Białko mleka krowiego jest najczęstszym alergenem pokarmowym. Schorzenie to dotyka przede wszystkim małe dzieci. Szacuje się że około 5-15% noworodków może posiadać ten typ alergii. U większości dzieci objawy choroby ulegają samoistnemu ustąpieniu wraz z wiekiem (około 2-3 roku życia). Ten typ alergii należy do rzadkości u osób dorosłych. Mimo, iż nie ma skutecznego lekarstwa na tę chorobę, odpowiednio prowadzona dieta może prowadzić do ustąpienia objawów i zapobiegania ich nawrotom. Do rozwoju objawów alergii dochodzi zazwyczaj w okresie od kilku minut do kilku godzin od spożycia mleka, a ich nasilenie jest zróżnicowane od lekkiego do ciężkiego w zależności od stopnia nadwrażliwości.
Reklama
Alergia na białka mleka - przyczyny
Wszystkie typy reakcji alergicznych na pokarmy związane są z nieprawidłowym działaniem układu odpornościowego (immunologicznego). Prawidłowo zajmuje się on obroną organizmu przed atakami różnych szkodliwych związków i mikroorganizmów, takich jak bakterie lub wirusy. W przypadku alergii na białka mleka krowiego rozpoznaje on niektóre białka mleka jako szkodliwe i rozpoczyna z nimi walkę (chociaż same w sobie nie stanowią zagrożenia). Wówczas układ immunologiczny pobudza tworzenie w organizmie szeregu substancji takich jak np. histamina – które powodują wystąpienie objawów reakcji alergicznej po spożyciu mleka.
Zobacz wideo: Alergia jest dziedziczna
Mleko krowie zawiera szereg uczulających białek. Najczęściej nadwrażliwość powodują 4 białka:
- β laktoglobulina – która jest najczęstszym i najważniejszym alergenem, uczula zdecydowaną większość osób (80%), brak jest tego białka w mleku ludzkim,
- kazeina – uczula ponad połowę chorych, wystąpienie po raz pierwszy objawów alergii na białko mleka krowiego u osób dorosłych wskazuje właśnie na uczulenie spowodowane kazeiną,
- α laktoalbumina,
- albumina surowicy bydlęcej.
Najczęściej występuje uczulenie na więcej niż jeden składnik mleka. Należy również pamiętać, że wyżej wymienione białka występują również w innych produktach wytwarzanych z mleka. Dodatkowo u osób uczulonych na mleko krowie objawy alergii mogą wystąpić również po spożyciu mleka koziego, owczego, a rzadko sojowego. Niekiedy do rozwoju alergii dochodzi u niemowlaków karmionych wyłącznie piersią, w tym przypadku należy przeanalizować dietę matki.
Nie należy mylić alergii na białka mleka krowiego z nietolerancją laktozy. W obu przypadkach występują niepokojące objawy po spożyciu mleka, różna jest natomiast przyczyna obu schorzeń. Mechanizm alergii omówiono powyżej. Natomiast w przypadku nietolerancji laktozy za rozwój objawów odpowiedzialny jest defekt w trawieniu jednego z cukrów (laktoza) zawartych w mleku, który skutkuje wystąpieniem objawów. Podobnie jak w przypadku alergii na mleko, osoby z nietolerancją laktozy powinny unikać produktów mlecznych, ale z zupełnie innych przyczyn.
Reklama
Alergia na mleko - objawy
Objawy alergii na białko mleka krowiego mogą być bardzo zróżnicowane. Łączy je jedno – spożycie mleka powoduje wystąpienie niepokojących symptomów, chociaż sam czas wystąpienia zmian może się wahać od kilku minut do kilku godzin.
Objawy występujące krótko po spożyciu mleka to:
- pokrzywka,
- swędząca wysypka, zlokalizowana najczęściej wokół ust,
- pojawienie się kaszlu lub świstów podczas oddychania,
- wymioty lub ulewanie u dzieci.
W dłuższym odstępie czasu mogą wystąpić:
- luźne stolce (niekiedy zawierające krew),
- biegunka lub zaparcia,
- bóle, wzdęcia brzucha,
- nieżyt nosa (alergiczny),
- nadmierne łzawienie oczu, alergiczne zapalenie spojówek,
- napady kolki u niemowlaków,
- nieprawidłowy wzrost u dzieci.
