziecka,
  • korzystania z tych samych gryzaków przez dzieci już zarażone,
  • jedzenia tą samą, brudną łyżeczką lub butelką, co inne osoby.

Znacznie bardziej narażone na zakażenie są dzieci przebywające w większych skupiskach, np. w żłobkach, przedszkolach czy szkołach.

Objawy opryszczkowego zapalenia mózgu u dzieci są tożsame z tymi, przedstawionymi powyżej. Oprócz tego dziecko może być markotne i mieć pogorszony apetyt. Symptomy choroby są niespecyficzne i wskazywać początkowo np. na zatrucie albo grypę żołądkową, dlatego wszelkie niepokojące dolegliwości, np. wymioty czy biegunki, należy zgłaszać lekarzowi.

Reklama

Jak rozpoznać opryszczkowe zapalenie mózgu? Diagnostyka

Zanim lekarz rozpozna chorobę, przeprowadza dokładną diagnostykę. Obecnie do dyspozycji jest mnóstwo metod wspierających rozpoznanie. To m.in.:

  • tomografia komputerowa - wykonuje się ją kilka dni po wystąpieniu objawów opryszczkowego zapalenia mózgu w płacie skroniowym, a rzadziej w czołowym pojawiają się ogniska zapalne i obrzęk;
  • rezonans magnetyczny - w tego typu badaniu słabiej niż w tomografii komputerowej widać pierwsze zmiany, ale to sposób na to, by ocenić ewentualne powikłania krwotoczne, które pojawiają się w mózgu;
  • badanie płynu mózgowo-rdzeniowego - ma bardzo wysoką czułość i pozwala na szybkie rozpoznanie choroby.

W przypadku wątpliwości klinicznych, lekarz wykonuje biopsję mózgu, która rozstrzyga, z jaką dolegliwością mamy do czynienia. Jako uzupełniającą metodę rozpoznania choroby wykorzystuje się także badanie przeciwciał w surowicy.

Reklama

Leczenie opryszczkowego zapalenia mózgu

Tak, więc jak wspomniano - bez względu na to, czy opryszczkowe zapalenie mózgu wywołał wirus HSV-1 czy HSV-2, w jego terapii wykorzystuje się acyklowir. To, czy taka forma leczenia opryszczkowego zapalenia mózgu przyniesie jednak rezultat, zależy przede wszystkim od wieku pacjenta i tempa, w jakim podano leki.

Pomimo tego, że leki zawierające acyklowir są dobrze znane, wciąż trwają prace nad znalezieniem nowego lekarstwa, które będzie w znacznie bardziej wydajny sposób działać w walce z opisywaną tu chorobą.

Konieczność dalszych badań nad lekiem na opryszczkowe zapalenie mózgu wynika ze zbyt słabego przenikania leku do centralnego układu nerwowego. Przekłada się to na dość ograniczone działanie tego preparatu.

Reklama

Rokowania przy opryszczkowym zapaleniu mózgu

Opryszczkowe zapalenie mózgu wywołane przez HSV-1 należy do najpoważniejszych chorób układu nerwowego. Niestety, umierają nie tylko pacjenci, u których nie wdrożono leczenia, ale także ci, którzy zostali poddani terapii.

Jak wskazują specjaliści z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, m.in. Marta Popiel, rokowania przy opryszczkowym zapaleniu mózgu nie są zbyt optymistyczne

W pierwszej wymienionej tu grupie wskazuje się na około 70% zgonów, a w drugiej - na około 30%. Natomiast większość pacjentów, którzy przeżyli boryka się z problemami neurologicznymi. Tylko około 2-5% osób powraca do pełnego zdrowia.

Z drugiej strony do 20% wszystkich przypadków mogą stanowić ci chorzy, u których przebieg ma łagodną formę, ograniczającą się do gorączki.

