Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗
Poddała się jej księżna Kate. 👉 Na czym polega ta metoda leczenia? Sprawdź❗

Migrena - przyczyny, objawy, leczenie, leki

Migrena jest niezwykle uciążliwym schorzeniem, które objawia się w postaci silnego, pulsującego, długotrwałego bólu głowy. Mogą mu towarzyszyć dodatkowo nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło i dźwięki. Na migrenę najczęściej chorują kobiety, ale może również wystąpić u dzieci. Ważna jest diagnostyka, gdyż podobne symptomy mogą być objawami innych chorób. Poznaj przyczyny, objawy i sposoby leczenia migreny.
Kobieta cierpiąca z powodu migreny
Źródło: 123RF
Spis treści

Według powszechnie przyjętej definicji migrena to choroba przewlekła, przebiegająca z nawracającymi i upośledzającymi codzienne funkcjonowanie napadami bólu głowy, które odpowiadają określonym kryteriom diagnostycznym.

Reklama

Migrena - przyczyny i mechanizm powstawania

Niestety nie jest znana przyczyna migreny. Na pewno istnieje podłoże genetyczne, a także rodzinna skłonność do występowania napadów migrenowych. Wskazuje na to fakt, że większość pacjentów ma w rodzinie osobę chorującą na migrenę, najczęściej jest to matka, babka lub ciotka.

Tętnice mózgowe, jak każde tętnice w organizmie człowieka mogą się rozszerzać lub zwężać wedle potrzeb. Ruch ten kontrolują skomplikowane ośrodki w mózgu, połączone z owymi tętnicami za pomocą nerwów. Tymi nerwami przewodzone są impulsy nerwowe z ośrodków do tętnic, gdzie za pośrednictwem neuroprzekaźników (w przypadku migreny - serotoniny) pobudzany jest receptor. W wyniku tego następuje ruch jonów (w przypadku migreny - wapniowych) do komórki ściany naczynia i skurcz tętnicy.

Podczas napadu migreny dochodzi do patologicznego skurczu mózgowych naczyń tętniczych, który powoduje zmniejszenie przepływu krwi, co z kolei odpowiada za objawy aury. Następnie dochodzi do nagłego rozkurczu tętnic, co wywołuje typowy ból głowy. W dalszych etapach uwalniane są substancje wywołujące i podtrzymujące ból. Przyczyna tych patologicznych reakcji naczyń nie jest w pełni poznana, podobnie jak i nieznana jest przyczyna niewłaściwego „sterowania” ruchami naczyń z ośrodków.

Być może odpowiedzialne za to są zaburzenia w budowie lub funkcjonowaniu kanałów jonowych, za pośrednictwem których dochodzi do skurczu tętnic. Kanały jonowe są rodzajem portów, bramek lub okienek w ścianie naczyń, które na skutek pobudzenia receptora z nim związanego przepuszczają do wnętrza komórki jony. Być może patologiczna reakcja naczyń jest wynikiem zaburzenia wydzielania czy działania serotoniny, jednego z głównych neuroprzekaźników w mózgu. U ludzi chorych na migrenę w trakcie napadu wykryto obniżony poziom serotoniny.

Reklama

Migrena - rodzaje schorzenia

Można wyróżnić dwa najczęstsze rodzaje migreny:

  • Pierwszym jest migrena z aurą (rzadsza), czyli migrenowy ból głowy, który jest poprzedzany przez objawy lub towarzyszą mu objawy, takie jak charakterystyczne zaburzenia widzenia lub/i zaburzenia czucia, które umożliwiają przewidzenie wystąpienia napadu.
  • Drugi to migrena bez aury (częstsza), kiedy napadowi bólu migrenowego nie towarzyszą objawy aury. Jest to najczęstsza postać migreny.

