Opieka paliatywna
Opieka paliatywna jest czymś w rodzaju płaszcza ochronnego, rozpościeranego nad nieuleczalnie chorą osobą i jego rodziną, w celu minimalizacji cierpienia fizycznego i psychicznego w obliczu nadchodzącej śmierci. Słowo płaszcz użyte jest w tym kontekście nieprzypadkowo – określenie paliatywna opieka pochodzi od łacińskiego słowa paliatus, które tłumaczymy jako „przykryty płaszczem”.
Pojęcie opieki paliatywnej precyzyjnie definiuje Światowa Organizacja Zdrowia. Wedle definicji WHO, zadaniem opieki paliatywnej jest poprawa jakości życia chorych i ich rodzin w obliczu problemów związanych z zagrażającą życiu chorobą, poprzez zapobieganie i znoszenie cierpienia. Cel ten, wedle WHO, osiągany ma być poprzez:
- wczesne rozpoznanie,
- ocenę i leczenie bólu,
- a także innych objawów somatycznych, psychologicznych, społecznych i duchowych.
Przeczytaj też: Hospicjum domowe – na czym polega, jak załatwić?
Medycyna paliatywna
Spotykany jest jeszcze drugi termin, bliskoznaczny, często używany zamiennie – medycyna paliatywna. Jest to pojęcie nieco węższe. Medycyna paliatywna jest dziedziną medycyny, zajmującą się rozpoznaniem i leczeniem objawów śmiertelnych chorób. Medycyna paliatywna jest więc stricte medycznym wycinkiem szerszej ideologii opieki paliatywnej.
Do głównych zadań medycyny paliatywnej należy łagodzenie bólu fizycznego i innych objawów związanych z przebiegiem śmiertelnej choroby. Jest to leczenie objawowe. Wobec rokowań niedających pacjentowi szans na przeżycie, celem medycyny paliatywnej nie jest natomiast wyleczenie chorego. Wśród lekarzy zajmujących się medycyną paliatywną często można się spotkać z poglądem, że do końca należy walczyć o godność życia umierającego człowieka, że niedopuszczalna jest eutanazja, ale nie powinno się prowadzić działań zmierzających do przedłużania życia za wszelką cenę. Oczywiście to tylko jeden z wielu poglądów obecnych w środowisku medycznym.
Zobacz: Opieka nad osobami starszymi – porady, prawo
Leczenie paliatywne
Rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia określa, że opieka paliatywna realizowana jest:
- stacjonarnie, w hospicjum stacjonarnym lub szpitalnym oddziale paliatywnym,
- w domu – w hospicjum domowym dla dorosłych lub dzieci,
- ambulatoryjnie – w poradni medycyny paliatywnej.
W ramach gwarantowanych świadczeń, pacjenci stacjonarnej opieki paliatywnej mogą liczyć na:
- świadczenia opieki zdrowotnej świadczone przez lekarzy,
- pomoc pielęgniarską,
- leczenie farmakologiczne,
- leczenie bólu zgodnie z wytycznymi WHO,
- leczenie innych objawów somatycznych,
- opiekę psychologiczną (obejmuje także rodzinę),
- rehabilitację,
- zapobieganie powikłaniom,
- wszelkie niezbędne badania.
W ramach opieki paliatywnej świadczonej w domu, pacjentom przysługuje większość powyższych świadczeń, za wyjątkiem leczenia farmakologicznego i badań.
Sprawdź: Zasiłek opiekuńczy na osobę starszą – jak uzyskać, komu przysługuje?
Paliatywna opieka – komu się należy?
Ministerstwo Zdrowa określa, ze świadczenia z zakresu opieki paliatywnej należą się osobom, które mają skierowanie od lekarza i rozpoznanie jednej z następujących chorób (wykaz dla osób dorosłych):
- choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności HIV (chodzi o AIDS),
- nowotwory,
- następstwa chorób ośrodkowego układu nerwowego,
- układowe zaniki pierwotne zajmujące ośrodkowy układ nerwowy,
- kardiomiopatia,
- niewydolność oddechowa,
- owrzodzenie odleżynowe.
Zobacz: Na co zwrócić uwagę wybierając dom seniora?
Pacjent paliatywny
Około 9 na 10 osób objętych opieką paliatywną w Polsce to osoby dorosłe, ale niestety blisko 10 procent to dzieci. Jak łatwo przewidzieć, zdecydowana większość, bo około 90 procent pacjentów opieki paliatywnej stanowią chorzy na nowotwory. To efekt zarówno powszechności tej strasznej choroby, jak i bezradności medycyny wobec wielu przypadków, skutkującej rokowaniem jedynie co do ilości pozostałych miesięcy życia, a nie szans na wyleczenie.
Czytaj więcej: Opieka nad osobami starszymi – o czym należy pamiętać?