Najczęściej występuje kilka różnych objawów choroby w tym samym czasie.
Rzadko dochodzi do rozwoju ciężkich reakcji alergicznych – wstrząsu anafilaktycznego. Jest to stan, który zagraża życiu. Jeśli krótko po spożyciu mleka wystąpią: znaczne problemy z oddychaniem z towarzyszącym swędzeniem, zaczerwienieniem twarzy, zaburzeniami świadomości spowodowanymi nagły spadkiem ciśnienia krwi - należy pilnie zgłosić się do lekarza lub wezwać pogotowie!
Najważniejsze jest skojarzenie mechanizmu spożycia mleka z rozwojem niepokojących objawów. Stanowi to klucz do właściwego, i przede wszystkim wczesnego, zdiagnozowania choroby, a tym samym właściwego jej leczenia.
Reklama
Alergia na mleko - wizyta u lekarza
Alergia na białko mleka krowiego występuje głównie u małych dzieci, dlatego najczęściej diagnostyką choroby oraz jej leczeniem zajmują się lekarze pediatrzy. Jeśli pierwsze objawy alergii wystąpiły u dorosłych - terapią zajmują się lekarze pierwszego kontaktu. W przypadku nasilonej alergii lub gdy jej złożony charakter wymaga specjalistycznych metod diagnostycznych – chorzy kierowani są do lekarzy alergologów.
Przykładowe pytania które warto zadać lekarzowi:
- Czy jest to alergia na białka mleka krowiego czy nietolerancja laktozy?
- Jakie rodzaje testów będą potrzebne do zdiagnozowania choroby? Czy wymagają one specjalnego przygotowania?
- Czy moje dziecko „wyrośnie” z tej alergii?
- Czy jest dostępne jakieś leczenie, czy wystarczy tylko unikanie mleka i produktów mlecznych?
- Jakie pokarmy mogą zawierać produkty mleczne?
Pytania które mogą być zadane przez lekarza:
- Kiedy po raz pierwszy wystąpiła reakcja uczuleniowa na mleko?
- Proszę opisać jak wyglądała?
- Czy zdarza się każdorazowo po spożyciu mleka (produktów mlecznych)?
- Jak szybko po spożyciu mleka (produktów mlecznych) pojawiają się objawy reakcji alergicznej?
- Jak ciężkie są takie objawy?
- Czy udaje się zmniejszyć występowanie objawów poprzez unikanie mleka lub przyjmowanie leków przeciwalergicznych?
- Co zaostrza objawy?
- Czy ktoś w rodzinie był uczulony na mleko krowie?
Reklama
Alergia na na białka mleka - badania
Najważniejszym etapem całej diagnostyki jej skojarzenie faktu wystąpienia objawów po spożyciu mleka. Niestety nie zawsze jest to łatwe – objawy mogą występować po długim czasie od kontaktu z produktami mlecznymi, dodatkowo mogą występować inne rodzaje alergii. Warto więc się dobrze przygotować do pierwszej wizyty. Lekarz będzie się starał ustalić wszystkie okoliczności, które towarzyszyły wystąpieniu reakcji alergicznej.
Żeby potwierdzić podejrzenie obecności alergii na mleko krowie stosuje się dwie proste próby: eliminacji i prowokacji.
- Próba eliminacji polega na wyłączeniu potencjalnego alergenu, w tym przypadku mleka oraz produktów mlecznych, z diety. Ustąpienie objawów sugeruje alergię na mleko krowie.
- Potwierdzana jest ona w warunkach szpitalnych lub ambulatoryjnych próbą obciążeniową. Podaje się w niej chorym niewielkie ilości mleka, produktów mlecznych, ewentualnie preparaty zawierające określone białka mleka, które najczęściej uczulają, a następnie obserwuje się czy dochodzi do rozwoju charakterystycznych objawów. Ich wystąpienie, z dużym prawdopodobieństwem świadczy o obecności alergii na mleko.
