Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗

Dafalgan Codeine - ulotka, skład, dawkowanie

Dafalgan Codeine to lek przeciwbólowy przeznaczony do zwalczania bólu o średnim i dużym nasileniu. Zawiera zarówno paracetamol, jak i fosforan kodeiny. Nie należy go stosować u osób z ciężkim zaburzeniem nerek.
Spis treści

Reklama

Skład leku przeciwbólowego Dafalgan Codeine

1 tabl. powl. zawiera 500 mg paracetamolu i 30 mg fosforanu kodeiny.

Reklama

Jak działa Dafalgan Codeine?

Lek przeciwbólowy. Połączenie paracetamolu i kodeiny powoduje dłuższe i silniejsze działanie przeciwbólowe w porównaniu z działaniem każdego składnika oddzielnie. Paracetamol działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. W wyniku hamowania cyklooksygenazy kwasu arachidonowego hamuje syntezę prostaglandyn w ośrodkowym układzie nerwowym.

Skutkiem tego działania jest zmniejszenie wrażliwości na działanie takich mediatorów, jak kininy i serotonina, co zaznacza się podwyższeniem progu bólowego. Zmniejszenie stężenia prostaglandyn w podwzgórzu odpowiedzialne jest za działanie przeciwgorączkowe paracetamolu.

Kodeina jest działającym ośrodkowo słabym analgetykiem. Działa poprzez receptory opioidowe. Jej działanie przeciwbólowe jest wynikiem przekształcenia do morfiny. Wykazano, że kodeina, szczególnie w skojarzeniu z innymi lekami przeciwbólowymi (takimi jak paracetamol) jest skuteczna w leczeniu ostrego bólu nocyceptywnego.

Paracetamol dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając Cmaxpo ok. 30-60 minutach. W niewielkim stopniu wiąże się z białkami osocza. Jest metabolizowany w wątrobie na drodze sprzęgania z kwasem glukuronowym i sprzęgania z siarczanami; związki będące produktami sprzęgania są nieczynne i nietoksyczne.

Niewielka ilość jest metabolizowana przez cytochrom P-450 do hepatotoksycznego metabolitu pośredniego (N-acetylo-p-benzochinoiminy), który w normalnych warunkach jest szybko unieczynniany przez zredukowany glutation i wydalany z moczem po sprzężeniu z cysteiną lub kwasem merkapturowym.

W przypadku przyjęcia dużych dawek paracetamolu zasoby wątrobowego glutationu mogą ulec wyczerpaniu, co powoduje znaczne nagromadzenie toksycznego metabolitu w wątrobie i może doprowadzić do uszkodzenia wątroby.

Paracetamol jest wydalany głównie przez nerki, w postaci metabolitów; ok. 5% paracetamolu jest wydalane z moczem w postaci niezmienionej. T0,5wynosi 2 h u dorosłych. Kodeina łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego (biodostępność 40-70%), osiągając Cmax po ok. 60 minutach.

Jest metabolizowana w wątrobie do morfiny i norkodeiny i wydalana z moczem, głównie w postaci pochodnych glukuronowych. T0,5 wynosi 2-4 h. Całkowite wydalenie z moczem następuje po 48 h.

Reklama

Wskazania do stosowania leku przecibólowego Dafalgan Codeine

Ból o średnim i dużym nasileniu, nieustępujący po zastosowaniu leków przeciwbólowych o działaniu obwodowym (paracetamol z kodeiną nie ma wpływu na ból fantomowy, neurogenny).

Lek stosuje się u młodzieży o mc. 50 kg (w wieku od 15 lat) w leczeniu ostrego bólu o umiarkowanym nasileniu, który nie ustąpi po leczeniu innymi lekami przeciwbólowymi, takimi jak paracetamol lub ibuprofen (stosowanymi w monoterapii) oraz u dorosłych.

Reklama

Jakie są przeciwdziałania przed stosowaniem leku Dafalgan Codeine?

Nadwrażliwość na paracetamol, chlorowodorek propacetamolu (prolek paracetamolu), kodeinę, opioidy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ciężkie zaburzenia czynności wątroby lub czynna niewyrównana choroba wątroby.