Według danych z różnych źródeł nawet 20% osób może cierpieć z powodu migreny. Nie wszyscy zgłaszają się z tym problemem do lekarza, samodzielnie radząc sobocie z problemem. Chorują częściej kobiety; co może być poniekąd zaskakujące - migrena występuje również u dzieci. Częstość jej występowania jest również zależna od wieku: między 3. a 8. rokiem życia choruje około 3% dzieci, natomiast u nastolatków częstość jest porównywalna z częstością występowania u dorosłych, z tym, że u młodszych dzieci częściej chorują chłopcy, a wśród nastolatków częściej dziewczynki.

Warto dodać, że migrena aż u około połowy chorych zaczyna się już w wieku dziecięcym lub nastoletnim i najczęściej trwa do końca życia. Czasem jednak samoistnie mija po okresie pokwitania lub po okresie przekwitania. Rozpoznanie migreny u osoby starszej jest bardzo rzadkie i niezbędne jest różnicowanie z częstszymi i bardziej prawdopodobnymi przyczynami bólu głowy w tym wieku.

Istnieją jeszcze inne rodzaje migren, ale są one znacznie rzadsze. Są to między innymi:

  • Migrena okoporaźna, w przebiegu której dochodzi do porażenia nerwów poruszających gałką oczną (lub gałkami ocznymi) i powiekami, co objawia się opadnięciem powieki, zmianą szerokości źrenic i zezem.
  • Migrena podstawna, w przebiegu której występują nasilone objawy, takie jak dwojenie wzroku, zawroty głowy, zaburzenia ruchu kończyn, zaburzenia czucia, drętwienia kończyn, zaburzenia mowy, utraty świadomości. Ból jest umiejscowiony w potylicy, a nazwa tego rodzaju migreny pochodzi od nazwy tętnicy podstawnej i jej obszaru unaczynienia, który podlega patologicznym zmianom.

Reklama

Migrena - charakterystyka bólu

International Headache Society (IHS) ustanowiło kryteria rozpoznania migrenowego bólu głowy u dorosłych, określając go jako ból:

  • trwający 4-72 godzin (jeżeli jest nieleczony lub leczony nieskutecznie),
  • pulsujący,
  • silny lub umiarkowany,
  • nasilający się podczas aktywności fizycznej (np. podczas wchodzenia po schodach),
  • któremu towarzyszą nudności lub wymioty,
  • któremu towarzyszą nadwrażliwość na światło lub dźwięki,
  • który nie ma innej przyczyny niż migrena.

Taki ból występuje zarówno w migrenie z aurą, jak i migrenie bez aury i jest na tyle silny, że uniemożliwia codzienną aktywność chorego.

Reklama

Objawy aury migrenowej

Sama aura natomiast może wyglądać różnie u różnych chorych. Najczęstszymi dolegliwościami są:

  • mroczki przed oczami
  • błyski, plamy, linie,gwiazdy w polu widzenia,
  •  zaniewidzenie,
  • mrowienie,
  • drętwienia,
  • niedowłady dłoni, twarzy lub warg.

Objawy te trwają od 5 do 60 minut, a ból głowy rozpoczyna się podczas tych objawów lub maksymalnie po godzinie.

Przed wystąpieniem aury u części chorych jest okres tzw. zwiastunów. Są to bardzo subtelne objawy, które poprzedzają aurę na kilka dni lub kilka godzin. Są to:

  • zmiany zachowania (depresyjność, euforia, gniew, drażliwość),
  • ziewanie,
  • trudności w koncentracji,
  • nadmierny apetyt,
  • zatrzymanie wody w organizmie,
  • sztywność karku.

Wyżej wymienione objawy nie mogą wynikać z innych chorób niż migrena – jest to ważne, ponieważ z definicji migrena jest bólem głowy pierwotnym i nie stanowi objawu samego w sobie, lecz chorobę. Jakiekolwiek podejrzenia, że ból głowy pacjenta jest objawem jakiejś choroby powinny zostać rozwiane lub potwierdzone przez odpowiednie badania dodatkowe.

Reklama

Objawy migreny u dzieci

Objawy u dzieci są bardzo podobne do objawów dorosłych, z kilkoma tylko różnicami:

  • ból głowy może być także dwustronny i mieć charakter ściskający lub rozpierający,
  • zamiast jednostronnie pulsującego;
  • ponadto ból może trwać minimum 1 godzinę, zamiast minimum 4 godzin.

