Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Partnerem publikacji jest:

Biedronka azjatycka - jak się jej pozbyć? Ugryzienie i zwalczanie

Biedronka azjatycka (arlekin) to żółtopomarańczowy chrząszcz w czarne kropki. Żywi się głównie owadami, jednak może też powodować szkody w uprawach roślin oraz gryźć ludzi. Inwazja tego owada w Polsce prowadzi do wypierania rodzimych biedronek i występowania odczynów alergicznych u ludzi. Dowiedz się, jak zwalczać biedronkę azjatycką i chronić się przed jej ugryzieniem.
biedronka azjatycka
123RF
W skrócie
  • Biedronka siedmiokropka i dwukropka to pożyteczne chrząszcze, które warto odróżnić od biedronek azjatyckich. Biedronka azjatycka ma charakterystyczny wzór ułożony z czarnych kropek, który układa się w literę M.
  • Biedronka azjatycka pojawiła się w Polsce w 2006. Ten chrząszcz skolonizował znaczną część kraju w ciągu zaledwie 2 lat.
  • Tylko niewielka część osobników biedronki arlekin ma skłonność do gryzienia ludzi. Nie są to jednak groźne owady.
Spis treści

Reklama

Jak wygląda biedronka azjatycka?

Biedronka azjatycka (Harmonia axyridis) inaczej określana jako arlekin lub biedronka ninja, to owalny owad o długości 5-8 mm, co czyni ją dużą jak na swój rodzaj. W Polsce chrząszcz ten jest gatunkiem inwazyjnym, naturalnie pochodzącym z Azji. Z tego powodu potocznie mówi się, że przyleciały do nas „chińskie biedronki”.

Jak wygląda biedronka azjatycka? Spód ciała może mieć barwę od żółtopomarańczowej do czarnej.

Jej pokrywy mogą przyjmować natomiast bardzo różne barwy i wzory. W Europie można spotkać głównie ich trzy rodzaje:

  • Succinea - mają jasne zabarwienie - żółte, pomarańczowe lub czerwone - oraz od 0 do 21 czarnych kropek. W Europie są najczęściej spotykane.
  • Spectabilis - biedronka o czarnych pokrywach z czterema czerwono pomarańczowymi kropkami.
  • Conspicua - jest czarna z dwiema czerwono pomarańczowymi kropkami.

Jak rozpoznać biedronkę azjatycką? Miejsce pomiędzy głową a pokrywami owada jest z reguły jasne - białe, bądź żółtawe. Znajduje się na nim charakterystyczny wzór - ułożone z czarnych plamek „M”.

Larwy biedronki azjatyckiej także można w prosty sposób zidentyfikować. Tuż po wykluciu się z jaj, mają jedynie 2 mm długości i są czarne. Rosnąc, zmieniają barwę początkowego odcinka ciała na pomarańczową. Pod koniec rozwoju larwalnego osiągają natomiast od 7,5 do 11 mm i są prawie całe żółtopomarańczowe. Larwy posiadają też wyrostki na grzbiecie i bokach ciała, które rosną razem z nimi.

W sezonie jesiennym biedronki azjatyckie odbywają dalekie loty migracyjne, poprzedzające zimową hibernację. To charakterystyczne zachowanie odbywa się w różnych miesiącach, w zależności od klimatu danego kraju. Migrujące osobniki lubią lądować na jasnych powierzchniach, na przykład białych ścianach budynków. Zimą chrząszcze wciskają się do wnętrz budynków mieszkalnych, stanowiąc prawdziwą plagę.

Biedronka azjatycka, chociaż jest pożyteczna dzięki zwalczaniu mszyc, to jednak uznawana jest za szkodnika. Atakuje uprawy roślin, wypiera rodzime gatunki biedronki z Polski i powoduje wywołujące reakcje alergiczne ugryzienia u ludzi.