Ciężka niewydolność nerek. Choroba alkoholowa. Leczenie inhibitorami MAO oraz okres do 14 dni po zakończeniu leczenia. Niewydolność oddechowa, niezależnie od stopnia jej nasilenia. Astma oskrzelowa lub niewydolność oddechowa (opioidy, szczególnie morfina i jej pochodne, w tym kodeina, mogą powodować uwalnianie histaminy).

Dzieci w wieku od 15 lat, o mc.50 kg (kodeiny nie należy stosować u dzieci w wieku 12 lat, ze względu na ryzyko toksyczności opioidów związane ze zmiennym i nieprzewidywalnym metabolizmem kodeiny do morfiny).

Dzieci i młodzież (w wieku do 18 lat) poddawane zabiegowi usunięcia migdałka podniebiennego (tonsilektomia) i (lub) gardłowego (adenoidektomia) w ramach leczenia zespołu obturacyjnego bezdechu śródsennego (zwiększone ryzyko ciężkich i zagrażających życiu działań niepożądanych).

Pacjenci, o których wiadomo, że mają bardzo szybki metabolizm z udziałem CYP2D6 (szybkie przekształcenie kodeiny w morfinę, co prowadzi do większych niż oczekiwane stężeń morfiny we krwi i zwiększenia ryzyka toksyczności opioidów, nawet w zwykle zalecanych dawkach).

Jednoczesne stosowanie z lekami przeciwbólowymi o działaniu agonistyczno-antagonistycznym, tj.: buprenorfina, butorfanol, nalbufina, nalorfina, pentazocyna. I trymestr ciąży. Okres karmienia piersią.

Reklama

Ostrzeżenia przed zażywaniem Dafalgan Codeine

Ze względu na paracetamol, zachować ostrożność u pacjentów: z łagodnymi i umiarkowanymi zaburzeniami wątroby, w tym z zespołem Gilberta (rodzinna hiperbilirubinemia); z umiarkowanymi i ciężkimi zaburzeniami czynności nerek; z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (ryzyko anemii hemolitycznej); z przewlekłą chorobą alkoholową oraz u pacjentów spożywających duże ilości alkoholu (3 lub więcej napojów alkoholowych codziennie); z anoreksją, bulimią lub kacheksją; z małymi rezerwami glutationu w wątrobie np. z zaburzeniami łaknienia, mukowiscydozą, zakażonych wirusem HIV, głodzonych lub wyniszczonych, z posocznicą; u osób długotrwale niedożywionych; u osób odwodnionych oraz w przypadku oligemii.

Ze względu na ryzyko wystąpienia ciężkich reakcji skórnych, należy zaprzestać stosowania leku w przypadku wystąpienia wysypki skórnej lub jakiegokolwiek innego objawu nadwrażliwości.

Ze względu na kodeinę, zachować ostrożność u pacjentów: z ryzykiem wystąpienia depresji oddechowej (np. w przypadku stosowania jednocześnie innych leków oraz w przypadku występowania czynników farmakogenetycznych); w podeszłym wieku (zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, zwłaszcza działania hamującego czynność układu oddechowego). 

Z urazami głowy lub innymi uszkodzeniami wewnątrzczaszkowymi (ze względu na możliwość nasilonego hamowania czynności oddechowej i zwiększenia ciśnienia śródczaszkowego); z padaczką (opioidy obniżają próg drgawkowy); po przebytej niedawno operacji w obrębie przewodu pokarmowego, z niedrożnością jelit lub ostrymi chorobami w obrębie jamy brzusznej (zaparcia, które mogą być oporne na leczenie środkami przeczyszczającymi oraz nudności i wymioty należą do działań niepożądanych, które mogą wystąpić w trakcie leczenia opioidami; może być konieczne monitorowanie czynności jelit); z chorobami dróg żółciowych (kamica żółciowa) z rozrostem gruczołu krokowego lub utrudnionym odpływem moczu (opioidy mogą powodować zatrzymanie moczu poprzez zmniejszenie napięcia mięśni gładkich pęcherza i rozciągnięcie pęcherza, a także mogą hamować odruch oddawania moczu). 

