Uczulenie na pyłki roślin jest głównym rodzajem alergii sezonowej. Oznacza to, że objawy nadwrażliwości pojawiają się najczęściej w określonych porach roku, na które przypada okres pylenia alergizujących roślin. Jest to stosunkowo łagodny, ale niezmiernie uciążliwy rodzaj alergii. Objawia się zazwyczaj pod postacią kataru siennego. Szacuje się, że schorzeniem tym może być dotknięty nawet co piąty Polak.
Na ten typ alergii chorować mogą praktycznie wszyscy, chociaż choroba zazwyczaj ma swój początek w dzieciństwie. Z czasem do alergii na jeden rodzaj pyłków może dołączać się uczulenie na inne rodzaje roślin. Za większość rodzajów alergii odpowiedzialne są pyłki traw.
Reklama
Alergia na pyłki roślin - czym jest?
Układ odpornościowy (immunologiczny) stoi na straży organizmu broniąc go przed atakami różnych szkodliwych drobnoustrojów (np. baterii, wirusów), jak i innych związków. W przypadku alergii reakcja układu odpornościowego jest nieprawidłowa.
Z nie do końca jasnych przyczyn zaczyna on traktować substancje potencjalnie nieszkodliwe – tzw. alergeny, jak np. pyłki niektórych roślin, jako groźne dla organizmu czynniki i rozpoczyna z nimi walkę.
Konsekwencją działania układu odpornościowego jest uwolnienie różnych substancji do krwi – które odpowiadają za rozwój reakcji alergicznej i wystąpienie określonych objawów.
Zobacz wideo: Alergia jest dziedziczna
Reklama
Alergia na pyłki - przyczyny
Część roślin w trakcie procesu rozmnażania produkuje tzw. ziarna pyłku. Niektóre gatunki do przenoszenia pyłku pomiędzy roślinami wykorzystują owady, inne natomiast, aby go przetransportować potrzebują wiatru (tzw. rośliny wiatropylne). Właśnie ten drugi rodzaj roślin odpowiedzialny jest za występowanie alergii pyłkowej.
Unoszące się z wiatrem drobne ziarenka pyłku roślinnego rozproszone w powietrzu mogą trafić do organizmu człowieka poprzez układ oddechowy. Nie każda roślina jest źródłem alergii - od składu chemicznego pyłku oraz jego rozmiaru zależy, czy będzie miał on zdolności alergizujące, czy też nie.
Cechą charakterystyczną alergii pyłkowej jest sezonowe występowanie objawów. Jest to spowodowane różnymi okresami pylenia poszczególnych roślin. W powietrzu stężenie pyłków nie jest stałe w ciągu całego roku.
Poszczególne gatunki mają charakterystyczne okresy pylenia, w których na około kilka miesięcy wzrasta stężenie pyłku w atmosferze, by później praktycznie zmaleć do zera. W czasie w którym stężenie pyłku osiągnie odpowiedni poziom – pojawiają się objawy choroby, by po jakimś czasie zaniknąć i wystąpić znów za rok mniej więcej o tej samej porze.
Za rozwój alergii pyłkowej odpowiadają przede wszystkim:
- Trawy - jest to najczęstsza przyczyna alergii pyłkowej w Polsce. Okres pylenia traw w Polsce rozpoczyna się pod koniec kwietnia. Największe stężenie pyłków przypada na okres od połowy maja do połowy lipca, po czym stopniowo spada do września. W tym przypadku do traw zaliczane są również zboża. Najczęściej uczulające gatunki traw to:
- kupówka pospolita,
- mietlica pospolita,
- kostrzewa czerwona,
- rajgras wyniosły,
- tymotka łąkowa,
- tomka wonna,
- wiechlina łąkowa,
- wyczyniec łąkowy,
- żyto.
- Drzewa – uczulają rzadziej. Objawy choroby mogą wystąpić już w lutym i trwać do początku maja. Szczególnym przypadkiem jest topola – jej pyłek sam w sobie rzadko powoduje alergię. Natomiast produkowany przez męskie okazy tego drzewa tzw. puch kielichowy - ma właściwości drażniące i nasila objawy u osób uczulonych na pyłki traw. Za rozwój alergii odpowiadają przede wszystkim pyłki:
- brzoza,
- buk,
- platan,
- leszczyna,
- dąb,
- olcha,
- wierzba.