Dodatkowo u dzieci można zaobserwować inne, nieswoiste objawy, takie jak:

  • ból brzucha,
  • biegunka,
  • suchość w ustach,
  • zimne dłonie i stopy.

Objawy te mogą również wystąpić u dorosłych, jednak u dzieci są częstsze. Istnieje u dzieci migrena brzuszna, która różni się od klasycznej tylko tym, że ból dotyczy nie głowy, a samego brzucha, jest to jednak bardzo rzadka odmiana migreny.

Reklama

Napad migreny

Napadowi migrenowemu (niezależnie od wieku pacjenta) najczęściej towarzyszy:

  • światłowstręt,
  • nadwrażliwość na dźwięki oraz zapachy,

dlatego też ulgę przynosi położenie się w spokojnym, ciemnym, cichym miejscu, z dala od intensywnych zapachów.

Napad najczęściej kończy się snem, po których chory budzi się całkowicie bez objawów lub z lekkim bólem całej głowy. Czas trwania napadu liczy się w takich wypadkach do momentu obudzenia się ze snu.
Liczba napadów waha się od pojedynczych w ciągu roku do dwóch tygodniowo. W okresach między napadami chory najczęściej nie odczuwa żadnych dolegliwości.

Reklama

Czynniki wywołujące napad migreny

Czynniki wywołujące napad migreny są bardzo różnorodne i zależą od predyspozycji pacjenta. To, co u jednego może wywołać napad, u innego będzie czynnikiem neutralnym. Jednymi z najczęstszych czynników jest:

  • stres,
  • napięcie emocjonalne,
  • brak lub nadmiar snu,
  • niektóre pokarmy (czekolada, wino, sery, orzechy, banany, kawa i herbata, słodziki),
  • alkohol,
  • zmęczenie,
  • podróże,
  • miesiączka,
  • owulacja,
  • odprężenie,
  • zmiana pogody,
  • silne bodźce takie jak mocne światło czy hałas, intensywny zapach,
  • głód,
  • u dzieci oglądanie telewizji czy wpatrywanie się w szybko zmieniający się obraz w monitorze.
  • niektóre leki mogą wywoływać napady migrenowe.

Migrena - natychmiastowa wizyta u lekarza

Uwaga! Jeżeli ból migrenowy o niegdyś stałym dla pacjenta przebiegu, teraz nasila, zmienia charakter z pulsującego, występuje częściej niż zwykle, budzi chorego ze snu lub występuje po raz pierwszy o osoby starszej, pojawia się u chorych z chorobami nowotworowymi lub innymi, takimi jak AIDS - proszę zgłosić się pilnie do lekarza.

Uwaga! Jeżeli napad migreny trwa powyżej 72 godzin nieprzerwanie lub przerwy między kolejnymi napadami są krótkie, proszę zgłosić się pilnie do lekarza.

Uwaga! Proszę natychmiast zgłosić się do lekarza, jeżeli wystąpią następujące objawy:

  • ból głowy o nagłym początku,
  • ból głowy najsilniejszy w życiu,
  • towarzyszą gorączka, ogólne osłabienie i sztywność karku,
  • silny ból głowy wywołany przez kaszel,
  • ból głowy stale nasilający się,
  • silny ból głowy u kobiet w ciąży i po porodzie.

Migrena - konsultacja lekarska

Leczeniem migreny zajmuje się lekarz neurolog lub w łagodnych postaciach lekarz rodzinny. Podczas pierwszej wizyty ważne jest dokładnie opisanie wszystkich objawów:

  • bólu głowy (gdzie boli, w jaki sposób boli, kiedy ból się nasila),
  • aury (ile czasu trwa, jak przebiega, kiedy jest ból głowy),
  • a także objawów dodatkowych (nudności, wymioty, biegunka).