Po zabiegu usunięcia pęcherzyka żółciowego (ze względu na ryzyko rozwoju ostrego zapalenia trzustki); z niedoczynnością tarczycy, z niedoczynnością kory nadnerczy; z zaburzeniami hormonalnymi (opioidy zmniejszać stężenia hormonów); z oligemią oraz hipotensją (monitorować parametry hemodynamiczne); u pacjentów odkrztuszających wydzielinę (kodeina może hamować odruch kaszlowy); z obecnym lub stwierdzonym w przeszłości uzależnieniem od opioidów (należy rozważyć zastosowanie alternatywnego leczenia przeciwbólowego).

Niektóre opioidy, w tym morfina, mogą mieć hamujący wpływ na działanie układu immunologicznego. Kodeina jest metabolizowana z udziałem CYP2D6 do morfiny (aktywnego metabolitu) - u pacjentów z niedoborem lub brakiem CYP2D6 działanie leku może być osłabione; u pacjentów z szybkim lub bardzo szybkim metabolizm z udziałem CYP2D6 istnieje zwiększone ryzyko toksyczności leku.

Można rozważyć genotypowanie CYP2D6 przed rozpoczęciem leczenia przeciwbólowego; niemniej jednak ścisła kontrola stanu pacjenta pod względem wystąpienia objawów toksycznego działania opioidów nadal pozostaje niezwykle istotna.

Nie zaleca się stosowania kodeiny u dzieci, u których czynność oddechowa może być zaburzona, w tym u dzieci z zaburzeniami nerwowo-mięśniowymi, ciężkimi zaburzeniami serca lub układu oddechowego, zakażeniami górnych dróg oddechowych lub płuc, wielonarządowymi urazami lub rozległymi zabiegami chirurgicznymi (czynniki te mogą nasilać objawy toksyczności morfiny).

Dzieci i młodzież leczone preparatem powinny być ściśle monitorowane w kierunku postępujących objawów depresyjnego działania kodeiny na OUN, takich jak nadmierna senność i zmniejszona częstość oddechu.

Długotrwałe stosowanie dużych dawek kodeiny może prowadzić do uzależnienia - nie zaleca się długotrwałego stosowania leku. Podczas długotrwałego stosowania opioidów może wystąpić tolerancja na lek lub zmniejszona skuteczność przeciwbólowa.

Tolerancja krzyżowa pośród opioidów nie jest całkowita. Tolerancja może rozwinąć się w różnym zakresie dla różnych opioidów. Długotrwałe stosowanie leków przeciwbólowych, w tym leków opioidowych, zwiększa ryzyko wystąpienia bólu głowy spowodowanego nadużywaniem leku.

U niektórych osób leczenie opioidami, szczególnie przy przewlekłym stosowaniu, może powodować hiperalgezję. Ból neurogenny nie ustępuje po podaniu kodeiny i paracetamolu. Lek zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu w jednej tabl. powl.

Reklama

Dafalgan Codeine a ciąża

Lek jest przeciwwskazany w I trymestrze ciąży (ryzyko wystąpienia wrodzonych wad rozwojowych wynikających ze stosowania kodeiny w czasie ciąży).

W II i III trymestrze ciąży można stosować pojedyncze dawki leku jedynie w zdecydowanej konieczności - duże dawki kodeiny, stosowane nawet krótkotrwale w okresie okołoporodowym, mogą spowodować zahamowanie ośrodka oddechowego u noworodka; długotrwałe stosowanie kodeiny w III trymestrze ciąży może być przyczyną zespołu odstawiennego u noworodka, niezależnie od dawki przyjmowanej przez matkę.

W okresie karmienia piersią podawanie leku jest przeciwwskazane, z wyjątkiem zastosowania doraźnego.

Paracetamol i stosowana w zalecanych dawkach leczniczych kodeina oraz jej czynny metabolit (morfina) przenikają do mleka kobiecego w nieznacznych ilościach i jest mało prawdopodobne, aby działały szkodliwie na karmione piersią niemowlę.

Jeśli jednak pacjentka należy do grupy osób bardzo szybko metabolizujących z udziałem enzymu CYP2D6, w jej mleku może być większe stężenie morfiny, które może spowodować u niemowlęcia objawy toksyczności opioidów, również z możliwością zgonu.

Należy poinformować kobiety karmiące piersią o ryzyku i objawach toksyczności opioidów oraz ściśle monitorować zarówno niemowlę jak i kobietę karmiącą piersią.

U kobiet, u których stwierdzono bardzo szybki metabolizm kodeiny zaleca się stosowanie alternatywnego leczenia przeciwbólowego.

Reklama

Możliwe efekty uboczne stosowania Dafalgan Codeine

Mogą wystąpić: trombocytopenia, zawroty głowy pochodzenia błędnikowego, ból brzucha, zaparcia, biegunka, nudności, wymioty, zapalenie trzustki, osłabienie, złe samopoczucie, obrzęk, kolka żółciowa, zapalenie wątroby, reakcje anafilaktyczne, reakcje nadwrażliwości, zwiększona aktywność aminotransferaz wątrobowych (AlAT i AspAT), zwiększone stężenie fosfatazy alkalicznej we krwi, zwiększone stężenie GGT, zwiększenie wartości INR, rabdomioliza, zawroty głowy, drgawki kloniczne mięśni, parestezja, senność, omdlenia, drżenie, stan splątania, nadużywanie leków, lekozależność, halucynacje, niewydolność nerek, zatrzymanie moczu, duszność, depresja ośrodków oddechowych, obrzęk naczynioruchowy, rumień, świąd, wysypka, pokrzywka, niedociśnienie.

Mogą także wystąpić działania niepożądane charakterystyczne dla poszczególnych substancji czynnych.

Paracetamol

  • Rzadko: złe samopoczucie, obniżenie ciśnienia krwi, zwiększona aktywność aminotransferaz wątrobowych.
  • Bardzo rzadko: reakcje nadwrażliwości, częstoskurcz, biegunka, ból brzucha, nudności, wymioty, kolka nerkowa, martwica brodawek nerkowych, ostra niewydolność nerek, trombocytopenia, leukopenia, neutropenia, spadek wartości INR, wzrost wartości INR.

Zgłaszane były bardzo rzadkie, wymagające odstawienia leczenia, przypadki reakcji nadwrażliwości: zaczerwienienie skóry, wysypka, rumień lub pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, duszność, skurcz oskrzeli, nadmierne pocenie, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi aż do objawów wstrząsu anafilaktycznego oraz obrzęk Quinckego, ciężkie reakcje skórne: ostra uogólniona osutka krostkowa, toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka, zespół Stevensa-Johnsona.

Kodeina

Stosowana w dawkach terapeutycznych może wywołać objawy niepożądane podobne do objawów obserwowanych podczas stosowania innych opioidów, ale występują one rzadziej i mają łagodniejszy charakter.

Może wystąpić: sedacja, euforia, zaburzenia nastroju, zwężenie źrenic, zatrzymanie moczu, reakcje nadwrażliwości (świąd, pokrzywka i wysypka), zaparcia, nudności, wymioty, senność, zawroty głowy, skurcz oskrzeli, zahamowanie ośrodka oddechowego, ostry ból brzucha z cechami bólu charakterystycznego dla chorób dróg żółciowych lub trzustki, wskazujący na skurcz zwieracza Oddiego (dotyczy to głównie pacjentów po usunięciu pęcherzyka żółciowego).

Świąd jest działaniem niepożądanym związanym z leczeniem opioidami. W czasie stosowania opioidów mogą wystąpić sztywność mięśni oraz drgawki kloniczne mięśni. Stosowanie kodeiny w dawkach większych niż terapeutyczne wiąże się z ryzykiem uzależnienia i wystąpienia objawów zespołu z odstawienia po nagłym przerwaniu podawania leku.

Objawy zespołu odstawiennego mogą wystąpić u osoby leczonej lub u noworodka urodzonego przez matkę uzależnioną od kodeiny.

Dafalgan Codeine a interakcje z innymi lekami

Podczas stosowania leku nie należy przyjmować innych preparatów zawierających kodeinę lub paracetamol, ze względu na ryzyko przedawkowania.