- Chwasty – odpowiedzialne są za objawy alergii występujące późnym latem i jesienią. Najczęściej uczulają:
- bylica,
- pokrzywa,
- komosa,
- szczaw,
- babka.
U części chorych z pyłkowicą dojść może do rozwoju tzw. alergii krzyżowych. Do alergii na pyłki roślin z czasem dołącza się uczulenie na niektóre warzywa i owoce. Szczególnie często ma to miejsce w przypadku osób nadwrażliwych na pyłek brzozy – gdzie dołącza się najczęściej alergia na jabłka. Najczęściej manifestuje się to jako tzw. zespół alergii jamy ustnej (ang. skrót OAS).
Pierwszy epizod alergii na pyłki może przypominać zwykłe przeziębienie, które jednak nie chce ustępować. Zazwyczaj rozpoznanie objawów alergii nie nastręcza dużych trudności i sami chorzy sugerują możliwą przyczynę choroby. Ważne jest, by w tym momencie skierować swoje kroki do lekarza alergologa.
Do czynników ryzyka rozwoju alergii na pyłki należą:
- wiek – choroba zazwyczaj ujawnia się w dzieciństwie,
- predyspozycje genetyczne – uważa się że ponad połowa przypadków alergii na pyłki może być dziedziczona, tzn. jeśli rodzice chorowali na pyłkowice, ich dzieci są bardziej narażone na rozwój tego schorzenia,
- obecność innych alergii – występowanie np. alergii pokarmowej zwiększa ryzyko rozwoju nadwrażliwości na pyłki roślin,
- zanieczyszczenie środowiska – zauważono że uczulenie na pyłki jest większe na terenach uprzemysłowionych, gdzie zanieczyszczenie powietrza uszkadza drogi oddechowe – ułatwiając tym samym alergizujące działanie pyłków.
Alergia na pyłki roślin - objawy
Cechą charakterystyczną objawów na alergie pyłkowe jest ich występowanie w określonych porach roku (sezonowość), w okresie pylenia uczulającego gatunku roślin, przez resztę roku objawy alergii ustępują.
Do najczęstszych objawów uczulenia na pyłki roślin należą:
- uporczywe kichanie,
- obfita „wodnista” wydzielina z nosa, czyli tzw. katar sienny, zatkany nos,
- zapalenie spojówek: przekrwienie, łzawienie, obrzęk powiek, światłowstręt,
- czasem bóle głowy i zatok,
- objawy astmy – nagła duszność lub uporczywy napadowy kaszel,
- objawy ogólne: zmęczenie, utrata łaknienia, ogólne rozbicie,
- dolegliwości skórne – pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, wyprysk alergiczny – szczególnie na odsłoniętych częściach ciała,
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka.
Część chorych uczulona na pyłki roślin rozwija z czasem uczulenie na warzywa i owoce. Wówczas spożycie tych pokarmów może doprowadzić do zespołu alergii jamy ustnej (OAS), który objawia się jako:
- pieczenie lub swędzenie jamy ustnej, warg i języka,
- pokrzywką kontaktową.
Nasilenie objawów zależy od stężenia pyłku w powietrzu. Wpływa na nie między innymi pogoda. Podczas ciepłych słonecznych dni stężenie pyłku wzrasta – co nasila również dolegliwości. Z kolei deszczowe dni spłukują unoszący się w powietrzu pyłek, a rośliny nie wyrzucają do atmosfery nowego – objawy alergii czasowo ustępują lub łagodnieją.
Reklama
Alergia na pyłki roślin - badania
Pojawianie się objawów choroby o tej samej porze roku w kolejnych latach powinno nasunąć podejrzenie alergii pyłkowej. Jedynym problemem może się okazać właściwe wytypowanie gatunku roślin odpowiedzialnego za rozwój alergii, co najczęściej wymaga wykonania dodatkowych testów alergicznych. Do których zalicza się:
Testy skórne
Do ich przeprowadzenia używa się rozcieńczone wyciągi najczęściej uczulających pyłków, które są nanoszone na drobne nacięcia lub nakłucia wykonywane na przedramieniu lub plecach pacjenta, ewentualnie są wstrzykiwane pod skórę. Pyłki odpowiedzialne za alergię wywołują niewielkie zaczerwienienie z towarzyszącym rumieniem w miejscu podania – tzw. reakcja rumieniowo-bąblowa. W niektórych sytuacjach, mimo obecności alergii, testy skórne mogą wypaść prawidłowo – związane jest to z osłabieniem skórnej reakcji alergicznej, wówczas należy zastosować inne metody diagnostyczne. Testy przeprowadzane są najczęściej poza okresem pylenia, kiedy u pacjenta nie występują objawy alergii.