Biedronka polska a azjatycka

Biedronka siedmiokropka i dwukropka występujące w Polsce to pożyteczne chrząszcze. Z tego powodu warto potrafić rozróżnić je od inwazyjnych, azjatyckich owadów.

Na pierwszy rzut oka różnice w wyglądzie biedronki azjatyckiej a polskiej nie są duże. Jeśli jednak wie się na co zwrócić uwagę, nawet dziecko zdoła rozpoznać poszczególne gatunki.

  • Biedronka europejska jest czerwona, a azjatycka pomarańczowa, żółta lub czarna.
  • Gatunek inwazyjny może nie posiadać na pokrywach żadnych kropek lub mieć ich nawet 23. Biedronka dwukropka i siedmiokropka zaś maja ich tyle, na ile wskazuje nazwa ich gatunku.
  • Biedronka azjatycka posiada charakterystyczny wzór w kształcie litery „M” ułożony z czarnych kropek na jasnym odcinku między głową, a pokrywami. Nasza biedronka jest w tym miejscu czarna z białymi kropkami, przypominającymi oczy.

Problem polega na tym, że pomimo różnego wyglądu wszystkie biedronki odżywiają się mszycami i mają podobny styl życia. Z tego powodu gatunki rodzime są wypierane przez znacznie bardziej wytrzymałe gatunki z Azji, które, nie tak jak biedronka polska, wywierają szkodliwy wpływ na środowisko, uprawy roślin i zdrowie człowieka.

Cykl rozwoju biedronki azjatyckiej. Ile żyje?

Rozwój biedronki azjatyckiej, tak samo jak innych chrząszczy, zachodzi z przeobrażeniem zupełnym. Oznacza to, że z jaja wykluwa się larwa biedronki azjatyckiej, która jest zupełnie niepodobna do postaci dorosłej. Linieje ona czterokrotnie, po czym zmienia się w poczwarkę. Następnie zachodzi metamorfoza i powstaje stadium dorosłe, nazywane imago. Spośród wszystkich postaci rozwojowych, zwalczanie larwy biedronki azjatyckiej jest najskuteczniejsze.

Długość rozwoju biedronek i średnia ich życia zależy od:

  • temperatury,
  • wilgotności
  • ilości dostępnego pokarmu.

Ile żyje biedronka azjatycka? W sprzyjających warunkach, w temperaturze 26 stopni Celsjusza biedronka azjatycka przechodzi przez wszystkie stadia rozwojowe w około 17 dni. Dorosłe chrząszcze żyją średnio 1-3 miesiące, a niektóre osobniki osiągają nawet wiek 3 lat. W tym czasie samice biedronki azjatyckiej potrafią złożyć 3000 jaj.

Reklama

Czy biedronka azjatycka jest groźna?

Biedronka azjatycka jest znacznie bardziej napastliwa wobec człowieka, niż inne biedronki.

Średnio 25% osobników wykazuje skłonność do gryzienia ludzi.

Kiedy owady masowo zlatują się zimą do budynków mieszkalnych, potrafią być bardzo uciążliwe dla mieszkańców. Jednak biedronka azjatycka nie jest groźna. Jej ukąszenia wywołują u niektórych ludzi uczulenie i nieprzyjemne objawy, jednak nie zawierają jadu.

Niestety, te niebezpieczne biedronki oddziałują na środowisko, ekonomię i człowieka na wiele innych sposobów. Do szkodliwych skutków działania biedronki azjatyckiej możemy zaliczyć następujące fakty:

  • Insekty w odruchu obronnym wydzielają ze swoich odnóży hemolimfę, która ma nieprzyjemny zapach oraz brudzi ściany, ubrania i meble obecne w mieszkaniu. Powstałe w ten sposób plamy trudno jest usunąć.
  • Chociaż wszystkie stadia rozwojowe biedronki azjatyckiej są drapieżnikami i polują na małe owady oraz ich jaja, to czasami ich menu rozszerza się. Biedronka azjatycka to szkodnik sadów i winnic, niszczący owoce (zwłaszcza w warunkach braku pokarmu zwierzęcego).
  • Jeśli winogrona zebrane do produkcji wina będą nieszczęśliwie zawierały żerujące na nich biedronki, to produkowany trunek będzie miał zaburzony i gorzki smak oraz nieprzyjemny zapach. Wynika to z faktu, że rozgniecenie chrząszczy uwalnia zawarte w nich alkaloidy i pyrazyny. Takie wino zwykle nie nadaje się do sprzedaży, co przynosi ogromne straty finansowe.
  • Biedronka azjatycka jest gatunkiem inwazyjnym, stanowiącym zagrożenie dla biedronek rodzimych Polski. Chrząszcze silnie konkurują między sobą, ponieważ ich styl życia i rodzaj spożywanego pokarmu jest bardzo podobny. Na dodatek, biedronka azjatycka często atakuje i zjada jaja, stadia larwalne oraz dorosłe biedronki innych gatunków.

Jakby tego było mało, owady te mogą stanowić zagrożenie dla zwierząt domowych. Biedronki azjatyckie u kota, jeśli doszło do połknięcia ich w znacznej ilości, są toksyczne. Mogą powodować podrażnienia i owrzodzenia jamy ustnej oraz przewodu pokarmowego, a ponadto wywoływać biegunkę i wymioty. Podobnie biedronki azjatyckie działają na psy.

Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"

Pytania do eksperta
Magdalena Rutkowska
Magdalena Rutkowska
Lekarz weterynarii
01
Czy biedronka azjatycka znacząco rożni się od polskiej?
Biedronka azjatycka różni się od polskiej kolorem, liczbą kropek na pokrywach oraz wzorem, w który układają się one w miejscu między głową, a pokrywami. Jeśli posiadamy tę wiedzę, rozróżnienie obu gatunków chrząszczy nie jest trudne.
02
Czy tylko biedronki azjatyckie gryzą?
Biedronki azjatyckie znane są ze swojej agresywnej natury, dlatego kojarzą się nam z gryzieniem. Niemniej jednak pozostałe gatunki biedronek także potrafią ugryźć. Zdarza się to po prostu niezwykle rzadko i w obronie własnej.
03
Czy biedronka azjatycka może przenosić różne choroby?
W odróżnieniu od stawonogów takich jak kleszcze, komary czy pchły, biedronki azjatyckie nie przenoszą chorób. W wyniku ugryzienia tych chrząszczy mogą jednak pojawić się niegroźne reakcje alergiczne.
04
Co zrobić, gdy ugryzie biedronka azjatycka?
Ugryzienie spowodowane przez biedronkę azjatycką należy umyć wodą z mydłem oraz zdezynfekować. Jeśli dokuczają nam uciążliwe objawy swędzenia, można zastosować miejscowo preparat na ukąszenia owadów.
05
Kiedy jest największa inwazja biedronki azjatyckiej w Polsce?
W Polsce, największa inwazja biedronki azjatyckiej jest obserwowana zwykle w okresie jesienno-zimowym. Wtedy chrząszcze szukają schronienia przed chłodem i gromadzą się w domach i obiektach gospodarczych.

Reklama

Jak wygląda ugryzienie biedronki azjatyckiej?

Czy biedronka azjatycka gryzie człowieka? Tak, jest to gatunek o wiele bardziej napastliwy dla ludzi, niż rodzimie spotykane w Europie biedronki: dwukropka i siedmiokropka.

Jak wygląda ugryzienie biedronki azjatyckiej? Podobnie jak po ataku innych owadów. W miejscu ukąszenia biedronka azjatycka pozostawia czerwoną i swędzącą rankę. Mogą pojawić się też reakcje alergiczne i objawy takie jak: wysypka, opuchlizna, pokrzywka czy obrzęk naczynioruchowy.