Paracetamol

Przeciwwskazane jest stosowanie leku równocześnie z inhibitorami MAO oraz w ciągu 2 tyg. po ich odstawieniu, ze względu na możliwość wystąpienia stanu pobudzenia i wysokiej gorączki.

Leki zwiększające metabolizm wątrobowy (np. ziele dziurawca, leki przeciwpadaczkowe, barbiturany, ryfampicyna) oraz alkohol nasilają hepatotoksyczność paracetamolu, nawet podczas stosowania zalecanych dawek paracetamolu.

Salicylamid wydłuża czas wydalania paracetamolu. Należy zachować ostrożność podczas równoczesnego stosowania izoniazydu i zydowudyny. Stosowanie paracetamolu z lekami z grupy NLPZ zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń czynności nerek.

Stosowanie z lekami przeciwzakrzepowymi z grupy kumaryny (w tym warfaryną) może nieznacznie zmieniać wartość współczynnika INR - w takim przypadku należy zwiększyć częstość monitorowania współczynnika INR w trakcie jednoczesnego stosowania, jak również przez tydzień po odstawieniu paracetamolu.

Fenytoina może osłabiać skuteczność paracetamolu i zwiększać ryzyko hepatotoksyczności - należy unikać dużych i (lub) przewlekle stosowanych dawek paracetamolu u pacjentów leczonych fenytoiną; pacjentów monitorować pod kątem toksyczności ze strony wątroby.

Probenecyd powoduje niemal 2-krotne zmniejszenie klirensu paracetamolu poprzez hamowanie jego sprzęgania z kwasem glukuronowym - należy rozważyć zmniejszenie dawki paracetamolu.

Kodeina

Leki działające depresyjnie na OUN, takie jak: barbiturany, anksjolityki i leki przeciwdepresyjne (w tym TLPD), selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), inhibitory monoaminooksydazy (IMAO), benzodiazepiny oraz leki nasenne mogą nasilać depresyjne działanie kodeiny na OUN.

Leki, które są metabolizowane przez CYP2D6 lub hamują jego aktywność, takie jak: SSRI`s (paroksetyna, fluoksetyna, bupropion i sertralina), neuroleptyki (chloropromazyna, haloperydol, lewomepromazyna, tiorydazyna) oraz TLPD (imipramina, klomipramina, amitryptylina, nortryptylina), celekoksyb, chinidyna, deksametazon oraz ryfampicyna mogą osłabiać przeciwbólowe działanie kodeiny.

Nie stosować kodeiny z agonistami i antagonistami morfiny, takimi jak: buprenorfina, butorfanol, nalbufina, nalorfina, pentazocyna - dochodzi do ograniczenia działania przeciwbólowego, ze względu na kompetycyjne blokowanie receptorów; ponadto wzrasta ryzyko wystąpienia zespołu odstawiennego.

Nie stosować naltreksonem - ryzyko zmniejszenia działania przeciwbólowego; dawkę pochodnych morfiny należy zwiększyć w razie konieczności.

Alkohol nasila działanie sedatywne opioidowych leków przeciwbólowych. Inne pochodne morfiny o działaniu przeciwbólowym (takie jak: alfentanyl, dekstromoramid, dekstropropoksyfen, dihydrokodeina, fentanyl, hydromofron, morfina, oksykodon, petydyna, fenoperydyna, remifentanyl, sufentanyl, tramadol), pochodne morfiny o działaniu przeciwkaszlowym (dekstrometorfan, noskapina, folkodyna).

Pochodne morfiny o działaniu hamującym odruch kaszlowy (kodeina, etylomorfina), a także benzodiazepiny, barbiturany, metadon zwiększają ryzyko zahamowania ośrodka oddechowego, które w przypadku przedawkowania może prowadzić do zgonu.