W niektórych sytuacjach konieczne może być wykonanie dodatkowych testów w celu potwierdzenia diagnozy choroby oraz oceny jej nasilenia. Takie dodatkowe badania są wykonywane przede wszystkim u niemowlaków podejrzewanych o alergię na kilka różnych pokarmów, między innymi mleko, w celu zaplanowania odpowiedniej diety. Są to między innymi:
- Testy skórne – na skórę nanoszone są niewielkie ilości alergizujących substancji, m.in. określone składniki mleka. Po pewnym czasie ocenia się stopień skórnej reakcji alergicznej. W przypadku reakcji wyłącznie na białko mleka krowiego ten rodzaj testu ma bardzo ograniczone zastosowanie.
- Badanie krwi – oceniana jest w nim reakcja układu odpornościowego po spożyciu alergizującego pokarmu, w tym przypadku mleka. Jego odpowiedź mierzona jest poprzez poziom jednej z klas przeciwciał tzw. immunoglobuliny E (IgE). Jej stężenie oraz szybkość wzrostu pośrednio przedstawia stopień nadwrażliwości na określony pokarm. Jednakże interpretacja tego badania w przypadku alergii na mleko krowie jest trudna i często niejednoznaczna.
Niektóre sytuacje mogą zwiększać ryzyko rozwoju alergii na białko mleka krowiego. Należą do nich:
- Współwystępowanie innych alergii – dzieci które posiadają inne rodzaje alergii są narażone na rozwój nadwrażliwości na białko mleka krowiego. Jednakże reakcje alergiczne po spożyciu mleka są zazwyczaj pierwszymi, jakie rozwijają się u dzieci, a ewentualne objawy innych alergii występują później.
- Atopowe zapalenie skóry – obecność tego schorzenia zwiększa ryzyko rozwoju różnych alergii pokarmowych.
- Przypadki chorób alergicznych w rodzinie – alergia pokarmowa lub inne typy uczulenia, a także katar sienny, astma, pokrzywka, wyprysk alergiczny występujący u kogoś z najbliższych krewnych zwiększa ryzyko wystąpienia chorób alergicznych u dzieci – w tym alergii na mleko.
- Wiek – choroba dotyczy przede wszystkim małych dzieci.
Reklama
Alergia na mleko - dieta
W chwili obecnej najskuteczniejszą formą terapii niezależnie od wieku jest eliminacja mleka oraz produktów mlecznych z diety. Niestety często jest to bardzo trudne, ze względu na to, że wiele różnych pokarmów zawiera alergizujące białka mleka.
W przypadku małych dzieci, u których ten typ alergii występuje najczęściej zaleca się:
- W przypadku niemowląt karmionych piersią – jeśli dziecko jest karmione piersią należy wyeliminować mleko oraz produkty mleczne z pokarmu matki.
- W przypadku niemowląt karmionych sztucznie – zastosowanie mieszanek mlekozastępczych zawierających hydrolizaty białkowe o znacznym stopniu hydrolizy. Hydroliza białek mleka jest procesem, w którym za pomocą specjalnych enzymów rozbija się alergizujące białka. Ze względu na stopień rozbicia preparaty dzielone są na hydrolizaty o nieznacznym lub znacznym stopniu hydrolizy (w skrajnej sytuacji składają się z samych aminokwasów). Im wyższy stopień hydrolizy, tym mniejsze ryzyko rozwoju reakcji alergicznej, w związku z tym niemowlęta, u których stwierdzono alergię na białko mleka krowiego karmione są produktami o wysokim stopniu hydrolizy, stosuje się je minimum do około 6. miesiąca życia.
Nie należy natomiast zastępować mleka krowiego, mlekiem innych zwierząt (mleko kozie, owcze). Z czasem do diety włączane są preparaty sojowe – które są odpowiednio wzbogacane w niezbędne substancje odżywcze. Niestety niektóre dzieci również rozwijają alergię na soję. Starsze dzieci (powyżej 1. roku życia) mogą wymagać dodatkowej suplementacji wapnia i określonych białek.
