Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗

Choroba Gauchera - objawy, dziedziczenie, leczenie, dieta

Choroba Gauchera to schorzenie genetyczne, które dotyczy zaburzeń pracy i funkcji lizosomów. Objawia się powiększoną wątrobą i śledzioną, niedokrwistością oraz dolegliwościami ze strony układu kostnego. Poznaj pozostałe objawy, przyczyny i sposoby leczenia.
Diagnostyka choroby Gauchera przez lekarza
Źródło: 123RF
Spis treści

Choroba Gauchera zaliczana jest do grupy ponad 40 chorób genetycznych związanych z zaburzeniami pracy i funkcji struktur komórkowych zwanych lizosomami. Choroba Gauchera (zwłaszcza typ I) należy do najczęstszych chorób spichrzeniowych – jej częstość ocenia się na 1 na 50 000 żywych urodzeń (wyjątek stanowi grupa Żydów Aszkenazyjskich, u których częstość choroby wacha się w granicach 1 na 500 żywych urodzeń). C

horoba związana jest z mutacją genu GBA na chromosomie 1 (czyli chromosomie autosomalnym), dlatego też częstość występowania zmian jest porównywalna w przypadku obu płci. Ze względu na objawy kliniczne oraz moment manifestacji pierwszych objawów choroby wyróżnia się w chwili obecnej trzy typy choroby Gauchera.

Reklama

Choroba Gauchera - typy

Wyróżnia się trzy typy choroby Gauchera, charakteryzujące się różnym przebiegiem i siłą manifestacji objawów klinicznych.

  1. Typ I - Inaczej zwany typem nieneuronopatycznym. U pacjentów występuje większość ww. objawów, natomiast brak jakichkolwiek objawów ze strony układu nerwowego.
  2. Typ II - Zwany inaczej typem niemowlęcym. Jest to najcięższa postać choroby Gauchera. Do ciężkich uszkodzeń dochodzi w strukturach ośrodkowego układu nerwowego.
  3. Typ III - Typ neuronopatyczny inaczej zwany postacią młodzieżową choroby Gauchera. W tym przypadku do uszkodzenia, podobnie jak w typie II, dochodzi w ośrodkowym układzie nerwowym. Zmiany nie są jednak tak gwałtowne i postępują z wiekiem.

Reklama

Choroba Gauchera - przyczyny

Bezpośrednią przyczyną odpowiedzialną za wystąpienie objawów choroby Gauchera jest (a raczej są) mutacje punktowe (opisanych jest ponad 200) w genie kodującym enzym beta-glukocerebrozydazę (znany też pod nazwą glukozyceramidazy) odpowiedzialny za rozkład glukocerebrozydaz (dlatego też chorobę Gauchera zalicza się do klasy sfingolipidoz).

Pacjenci cierpiący na chorobę Gauchera wykazują jedynie 10-15% poziom aktywności enzymu. Zaburzenia rozkładu glukocerebrozydu (sfingolipidu) prowadzi do powstania jego złogów w lizosomach makrofagów tkankowych („przeładowane” makrofagi określa się mianem komórek Gauchera). Komórki Gauchera naciekają na wątrobę, śledzionę szpik kostny oraz układ nerwowy.

Bezpośrednią przyczyną wystąpienia choroby Gauchera jest obecność mutacji punktowej w genie GBA. Mutacja ma charakter zmiany recesywnej, co oznacza, iż do wystąpienia objawów klinicznych konieczna jest obecność obu zmutowanych kopii genu. Taka sytuacja może się zdążyć, kiedy oboje rodzice dziecka są tylko nosicielami mutacji (co oznacza, iż jedną kopię genu mają prawidłową, druga ma nieprawidłową sekwencję). Ponieważ mutacja ma charakter zmiany recesywnej, nosiciele mutacji (inaczej zwani osobnikami heterozygotycznymi pod względem mutacji) są osobami w pełni zdrowymi, nie wykazującymi jakichkolwiek niepokojących symptomów przemawiających za obecnością zmiany.

W tabeli poniżej przedstawiono mendlowski (teoretyczny, prosty) model dziedziczenia zmiany w zależności od genotypu rodziców (symbol „w” oznacza prawidłową, niezmutowaną kopię genu, „m” wersję obarczoną mutacją).

Genotyp I rodzica Genotyp II rodzica Możliwy genotyp dziecka Uwagi, komentarze
w/w
(osoba zdrowa, posiadająca obie prawidłowe kopie genu)

w/m
(nosiciel, osoba zdrowa posiadająca jedną kopię genu prawidłową a drugą zmutowaną)

w/w

w/m

Ponieważ jedno z rodziców jest obciążone zmianą istnieje 50% szansa na to, iż przekaże zmianę dziecku. Podobnie jak rodzic również w tym przypadku dziecko będzie tylko nosicielem zmiany, a więc nie będzie chorowało.
w/m
(nosiciel, osoba zdrowa posiadająca jedną kopię genu prawidłową a drugą zmutowaną)
w/m
(nosiciel, osoba zdrowa posiadająca jedną kopię genu prawidłową a drugą zmutowaną)

w/w

w/m

m/m

W zaistniałej sytuacji, kiedy oboje rodzice obciążeni są mutacją istnieją trzy możliwe sytuacje:
Istnieje 25% szans na to, iż dziecko takiej pary nie tylko będzie zdrowe ale nie odziedziczy mutacji po żadnym z rodziców.
W 50% przypadków dziecko może odziedziczyć zmianę tylko od jednego z rodziców (a więc będzie zdrowym nosicielem).
W 25% istnieje ryzyko, iż dziecko odziedziczy tylko zmutowane kopie genu. W takim przypadku dojdzie do rozwoju choroby.

W przypadku chorób o podłożu genetycznym nie istnieją skuteczne sposoby zapobiegania.

Choroba Gauchera - objawy

Do najczęstszych objawów choroby należą:

  • powiększona wątroba i śledziona,
  • niedokrwistość,
  • napadowe bóle kostne,
  • deformacje kośćca,
  • osteopenia,
  • osteoskleroza,
  • osteoporoza,
  • zapalenie kośćca,
  • możliwe martwica oraz zanik kośćca,
  • częstsze złamania,
  • opóźnienie wzrastania,
  • znużenie,
  • skłonność do wylewów podskórnych.

Choroba Gauchera - badania i diagnoza

Rozpoznanie i diagnostyka choroby Gauchera opiera się na:

  • stwierdzeniu obecności komórek Gauchera w szpiku kostnym pacjenta 
  • ocenie poziomu glukocerebrozydazy w leukocytach krwi lub w hodowlach fibroblastów skóry pobranej od pacjenta.

W celu oceny stopnia spichrzenia wykonuj się również badanie poziomu enzymu chitotrizydazy wytwarzanej przez aktywne makrofagi.

Wykonanie badań genetycznych jest utrudnione ze względu na mnogość mutacji punktowych. Istnieją testy genetyczne, jednakże nastawione są na diagnostykę tylko czterech najczęstszych mutacji, odpowiedzialnych za wystąpienie 90% przypadków choroby typu I w populacji Żydów aszkenzayjskich.

Reklama

Choroba Gauchera - leczenie

  1. Od 1991 roku istnieje skuteczna terapia leczenia (typu I) polegając na substytucji ludzką glukocerebrozydazą. Terapia powoduje zahamowanie procesów spichrzenia jak również na wycofanie zmian patologicznych w układzie siateczkowo-nabłonkowym. U pacjentów stosujących terapię poprawiają się wszystkie parametry hematologiczne, jak również stwierdza się zahamowanie przyrostu deformacji kośćca. Terapia niestety jest bardzo droga.
  2. Istnieją również terapie eksperymentalne, oparte na terapii genetycznej z zastosowaniem hematopoetycznych komórek macierzystych z transdukowaną prawidłową kopią genu. Niestety transdukowane komórki wykazują tylko częściową aktywność enzymu.

Zastosowanie terapii pomaga pacjentom na prowadzenie normalnego życia. Pacjenci zmuszeni są jednak do ciągłego monitorowania stanu zdrowia (pacjenci dotknięci chorobą Gauchera mają skłonność do częstszego rozwijania chłoniaków).

Czytaj również

Bibliografia

  • Tadeusz Mazurczak ,„GENETYKA MEDYCZNA” ,Wydawnictwo Lekarskie PZWL,2009
  • Anna Tylki-Szymańska, „CHOROBA GAUCHERA”,Acta Hematologica Polonica,2010
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Choroby genetyczne
Choroby genetyczne - zobacz, jak sprawdzić predyspozycje
Kod DNA u zdrowej osoby bez choroby genetycznej przedstawiony w cyfrowej ilustracji
Czym jest i jak objawia się zespół Downa?
Dziewczynka chora na zespół Downa
Rdzeniowy zanik mięśni (SMA) – objawy, przyczyny i długość życia
Pacjent z zanikiem mięśni
Podobne artykuły
Choroba Taya-Sachsa - przyczyny, objawy, badania, leczenie
Dziecko chore na mukowiscydozę
Mukowiscydoza u dzieci i dorosłych - przyczyny, objawy, leczenie
Choroba Huntingtona - przyczyny i objawy pląsawicy
Łańcuch DNA
Zespół Ehlersa-Danlosa (choroba EDS) - objawy, diagnostyka, leczenie

Reklama


Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!