Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗

Zaburzenia wzrastania i dojrzewania u dzieci - przyczyny, objawy

Zaburzenia wzrastania dotykają dzieci i mogą charakteryzować się niedoborem wzrostu, bądź nadmiernym wzrostem. Leczeniem zajmuje się endokrynolog dziecięcy, który po przeprowadzeniu pomiaru wprowadzi właściwe leczenie - zazwyczaj hormonem wzrostu, jeśli mowa o niedoborze wzrostu.
Zaburzenia wzrastania
Źródło: 123RF
Spis treści

Proces wzrastania zależy od czynników zewnętrznych i wewnętrznych, a jego rytm zmienia się zależnie od okresu rozwoju. Prawidłowa szybkość wzrastania i prawidłowa wysokość ciała (w granicach normy) są wykładnikami stanu zdrowia dziecka.

Każda choroba przewlekła zwalnia szybkość wzrastania i może być przyczyną niedoboru wzrostu.

Dziecko powinno być mierzone podczas każdej wizyty u pediatry, gdyż systematyczne pomiary umożliwią wczesne wychwycenie nieprawidłowości procesu wzrastania i odpowiednio wczesne wdrożenie leczenia.

Reklama

Wzrost - hormony

Po urodzeniu wzrastanie regulowane jest przez:

  • hormon wzrostu - somatotropinę,
  • hormony tarczycy,
  • hormony płciowe.

Hormon wzrostu wytwarzany jest w przednim płacie przysadki mózgowej. Działa on pośrednio (za pośrednictwem IGF-1) oraz bezpośrednio na procesy wzrostowe w tkankach.

Hormony tarczycy pobudzają wzrost i dojrzewanie wielu tkanek oraz są konieczne do prawidłowego wydzielania i działania hormonu wzrostu. Hormony płciowe pobudzają dojrzewanie i zarastanie chrząstek wzrostowych – decydują o zakończeniu procesu wzrastania.

Reklama

Pomiary długości ciała u dziecka

W celu określenia wzrastania dziecka wykonuje się pomiary długości/wysokości ciała. U niemowląt i małych dzieci do 18 miesiąca życia pomiar długości ciała wykonuje się w pozycji leżącej, u dzieci starszych pomiar wysokości ciała wykonuje się w pozycji stojącej. Uzyskany wynik pomiaru nanosi się na siatki centylowe, w celu porównania z normą rozwojową dla danej populacji, płci i wieku.

W Polsce opracowano normy rozwojowe dla poszczególnych regionów Polski. Istnieją również odrębne siatki wzrostowe dla populacji dzieci chorych, np. dzieci z zespołem Downa, dziewczynek z zespołem Turnera.

Reklama

Zaburzenia wzrastania - przyczyny

Wyróżnia się dwa typy niedoboru wzrostu:

1, Pierwotny niedobór wzrostu – to trwałe zaburzenie potencjału wzrostowego układu kostnego uwarunkowane genetycznie; opóźnienie wzrastania rozpoczyna się w tych przypadkach często jeszcze podczas życia wewnątrzmacicznego. Wśród przyczyn pierwotnego niedoboru wzrostu są m.in.:

  • osteochondrodysplazje,
  • zaburzenia genetyczne: zespół Turnera, zespół Willi-Pradera, zespół Downa i wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania.

2. Wtórny niedobór wzrostu – występuje w sytuacji, gdy czynniki zewnętrzne ograniczają w sposób odwracalny wzrastanie, a potencjał wzrostowy uwarunkowany genetycznie jest prawidłowy. Czynnikami tymi mogą być:

  • długotrwałe choroby o wczesnym początku,
  • zaburzenia odżywienia,
  • zaburzenia hormonalne.

Czynniki zewnętrzne:

  • nieprawidłowe żywienie – niedożywienie jest najważniejszym czynnikiem zewnętrznym przyczyniającym się do zmniejszenia szybkości wzrastania; w warunkach niedożywienia zmniejsza się wytwarzanie substancji działającej bezpośrednio na wzrost i podziały komórek, mimo odpowiedniego poziomu hormonu wzrostu;
  • choroby przewlekłe;
  • niestabilna sytuacja emocjonalna dziecka, poczucie zagrożenia, maltretowanie dzieci, przewlekły stres;
  • nadmierne obciążenie pracą lub intensywnymi zajęciami sportowymi.