Dorośli zazwyczaj nie wymagają aż tak restrykcyjnej diety. Stopień eliminacji produktów mlecznych powinien być dobierany indywidualnie i nie zawsze konieczne jest całkowite wykluczenie produktów mlecznych. Jeżeli jest to tylko możliwe dobór odpowiedniej diety powinien być przeprowadzany w porozumieniu z dietetykiem. Niestety w niektórych przypadkach nie ma możliwości całkowitego uniknięcia narażenia na produkty mleczne, wówczas konieczne staje się włączenie leków łagodzących objawy reakcji alergicznych np. z grupy preparatów antyhistaminowych.
Reklama
Ciężka reakcja alergiczna na mleko - jak postępować?
Rozwój ciężkiej reakcji alergicznej po spożyciu mleka krowiego występuje rzadko, ale może stanowić zagrożenie życia. Wymaga ona podania adrenaliny – leku łagodzącego negatywną odpowiedź organizmu. Obecnie chorych narażonych na ryzyko jej rozwoju wyposaża się w automatyczne wstrzykiwacze z adrenaliną do samodzielnego podania, którą powinni mieć zawsze. Osoby narażone po wcześniejszym poinstruowaniu przez lekarza, co do okoliczności oraz sposobu podania mogą same zaaplikować adrenalinę przed przyjazdem pogotowia. W przypadku wystąpienia objawów wstrząsu anafilaktycznego rozpoczyna się odpowiednie leczenie.
Reklama
Alergia na białka mleka - zapobieganie
Najskuteczniejszą profilaktyką wystąpienia alergii pokarmowej u dzieci jest odpowiedni sposób karmienia. Dla niemowlaka bezsprzecznie najlepszym pokarmem jest mleko matki. W chwili obecnej zalecany okres karmienia wyłącznie piersią wynosi 6 miesięcy. Pozwala to uniknąć narażenia między innymi na białko mleka krowiego we wczesnych etapach życia, a tym samym zapobiega rozwojowi alergii.
W przypadku wysokiego ryzyka rozwoju alergii na mleko u dziecka, zalecane jest również wyłączenie produktów mlecznych z diety matki. Inne pokarmy niż mleko matki powinno się wprowadzać nie wcześniej niż po ukończeniu 4 miesiąca życia. U niemowlaków karmionych sztucznie, u których krewni cierpią na alergie pokarmowe, atopię – już przed wystąpieniem objawów zaleca się stosowanie hydrolizatów białkowych. Preparaty sojowe nie są polecane w profilaktyce alergii na mleko krowie.
U dorosłych z alergią na białka mleka krowiego głównym mechanizmem zapobiegania nawrotom choroby (ale również jej leczenia) jest dobór odpowiedniej diety ograniczającej spożycie mleka i jego pochodnych. Warto zdać sobie sprawę, że produkty mleczne zawarte są w wielu różnych pokarmach, a białka mleka krowiego można spotkać w wielu produktach nie mających pozornie nic wspólnego z mlekiem (np. płatki śniadaniowe, kiełbaski), dlatego osoby uczulone na białka mleka krowiego powinny pilnie czytać etykiety umieszczone na produktach przed ich spożyciem.
Alergia na mleko - najczęściej zadawane pytania
Kto jest narażony na wystąpienie alergii na mleko krowie?
Wszyscy, chociaż choroba dotyczy przede wszystkim małych dzieci.
Kiedy pojawiają się objawy?
Czas wystąpienia zmian może się wahać od kilku minut do kilku godzin od spożycia mleka lub produktów mlekopochodnych.
Co to są mieszanki mleko zastępcze zawierające hydrolizaty białkowe?
Jest to rodzaj pokarmu stosowany u niemowlaków uczulonych na mleko krowie, karmionych sztucznie. Otrzymywane są one z zastosowaniem specjalnych technik, które zmniejszają ich zdolności uczulające.
Czy uczulenie na mleko krowie pozostaje do końca życia?
U większości dzieci objawy choroby ulegają samoistnemu ustąpieniu wraz z wiekiem (około 2-3 roku życia).
Czy jest to groźny rodzaj alergii?
Najczęściej alergia na mleko krowie ma łagodny przebieg. W rzadkich sytuacjach może dojść do rozwoju groźnej i ciężkiej reakcji alergicznej – wstrząsu anafilaktycznego.
Przeczytaj też:
