Złamanie kości jest to przerwanie ciągłości zdrowej tkanki kostnej na skutek urazu mechanicznego przekraczającego jej mechaniczną wytrzymałość. Towarzyszy mu często rozdarcie okostnej (tkanki pokrywającej kość), wylew krwawy oraz uszkodzenie przyległych stawów i mięśni.
Do najczęstszych przyczyn złamań należą uderzenia, zmiażdżenia, upadki, przygniecenia i postrzały. Objawem jest natychmiast odczuwalny ból, brak możliwości wykonywania ruchów daną kończyną i obrzęk. Do złamań dochodzi w różnym wieku.
Jak udzielić pierwszej pomocy przy złamaniu? Najpierw należy wezwać pogotowie oraz unieruchomić kończynę z pomocą deseczek, materiału, bandaża. Jeżeli jeździmy na nartach mamy możliwość wykorzystania elementów wyposażenia sprzętu narciarskiego.
Narty oraz kijki mogą okazać się przydatne w unieruchamianiu złamanych kończyn. Kategorycznie zabronione jest pozostawianie kończyny w pozycji nienaturalnej. Jeśli występuje krwawienie staraj się je zahamować.
Jeśli podejrzewamy złamanie kręgosłupa (bóle w okolicy pleców), poszkodowanego należy ułożyć na płaskiej powierzchni i upewnić się, aby nie wykonywał żadnych ruchów aż do momentu przybycia służb ratunkowych. Złamana kość musi zostać prawidłowo nastawiona i unieruchomiona, dlatego należy skontaktować się z lekarzem jak najszybciej.
W miarę upływu czasu nastawienie jest coraz trudniejsze, rośnie także ryzyko powikłań. W przypadku podejrzenia złamania kości lekarz szczegółowo bada miejsce uszkodzenia. W każdym przypadku obowiązuje sprawdzenie tętna i czucia na obwodzie uszkodzonej kończyny w celu wykluczenia powikłań.
Zawsze przy podejrzeniu złamania lekarz wykonuje zdjęcie radiologiczne, w co najmniej dwóch projekcjach. Zwykle jest to wystarczające badanie, czasem jest potrzebna tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.
Wyróżniamy następujące okresy gojenia się złamania:
- Pierwszy okres – okres tworzenia się krwiaka, trwa zwykle kilka dni. Powstaje przekrwienie, obrzęk i przesiek na skutek wydzielanych enzymów z uszkodzonych tkanek.
- Drugi okres – resorpcji krwiaka - trwa około 10 dni, następuje stopniowe wchłanianie krwiaka. W jego sąsiedztwie pojawiają się odwapnienia, a resztki krwiaka są wysycane solami wapnia (powstaje tzw. ziarnina).
- Trzeci okres – powstawania tkanki podkostnej - trwa około 15 dni, występuje unaczynienie ziarniny i wnikanie do ogniska złamania komórek kostno- i chrzestnotwórczych.
- Czwarty okres – tworzenia się tkanki kostnej, trwa 5-10 tygodni. Jest to kość mało wytrzymała pod względem mechanicznym i w tym momencie przerwanie unieruchomienia może spowodować wytworzenie stawu rzekomego.
- Piąty okres – następuje przebudowa, dojrzewanie i powstawanie tkanki kostnej. Jego długość zależy od kontaktu odłamów, od wieku chorego oraz od miejsca złamania.