Na szczęście ugryzienie biedronki azjatyckiej nie jest jadowite, a tym samym nie zagraża życiu człowieka. Warto pamiętać, aby uważać też na kontakt z hemolimfą wydzielaną przez chrząszcza w odruchu obronnym. Okazuje się, że substancja ta nie tylko nieprzyjemnie pachnie i brudzi, ale może powodować objawy podobne do ugryzienia biedronki

Dodatkowo, w wyniku dostania się jej do dróg oddechowych może pojawić się nieżyt nosa lub atak astmy. Na kontakt z tymi szkodnikami powinny więc szczególnie uważać osoby uczulone.

Jak leczyć ugryzienie biedronki azjatyckiej?

Ugryzienie po biedronce należy traktować tak samo, jak ukąszenia innych owadów. Zwykle nie ma powodu do obaw. Wystarczy przemyć rankę wodą z mydłem oraz zdezynfekować okolicę, na przykład płynem zawierającym dichlorowodorek oktenidyny.

Zranienie powinno zaleczyć się samoistnie. Jednak, jak leczyć ugryzienie biedronki azjatyckiej, jeśli występują uciążliwe objawy świądu? Wtedy dobrze jest zastosować dostępne na rynku preparaty na ugryzienia owadów. Powinny one zawierać lek przeciwhistaminowy, na przykład dimetindeni maleas lub sterydowy lek przeciwzapalny, taki jak hydrokortyzon. Mogą być w formie żelu, maści, kremu czy sprayu. Większość z nich jest dostępne bez recepty.

Ugryzienie przez biedronkę należy jedynie smarować miejscowo. Preparaty przyniosą ulgę, zniosą objawy świądu i zmniejszą obrzęk oraz zaczerwienienie skóry. Dzieje się tak, ze względu na zmniejszanie przez nie reakcji alergicznej organizmu. Dzięki takiemu postępowaniu zapobiega się rozdrapaniu miejsca ugryzienia, w które mogłaby się wdać infekcja bakteryjna.

Ulgę w miejscu ugryzienia można przynieść także domowymi sposobami. Wystarczy zastosować okład z octu wymieszanego pół na pół z wodą lub okład chłodzący. Należy jedynie pamiętać, aby nie odmrozić skóry zbyt długim i bezpośrednim stosowaniem zimnego kompresu.

Reklama

Plaga biedronek azjatyckich w Polsce

Biedronka azjatycka w Polsce pojawiła się w 2006 roku na terenie Wielkopolski, w Poznaniu oraz w okolicach miejscowości Wronki. Następnie inwazja biedronek rozprzestrzeniła się na Dolny Śląsk, Mazowsze i Pomorze. Chrząszcz skolonizował większość kraju w ciągu zaledwie 2 lat, mimo że nigdy nie wprowadzono go świadomie w celu ochrony upraw.

Plaga biedronek azjatyckich w Polsce pojawiła się z kilku przyczyn:

  • Ten gatunek chrząszcza jest drapieżnikiem i jego wszystkie stadia rozwojowe polują na małe owady (na przykład mszyce, pluskwiaki), ich jaja, a nawet inne biedronki. Jednak w warunkach niedoboru pokarmu zwierzęcego, żywią się one rosą miodową i niszczą owoce. Szerokie menu biedronki azjatyckiej pozwala jej przetrwać trudne warunki.
  • W okresie zimy, kiedy długość dnia maleje, aktywność owadów spada i przechodzą one hibernację. W poszukiwaniu spokojnego, cieplejszego miejsca chrząszcze najczęściej umiejscawiają się wtedy w dużych skupiskach w szczelinach skał w ogrodzie lub we wnętrzach budynków. Jest to więc jedyny okres poza jesienią, w którym tak licznie możemy spotkać biedronki azjatyckie w domu. Podczas zimowania śmiertelność biedronki azjatyckiej jest jednak znacznie niższa niż biedronek europejskich. Dodatkowo samice tego gatunku po zimie zachowują wyższą płodność.
  • Także latem, kiedy warunki są wyjątkowo niesprzyjające, suche i zbyt ciepłe, biedronki azjatyckie potrafią obniżyć swój metabolizm, aby przetrwać. Takie zachowanie u nich określa się snem letnim. 
  • Omawiany szkodnik wykazuje czasową tolerancje na nawet bardzo niskie temperatury. Jest w stanie przetrwać cały dzień w warunkach -15 stopnii Celsjusza. Przy temperaturze między 0 a -5 stopni Celsjusza bez problemu zimuje.
  • Biedronka azjatycka to szybko rozmnażający się gatunek. Samica składa 3 tysiące jaj w ciągu swojego życia. Dodatkowo, w porównaniu z Azją, w Europie brak jest jego naturalnych wrogów. Populacja owadów wzrasta więc bardzo szybko.