Czynniki wewnętrzne:

  • niewłaściwe działanie hormonów, niedobór hormonów odpowiedzialnych za wzrastanie;
  • choroby genetyczne.

W przypadku wtórnych zaburzeń wzrastania najważniejsze jest leczenie choroby podstawowej.

Reklama

Nadmierny wzrost - przyczyny

Najczęstszą przyczyną nadmiernego wzrostu jest rodzinny nadmierny wzrost. Wysocy rodzice mają większą szansę mieć nadmiernie wysokie dzieci. Ta postać nie wymaga leczenia, jedynie w wyjątkowych przypadkach.

Nadmierny wzrost może być wynikiem zaburzeń hormonalnych:

  • nadmierne wytwarzanie hormonu wzrostu może być przyczyną gigantyzmu;
  • wrodzony przerost nadnerczy i przedwczesne dojrzewanie płciowe - to choroby, w których zbyt wcześnie w organizmie dziecka pojawia się nadmiar hormonów nadnerczowych (sterydów) lub nadmiar hormonów płciowych. Hormony te przyspieszają wzrost, ale też jednocześnie przyspieszają dojrzewanie szkieletu i zakończenie wzrostu następuje szybciej niż u innych dzieci, a wzrost końcowy jest ostatecznie niski. Nadmiar wzrostu w tych schorzeniach jest przejściowy;
  • opóźnione dojrzewanie płciowe - ponieważ hormony płciowe powodują zakończenie procesu wzrastania, ich opóźnione pojawienie się w odpowiednich stężeniach powoduje, że również proces zakończenia wzrostu jest opóźniony, a wzrastanie trwa dłużej. W tym przypadku nadmiar wzrostu ujawnia się późno, w okresie prawidłowego dojrzewania płciowego.

Nadmierny wzrost może też występować w zespołach genetycznych:

  • zespole Marfana - nadmierny wzrost występuje już w dzieciństwie, a wzrost końcowy jest wyższy niż występujący w rodzinie;
  • zespole Klinefeltera - nadmierny wzrost już w dzieciństwie i systematycznie się zwiększa;
  • zespole łamliwego chromosomu X - nadmiar wzrostu występuje tylko w dzieciństwie;
  • zespole Beckwitha-Wiedemanna - dzieci już w okresie płodowym są nadmiernie duże, w dzieciństwie pozostają duże, a w wieku dojrzały nie są nadmiernie wysokie;
  • zespole Sotosa - dzieci z tym zespołem rodzą się duże, ale w okresie dzieciństwa nie wyróżniają się znacznie od rówieśników.

Reklama

Zaburzenia wzrastania - leczenie

Leczenie hormonem wzrostu

Decyzja o zastosowaniu hormonu wzrostu w leczeniu jest podejmowana przez zespół specjalistów - endokrynologów dziecięcych. Leczenie prowadzone jest w specjalistycznych przychodniach prowadzących leczenie niedoboru wzrostu.

W Polsce leczenie hormonem wzrostu jest refundowane przez NFZ w przypadku dzieci z:

Reklama

Somatotropinowa niewydolność przysadki - co to jest?

W somatotropinowej niewydolności przysadki dochodzi do zmniejszonego wytwarzania hormonu wzrostu, w wielohormonalnej niewydolności przysadki wszystkie hormony przysadki produkowane są w mniejszych ilościach.

U dzieci z somatotropinową niewydolnością przysadki podaje się hormon wzrostu w postaci wstrzyknięć podskórnych codziennie. Leczenie trwa do zakończenia okresu wzrastania. Następnie wykonuje się test w celu oznaczenia poziomu hormonu wzrostu. Jeśli jego wytwarzanie nadal jest zmniejszone, kontynuuje się podaż egzogennego hormonu wzrostu w mniejszej niż wzrostowa dawce.

