Wstrząs jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, który charakteryzuje się upośledzeniem utlenowania tkanek (wywołanym przez zmniejszenie przepływu krwi przez te tkanki). Najczęściej wstrząsowi towarzyszy znaczne obniżenie ciśnienia krwi, które może być jednak prawidłowe na początku choroby.
Organizm jest w krótkim czasie zdolny do obrony przed wspomnianym wyżej zjawiskiem. Następuje tutaj zjawisko tzw. centralizacji krążenia tj. krew kierowana jest z mniej życiowo ważnych części organizmu do mózgu i serca. Obrona organizmu jest jednak krótkotrwała i dochodzi do rozwoju wstrząsu mogącego kończyć się zejściem śmiertelnym. Dlatego bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie wstrząsu i jak najszybsze wdrożenie czynności ratowniczych.
Reklama
Wstrząs - przyczyny
Stan wstrząsu może być spowodowany wieloma przyczynami. Wyróżniamy następujące przyczyny wstrząsu :
1. Hipowolemiczny - jest to wstrząs spowodowany utratą całkowitej objętości krwi krążącej w organizmie człowieka. Najczęściej jest on spowodowany krwotokiem wewnętrznym lub zewnętrznym i wtedy nazywa się wstrząsem krwotocznym. Z innych przyczyn należy wymienić:
- oparzenia,
- stany odwodnienia organizmu,
- nasilone biegunki,
- wymioty,
- kwasicę ketonową,
- moczówkę prostą,
- niedrożność jelit.
2. Dystrybucyjny - związany jest ze zwiększeniem pojemności łożyska naczyniowego, na skutek poszerzenia naczyń. Całkowita objętość krwi jest zachowana. Z tym stanem mamy do czynienia w:
- sepsie (wstrząs septyczny),
- uczuleniach (wstrząs anafilaktyczny),
- uszkodzeniach układu nerwowego (wstrząs neurogenny),
- schorzeniach układu hormonalnego.
3. Kardiogenny - spowodowany jest chorobami serca, które upośledzają jego funkcje jako pompy i powodują spadek przepływu krwi przez tkanki (np. zawał serca).
Reklama
Wstrząs - objawy
Osoba, która jest w stanie wstrząsu będzie:
- bardzo osłabiona,
- przysypiająca,
- blada,
- zimna.
Mogą pojawić się zimne poty i dreszcze. Czynność jej serca będzie znacznie przyspieszona, ciśnienie krwi będzie bardzo niskie, może być nawet niewyczuwalne.
Może pojawić się:
- ból wieńcowy,
- wymioty,
- wzdęcie brzucha.
Oddech będzie bardzo płytki i przyspieszony. W kolejnej fazie pojawiają się zaburzenia świadomości, może dojść do utraty przytomności i nagłego zatrzymania krążenia.
Reklama
Wstrząs - pierwsza pomoc
- Jeżeli stwierdzisz u chorego objawy wstrząsu natychmiast wezwij pogotowie ratunkowe (nr 112 lub 999).
- Postaraj się ustalić przyczynę wstrząsu – jeżeli np. jest to krwotok, spróbuj go zatamować poprzez opatrunek uciskowy, jeżeli podejrzewasz zawał serca postępuj według wytycznych opisanych w artykule Podejrzenie zawału serca.
- Oceń podstawowe parametry życiowe takie jak: oddychanie, krążenie, stan przytomności. Jeśli chory nie oddycha, udrożnij drogi oddechowe według schematu opisanego w artykule Resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Jeżeli chory ma zatrzymanie krążenia rozpocznij resuscytację.
- Ułóż chorego w tzw. pozycji przeciwwstrząsowej - chory leży na wznak z nogami podniesionymi około 30 cm ponad podłoże.
- Okryj chorego ciepłym kocem, nie podawaj niczego doustnie, uspokój i regularnie sprawdzaj oddech.