W 2008 roku Centrum Badań Ekologicznych (CBE) należące do Polskiej Akademii Nauk (PAN), aby monitorować rozprzestrzenianie się biedronki azjatyckiej w Polsce, zastosowało apel, aby każdy atak biedronek był zgłaszany.

W projekt zaangażowało się wiele osób - także pracowników naukowych i ośrodków badawczych. Temat był bardzo popularny w mediach i budził wiele obaw. Artykuły takie jak „Skąd jest tyle biedronek w Polsce?” oraz „Jak niebezpieczne są czarne biedronki w domu?” były na porządku dziennym.

Chociaż publikacje te bazowały na faktach, to jednak wiele z nich było wyolbrzymionych. Każdy wysyp biedronek musi być zwalczany tak samo, jak przypadki nalotu innych szkodników. Skutki inwazji biedronki azjatyckiej nie muszą jednak budzić paniki.

Reklama

Domowe sposoby na biedronki azjatyckie

Biedronki azjatyckie wywierają niekorzystny wpływ na środowisko naturalne i przynoszą straty gospodarcze w uprawach. Ponadto bywają uciążliwe dla człowieka i mogą nawet gryźć. Jak się ich pozbyć?

Zwalczanie biedronek azjatyckich należy rozpocząć od zapobiegania ich wnikaniu do wnętrz budynków mieszkalnych i pomieszczeń gospodarczych. W tym celu zaleca się dokładnie sprawdzić, czy w obiekcie nie ma żadnych dziur, szczelin lub pęknięć, zwłaszcza w okolicach okien, drzwi i dachu.

W wypadku znalezienia nieszczelności budynku, należy jak najszybciej je załatać, aby chroniące się przed zimą owady nie przedostały się do środka. W oknach warto jest zamontować moskitiery. Dodatkowo, ludzie dzielą się między sobą sprawdzonymi sposobami na domowe preparaty, aby odstraszyć biedronki azjatyckie.

Zalecają:

  • stosowanie olejków eterycznych o mocnych zapachach,
  • spryskiwanie okien wodą z mydłem,
  • obkładanie parapetów skórkami cytrusów,
  • sadzenie chryzantem w okolicy domu.

Największą popularnością cieszy się natomiast ocet na biedronki azjatyckie. Aby uzyskać docelowy preparat wystarczy zmieszać, że sobą 100ml octu z 2 łyżkami kminku i spryskać nim obficie ramy okienne.

Co jednak zrobić, jeśli na zapobieganie jest już za późno? Jak pozbyć się biedronek azjatyckich znalezionych w mieszkaniu? Można użyć odkurzacza. Ważne jest, aby usunąć cały znaleziony agregat chrząszczy i odpowiednio zutylizować worek na śmieci. Można też zastosować pułapki na biedronki azjatyckie:

  • Lampy owadobójcze - ustawiane najlepiej w zacienionych miejscach, na przykład na strychach. Dzięki fototaksji czyli zbliżaniu się owadów do światła, skutecznie wyłapią one latające osobniki.
  • Pułapki typu window trap - do umieszczania w oknach widnych pomieszczeń. Zawierają one specjalne lepy, dzięki którym wyłapują owady i są doskonałym sposobem na monitorowanie ich liczebności.

Zwalczanie biedronek arlekinów może przysporzyć trudności, dlatego ostatecznie można zwrócić się o pomoc do firmy świadczącej usługi dezynsekcyjne.

Reklama

Preparat na biedronki azjatyckie

Kiedy zwalczanie biedronki azjatyckiej domowymi sposobami zawiedzie i zaczynają się one pojawiać masowo wewnątrz budynków oraz w sadach, zawsze można wypróbować preparat na biedronki azjatyckie, wybrany spośród tych znajdujących się na rynku.

Głównie znajdziemy w nich insektycydy, czyli środki zwalczające owady. Mogą to być przykładowo cypermetryna lub tetrametryna. Środek na biedronki azjatyckie często ma wzmocniony efekt owadobójczy, dzięki dodatkowi:

  • substancji wspomagających działanie insektycydów, takich jak butotlenek piperonylu (PBO),
  • składników olejków eterycznych skutecznych przeciwko owadom, na przykład geraniolu.

Najczęściej zakupione preparaty to gotowe spraye lub stężone roztwory, które trzeba wymieszać z wodą i stosować w formie oprysków. Zawsze należy stosować je zgodnie z instrukcją podaną przez producenta na opakowaniu.

Środki zwalczające owady można zamówić w sklepach internetowych lub kupić w drogeriach, supermarketach, hurtowniach, sklepach ogrodniczych czy budowlanych. Ich cena waha się w zależności od marki, pojemności, użytych substancji i technologii, jednak zwykle jest to koszt kilkudziesięciu złotych za opakowanie.

Co jednak, jeśli i to nie zadziała? Jak się pozbyć chińskich biedronek, kiedy wszystkie znane metody zawiodą? Aby zapobiec dalszemu mnożeniu się plagi owadów, zawsze można zamówić usługę dezynsekcyjną przeprowadzaną przez specjalistyczną firmę - wiąże się to z kosztem około 200 złotych.

Czytaj również

Bibliografia

  • Kołątaj K., „Kwartalnik Edukacja biologiczna i środowiskowa”, Instytut Badań Edukacyjnych 2014, nr 3 (52), strony 25-30, ISSN 1643-8779.
  • Buczyłko K., Majsiak E., Wagner A., „Alergia na owady niebłonkoskrzydłe”, Alergia Astma Immunologia 2015, nr 20 (3).
  • Amerykańskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu Wobec Zwierząt, „Bad Bugs, Bad Bugs: What You Should Do to Keep Your Pets Safe”, 2018.
lek. weterynarii Magdalena Rutkowska
Artykuł napisany przez
lek. weterynarii Magdalena Rutkowska
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Choroby odzwierzęce
Tularemia - jak się objawia i czy występuje w Polsce? Leczenie
Napis tularemia na tablecie w otoczeniu leków
Borelioza - przyczyny, objawy, leczenie
Kleszcz
Giardioza (lamblioza) - poznaj objawy skórne i neurologiczne u człowieka
Dziecko bawiące się z psem
Podobne artykuły
Tak wygląda wesz odzieżowa
Wesz odzieżowa - jak zwalczać tego pasożyta?
Papuga przenoszące chorobę ornitozę
Ornitoza, czyli niebezpieczna choroba przenoszona przez ptaki. Jak leczyć papuzicę?
Ciężarna kobieta z chorobą odzwierzęcą
Toksoplazmoza - objawy, leczenie, wyniki, badanie
Leżący rudy kot, który po podrapaniu człowieka, może spowodować u niego chorobę kociego pazura
Choroba kociego pazura - objawy i leczenie. Czy jest zaraźliwa?
Choroby przenoszone przez zwięrzęta
Zoonozy (choroby odzwierzęce) - czym są i jak się objawiają? Badania i leczenie

Reklama


Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!