Badanie krwi
Przeprowadzane w przypadku wątpliwości (ujemny wynik testów skórnych, nietypowe objawy). Stosowany jest wówczas przede wszystkim test RAST – badający poziom immunoglobuliny (przeciwciała IgE) skierowanej przeciw konkretnemu alergenowi. Przeciwciała są produkowane przez układ odpornościowy w trakcie reakcji alergicznej. Podwyższony poziom IgE skierowanej przeciwko konkretnemu alergenowi pyłkowemu może świadczyć o obecności alergii.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Alergia na pyłki roślin - leczenie
Leczenie objawowe
W okresie pylenia roślin występujące uciążliwe objawy alergii można łagodzić za pomocą odpowiednich leków. Zaliczane są tutaj zarówno preparaty na receptę, jak i ogólnodostępne leki. Mogą one być stosowane osobno lub w kombinacjach. Polecane są:
- Leki antyhistaminowe – najczęściej stosowana grupa leków. Histamina jest jedną z substancji wydzielanych w trakcie odpowiedzi układu odpornościowego na alergen, a skutkiem jej działania jest wystąpienie objawów alergii. Leki przeciwhistaminowe zmniejszają jej wydzielanie, a tym samym łagodzą symptomy uczulenia na pyłki roślin. Działaniem ubocznym starszych postaci tych leków była senność i zmęczenie. Nowsze preparaty ze względu na bardziej złożony mechanizm działania nie mają takich działań niepożądanych. Istnieje wiele różnych form tych preparatów: krople, syropy, tabletki.
- Kortykosterydy stosowane miejscowo – sterydy w postaci stosowanego głównie w postaci donosowego spreju łagodzą objawy reakcji alergicznej. Jednym z uciążliwych działań niepożądanych może być szczypanie w nosie po podaniu leku.
- Leki obkurczające naczynia krwionośne – podobnie jak sterydy stosowane miejscowo, pod postacią kropli do nosa lub oczu. Poszerzone wskutek reakcji alergicznej naczynia poprzez działanie tych preparatów ulegają obkurczeniu – co łagodzi objawy uczulenia: takie jak swędzenie i zaczerwienienie spojówek oraz uczucie zatkanego nosa. Zazwyczaj stosowane są w połączeniu z lekami antyhistaminowymi.
- Kromony – podobnie jak sterydy stosowane miejscowo w postaci preparatów donosowych, dospojówkowych czy odoskrzelowych. Od pozostałych leków odróżnia je konieczność stosowania kilka dni, a nawet tygodni przed spodziewanym okresem wystąpienia alergii.
Początek treści sponsorowanej
Uciążliwe objawy alergii takie jak katar, łzawienie oczu czy wysypka towarzyszą nam przez cały rok. Dobrym sposobem na zwalczanie tych dolegliwości będzie lek w postaci tabletki z bilastyną, która działa przeciwhistaminowo, hamuje powstawanie bąbli oraz zmniejsza zaczerwienienia skóry. Lek przeznaczony jest dla dorosłych oraz młodzieży od 12. roku życia. KLIKNIJ TUTAJ i sprawdź jak zmniejszyć objawy alergii.
Koniec treści sponsorowanej
Leczenie odczulające (immunoterapia swoista)
Do organizmu najczęściej za pomocą tzw. szczepionek wprowadza się do organizmu niewielkie wyciągi z alergizujących pyłków. Szczepionki są dobierane indywidualnie i przeważnie zawierają alergeny najczęściej uczulających pyłków traw, drzew i krzewów. Mogą one być podawane drogą zastrzyków podskórnych (w szpitalu lub ambulatorium) lub doustnie (w domu). Celem terapii jest doprowadzenie do stanu, w którym coraz wyższe stężenie pyłków będzie potrzebne do wywołania reakcji alergicznej. Skutkuje to coraz rzadszym występowaniem objawów i mają one mniejsze nasilenie. Terapię prowadzi się w dwóch formach:
- Sezonowej – przeprowadzana jest w okresie, w którym pyłki alergizujących roślin nie występują w atmosferze (jesień–zima), na krótko przed spodziewanym okresem pylenia terapia jest wstrzymywana, podawanie kolejnych dawek leków rozpoczyna się następnej jesieni.