Inne leki o działaniu uspokajającym: pochodne morfiny (przeciwbólowe, przeciwkaszlowe i leki stosowane w leczeniu substytucyjnym), neuroleptyki, barbiturany, benzodiazepiny, leki przeciwlękowe inne niż z grupy benzodiazepin (meprobamat), leki nasenne, leki przeciwdepresyjne o działaniu uspokajającym, mogące powodować senność (amitryptylina, doksepina, mianseryna, mirtazapina, trymipramina), leki przeciwhistaminowe blokujące receptory H1 o działaniu uspokajającym, leki przeciwnadciśnieniowe o działaniu ośrodkowym, baklofen i talidomid zwiększają ryzyko depresji OUN.

Jednoczesne stosowanie kodeiny i leków cholinolitycznych może zwiększać hamowanie czynności jelit i prowadzić do niedrożności porażennej jelit.

Dawkowanie leku Dafalgan Codeine

Doustnie. Kodeinę należy stosować w najmniejszej skutecznej dawce przez najkrótszy okres. Czas trwania leczenia należy ograniczyć do 3 dni.

Dorośli i młodzież w wieku do 15 lat (o mc. 50 kg): jednorazowo 1 tabl. powl. W razie konieczności dawkę można powtarzać lecz nie częściej niż co 6 h. W razie wystąpienia intensywnego bólu można przyjąć jednorazowo 2 tabl. powl.

Zwykle nie jest konieczne stosowanie dawki dobowej większej niż 6 tabl. powl. Jednak w przypadku bardzo nasilonego bólu dawka dobowa może być zwiększona do maksymalnie 8 tabl. powl. Maksymalna dawka dobowa paracetamolu, uwzględniając wszystkie leki zawierające paracetamol, wynosi 4 g; kodeiny - 240 mg.

Szczególne grupy pacjentów

U pacjentów w podeszłym dawka początkowa powinna być zmniejszona o połowę w stosunku do zwykle zalecanej dawki dla osób dorosłych; dawkę można następnie zwiększać w zależności od tolerowania leku i potrzeb.

Ze względu na postać farmaceutyczną (tabl. powl.), uniemożliwiającą dzielenie tabletki, lek nie jest zalecany u osób w wieku podeszłym (zaleca się stosowanie leku w postaci tabl. musujących).

U pacjentów z umiarkowanymi do ciężkich zaburzeń czynności nerek zalecana dawka to 500 mg paracetamolu i 30 mg kodeiny (1 tabl. powl.) a minimalny odstęp pomiędzy dawkami powinien być zgodny z następującym schematem: CCr 10-50 ml/min 6 h; CCr 10 ml/min - 8 h.

U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby należy zmniejszyć dawkę leku lub wydłużyć odstępy pomiędzy kolejnymi dawkami.

W następujących sytuacjach maksymalna dawka dobowa paracetamolu nie powinna przekroczyć 60 mg/kg mc./dobę (nie powinna przekroczyć 2 g/dobę): dorośli o mc. od 50 kg; przewlekła lub wyrównana czynna choroba wątroby, zwłaszcza łagodna do umiarkowanej niewydolność wątroby, zespół Gilberta (rodzinna hiperbilirubinemia niehemolityczna); przewlekła choroba alkoholowa; długotrwałe niedożywienie (małe rezerwy glutationu w wątrobie); odwodnienie. U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby należy także rozważyć zmniejszenie dawki kodeiny.

Sposób podania

Tabletkę należy połknąć w całości, popijając szklanką wody; nie łamać, nie żuć.

Podczas stosowania leku nie należy spożywać alkoholu (zwiększone ryzyko uszkodzenia wątroby - paracetamol; nasilone depresyjne działanie na OUN - kodeina).

Stosowanie paracetamolu może mieć wpływ na oznaczenie stężenia kwasu moczowego we krwi metodą fosforowolframową oraz oznaczenie stężenia glukozy we krwi metodą oksydazowo-peroksydazową.

Lek może powodować fałszywie dodatnie wyniki testów antydopingowych u sportowców.

Lek może zaburzać sprawność psychofizyczną, zwłaszcza stosowany w połączeniu z innymi lekami działającymi na OUN - podczas stosowania leku nie należy prowadzić pojazdów i obsługiwać maszyn.

Czytaj również

Podobne leki
Antidol
Ascodan
Efferalgan Codeine – działanie i dawkowanie. Na co pomaga?
Talvosilen

Reklama

Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!