Powikłania opryszczkowego zapalenia mózgu

Najbardziej poważnym skutkiem opryszczkowego zapalenia mózgu jest śmierć. Tak, jak już podaliśmy na początku, dochodzi do niej u około 7 na 10 pacjentów, którzy nie podjęli leczenia i u około 3 na 10 chorych, którzy leczyli się na tę chorobę. Niestety, wdrożenie terapii nie zapobiega śmiertelności.

Poza tym, większość pacjentów po wyleczeniu, boryka się z wieloma powikłaniami opryszczkowego zapalenia mózgu. Osoby, które przeszły tę chorobę zazwyczaj muszą liczyć się z trwałymi zaburzeniami neurologicznymi, m.in.:

  • padaczką,
  • zaburzeniami intelektualnymi,
  • problemami z pamięcią.

Opryszczkowe zapalenie opon mózgowych i mózgu, bo tak można również określić tę dolegliwość, to jedna z najbardziej poważnych chorób układu nerwowego. W wielu przypadkach prowadzi do śmierci albo też do trwałych zmian w mózgu, przekładających się na zaburzenia i zmiany intelektualne.

 

Czytaj również

Bibliografia

  • J. M. Zajkowska i inni, Opryszczkowe zapalenie mózgu herpes simplex encephalitis, Polski Przegląd Neurologiczny, 2006, tom 2, nr 1, s. 22-26, ISSN 1734-5251, https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/viewFile/20167/15869, [dostęp: 27.09.2023].
  • M. Popiel, Opryszczkowe zapalenie mózgu, POST. MIKROBIOL., 2012, 51, 3, 185-190 http://www.pm.microbiology.pl, http://am-online.org/web/archiwum/vol5132012185.pdf, [dostęp: 27.09.2023].
  • A. Ustymowicz i inni, Opryszczkowe zapalenie mózgu - trudności diagnostyczne, Neurologia po Dyplomie 2013; 8 (2): 24-36, https://podyplomie.pl/neurologia/13509,opryszczkowe-zapalenie-mozgu-trudnosci-diagnostyczne, [dostęp: 27.09.2023].
  • M. Marczyńska, Opryszczka u dzieci, Pediatria po Dyplomie, 2012, 16 (2), s. 44-49, https://podyplomie.pl/pediatria/12215,opryszczka-u-dzieci, [dostęp: 27.09.2023].
  • A. Ustymowicz i inni, Diagnostyka obrazowa opryszczkowego zapalenia mózgu u osób dorosłych, Polski Przegląd Neurologiczny, 2006, tom 2, nr 1, https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/viewFile/20168/15870, [dostęp: 27.09.2023].
Katarzyna Augustyniak-Woźnica
Artykuł napisany przez
Katarzyna Augustyniak-Woźnica
Dziennikarka, przyszła prawniczka. Autorka wielu publikacji o tematyce społeczno-kulturalnej, marketingowej, prawniczej, kulinarnej, medycznej i dziecięcej. Absolwentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Jagiellońskim i studentka prawa na Uniwersytecie Opolskim. Prywatnie opiekunka kotki Kici.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Choroby i zaburzenia neurologiczne
Amnezja - co to jest i jak się objawia? Przyczyny i leczenie utraty pamięci
Mózg człowieka oraz trzy puzzle
Jamistość rdzenia - objawy, przyczyny i leczenie. Jakie rokowania?
Napis oznaczający jamistość rdzenia
Krwiak mózgu - podtwardówkowy i nadtwardówkowy
Mózg człowieka
Podobne artykuły
Człowiek z obrzękiem mózgu
Obrzęk mózgu - objawy, leczenie i rokowania
Mózg człowieka
Wstrząśnienie mózgu - jakie są objawy wstrząsu mózgu
Pacjent z niedotlenieniem mózgu
Niedotlenienie mózgu - skutki, objawy, leczenie
Wstrząs mózgu po urazie lub wypadku
Wstrząs mózgu - objawy i leczenie
Osoba trzymająca dłoń na pulsie
Ból głowy - 3 najczęstsze przyczyny

Reklama


Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!