W wielohormonalnych niedoczynnościach konieczna jest substytucja większej ilości hormonów.

Reklama

Powikłania leczenia hormonem wzrostu

  • bóle stawowe i obrzęki,
  • nasilenie skoliozy,
  • złuszczanie głowy kości udowej,
  • łagodne nadciśnienie śródczaszkowe.

W przypadku wystąpienia wyżej wymienionych powikłań lekarz zadecyduje o przejściowym obniżeniu dawki lub czasowym przerwaniu leczenia hormonem wzrostu.

Zaburzenia wzrastania - normy

Na osi pionowej podane są wartości badanej cechy- w tym przypadku wzrostu w cm, na osi poziomej- wiek. Na siatce znajdują się dodatkowe linie odpowiadające 3, 10, 25, 50, 75, 90 i 97 centylowi. Granice normy wyznaczają krzywe 3. i 97. centyla ( jest to tzw. szeroka norma), zakres pomiędzy krzywymi 10. i 90. centyla to wąski zakres normy. Jeśli zmierzone wartości mieszczą się pomiędzy 3. a 10. centylem lub między 90. a 97. centylem, stanowią pogranicze normy, które wymaga dalszej obserwacji przebiegu wzrastania.

Jeśli wartość wzrostu dziecka znajduje się na poziomie 50. centyla oznacza to, że w danym wieku 50% rówieśników dziecka jest od niego wyższych, a 50 % niższych. Dzieci, których wzrost mieści się poniżej 3 centyla powinny być diagnozowane w kierunku zaburzeń wzrastania. Diagnostyki wymaga również sytuacja, gdy krzywa wzrastania dziecka odchyla się w górę i w dół ( świadczy to o zaburzeniu harmonijności rozwoju).

Na siatkę centylową można również nanieść wartość tzw. MPH ( mid parental height) – średniego wzrostu rodziców, która określa wzrost docelowy dziecka. Wartość MPH nanosi się wzdłuż linii pionowej wieku 18 lat dziecka.

Jak obliczyć MPH?

MPH ( wzrost docelowy dziewczynek) = (( wzrost mamy + wzrost taty) – 13 cm): 2

MPH ( wzrost docelowy chłopców) = ( wzrost mamy + wzrost taty) + 13 cm) :2

Niski wzrost oznacza wzrost poniżej 3 centyla dla wieku i płci dziecka w odniesieniu dla norm populacji ogólnej lub wzrost niższy o dwa lub więcej kanałów centylowych w porównaniu z centylem dla tzw. średniego wzrostu rodziców.

W jakim tempie dziecko powinno rosnąć?

Podczas dojrzewania płciowego ma miejsce skok pokwitaniowy wzrostu: u dziewczynek w wieku ok. 11 lat i szybkość wrastania wynosi wtedy 9 cm/rok, u chłopców w wieku ok. 13 lat i szybkość wzrastania jest równa 10,5 cm/rok.

Niski wzrost dziecka najczęściej wzbudza niepokój rodziców. W przeciwieństwie, wzrost nadmierny postrzegany jest jako cecha pozytywna i zwykle rodzice uważają to za „normę” i nie zgłaszają się z dzieckiem do lekarza. Jednak w części przypadków nadmierny wzrost jest objawem choroby.

Bibliografia

  • Dobrzańska A., Ryżko J.,Pediatria,Urban&Partner,2004
  • Pietrzyk J. J.,Wybrane zagadnienia z pediatrii, tom IV,,Kraków, 2005
  • .,Leczenie rekombinowanym ludzkim hormonem wzrostu niskorosłych dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce (1994-2008), Nowa Pediatria 2,,2008
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Rozwój dziecka od 1. roku życia
Czym karmić niejadka? Przepisy na śniadania, obiady i kolacje
Dziecko nie chce jeść
Jak skutecznie i szybko odpieluchować dziecko?
Dziecko siedzi na nocniku
Kiedy dziecko raczkuje?
Raczkujące dziecko

Reklama


Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!