- Całorocznej – przez cały rok podawana jest szczepionka, której dawka jest modyfikowana w zależności od pory roku i stężenia pyłków.
Skuteczność takiej terapii jest zróżnicowana. U większości powoduje złagodzenie objawów alergii. Najlepsze efekty osiąga się w przypadku wczesnego rozpoczęcia odczulania (dzieci) i odpowiednio długiego okresu trwania terapii.
Reklama
Alergia na pyłki roślin - zapobieganie
Głównym sposobem zapobiegania jest unikanie pyłków roślin w okresach, kiedy ich stężenie w powietrzu jest wysokie (czas pylenia roślin) i nie dopuszczenie do ich przeniknięcia w miejsce zamieszkania. Takie zachowania stanowią oprócz leczenia objawowego i odczulającego bardzo istotny element terapii. Istnieje szereg metod, którymi można to osiągnąć. Między innymi należy do nich:
- Pozostawanie rano w domu – nad ranem stężenie pyłu jest najwyższe.
- Zamykanie okien i drzwi w domu - aby zapobiec przeniknięciu pyłków z powietrza na zewnątrz do wnętrza domu.
- Unikanie substancji drażniących drogi oddechowe w okresie pylenia – takich jak tytoń, opary farb.
- Trzymanie zwierząt cały czas w domu albo przez cały okres pylenia na zewnątrz – futro zwierząt stanowi doskonały nośnik, do którego przyczepiają się pyłki roślin.
- Po powrocie do domu mycie włosów, rąk i przebranie się (przynajmniej zewnętrzna warstwa ubrań) – pyłki unoszące się w powietrzu łatwo przyczepiają się do włosów i ubrania.
- Regularne sprzątanie domu – obecność kurzu sprzyja osadzaniu się pyłków.
- Noszenie maski do oddychania – w dni kiedy stężenie pyłku jest bardzo wysokie, a pozostanie w domu nie wchodzi w grę, osoby silnie uczulone mogą rozważyć noszenie maseczek, które zmniejszają ilość inhalowanego pyłku.
- Unikanie miejsc, w których stężenie pyłku może być wysokie jak np. parki lub kwiaciarnie.
- Stosowanie filtrów przeciwpyłowych w domu i samochodzie.
- Wyjazdy w regiony o niskim stężeniu pyłków – okres pylenia części roślin przypada na okres wakacyjno–urlopowy. Planując wyjazd warto więc wybrać regiony, w których stężenie pyłków jest niskie (wysokie góry, morze).
Reklama
Alergia na pyłki roślin - najczęściej zadawane pytania
Co to są pyłki roślin?
Pyłki są produkowane przez niektóre gatunki roślin w trakcie rozmnażania. Nie każdy rodzaj pyłku wywołuje alergie, to od składu chemicznego pyłku oraz jego rozmiaru zależy czy będzie miał on zdolności alergizujące czy też nie.
Kto jest narażony na alergię pyłkową?
Na ten typ alergii chorować mogą praktycznie wszyscy, chociaż choroba zazwyczaj ma swój początek w dzieciństwie.
Co to oznacza sezonowość alergii?
Występowanie objawów alergii związane jest z podwyższonym stężeniem pyłku w powietrzu w określonych porach roku. Wówczas pojawiają się objawy choroby, by po jakimś czasie zaniknąć i wystąpić znów za rok mniej więcej o tej samej porze.
Jakie rośliny najczęściej uczulają?
Do najczęściej uczulających roślin produkujących pyłki należą trawy.
Co to jest alergia krzyżowa?
Jest to szczególny przypadek, w który do jednego typu alergii z czasem dołącza się następny. Szczególnie często ma to miejsce w przypadku osób nadwrażliwych na pyłek brzozy – gdzie dołącza się najczęściej alergia na jabłka.
Czy alergię pyłkową można wyleczyć?
Główne cele terapii to łagodzenie objawów. Dodatkowo odpowiednie zapobieganie narażeniu na alergizujące pyłki w połączeniu z kuracją odczulającą może skutecznie złagodzić nawroty choroby.