Dobrze jest też zwrócić uwagę, czy są jakieś czynniki wywołujące napad bólu głowy lub nasilające go i powiedzieć o nich lekarzowi. Warto też zapamiętać, jakie leki na migrenę uśmierzają ból lub zmniejszają jego nasilenie. Dla ułatwienia można zapytać w rodzinie, czy ktoś nie ma podobnych objawów albo nie miał już zdiagnozowanej migreny.

Jak zawsze podczas wizyty lekarskiej ważne jest, by powiedzieć o uczuleniach i ewentualnej ciąży, ponieważ te informacje w znaczny sposób mogą wpłynąć na sposób leczenia, ponadto zmniejsza się ryzyko uszkodzenia płodu przez leki.

Z uwagi na podłoże genetyczne migreny podstawowym czynnikiem ryzyka jest obecność w rodzinie osób chorych, szczególnie w linii żeńskiej (matka, ciotka, babka). Częściej chorują kobiety, płeć męska nie stanowi czynnika ochronnego.

U dzieci zdarza się, że migrena towarzyszy dolegliwościom takim jak:

Często są to dzieci bardzo ambitne, z dużymi aspiracjami, o nadmiernej reaktywności emocjonalnej.

Migrena - diagnostyka

Migrenę diagnozuje się na podstawie wywiadu, który jest charakterystyczny. W badaniu neurologicznym przeprowadzonym w czasie między napadami nie stwierdza się objawów chorobowych.

W przypadku typowych objawów klinicznych, nie ma potrzeby przeprowadzania badań obrazowych (MRI, CT, RTG głowy), ponieważ migrena nie powoduje zmian w strukturach anatomicznych mózgu, na zdjęciach więc nie będą widoczne żadne zmiany patologiczne. Niepotrzebne jest też narażanie pacjenta na obciążenia wynikające z samego badania obrazowego: kontrast, promieniowanie etc.

Wykonuje się ogólne badania laboratoryjne takie jak:

  • morfologia,
  • próby wątrobowe,
  • poziom glukozy we krwi,
  • jonogram itp.

po to, by wykluczyć inne procesy chorobowe, które mogą przebiegać z podobnymi do migrenowych bólów głowy.

Jednak w przypadku niezwykle przebiegających napadów, które zmieniają swój charakter w czasie, w razie wystąpienia zaburzeń świadomości, innych niepokojących objawów neurologicznych, np. towarzyszących drgawek lub z powodów innych ważnych przesłanek, na podstawie których można wnioskować o poważnej chorobie mózgu, trzeba przeprowadzić badania obrazowe (najczęściej CT lub MRI).

Leczenie migreny

Celami leczenia migreny są:

  1. Eliminowanie czynników wyzwalających napad
  2. Przerywanie napadów
  3. Zmniejszenie częstotliwości, nasilenia i czasu trwania napadów

Eliminacja czynników wyzwalających napad

O ile modyfikacja diety, polegająca na wykluczeniu starych serów, fig, słodzików lub wina (o ile to one są odpowiedzialne za wystąpienie napadów) jest zadaniem relatywnie prostym, o tyle ograniczenie narażenia na wielogodzinne patrzenie w monitor lub eliminacja stresu jest zadaniem trudnym, wiążącym się z przeorganizowaniem całego życia, a przez to najczęściej niemożliwym. Ważne jest skupienie się na tych czynnikach, które rzeczywiście wywołują napad, są do wyeliminowania i ich eliminacja rzeczywiście przynosi skutek w postaci zmniejszenia częstości wystąpienia napadów. Obciążenia genetycznego nie jesteśmy w stanie zmienić.

Przerywanie napadów

W tym celu używa się leków:

  • dihydroergotamina w rozpylaczu do nosa,
  • kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksenu, kwas tolfenamowy, różnego rodzaju preparaty złożone z paracetamolu, kwasu acetylosalicylowego i kofeiny,
  • tryptany (czyli leki poprawiające przekaźnictwo serotoninowe w mózgu, a mające mało nieprzyjemnych działań niepożądanych, do tych leków należą: naratryptan, ryzatryptan, sumatryptan, zolmitryptan), w ciężkich napadach stosuje się opioidy.

W razie wystąpienia nudności stosuje się leki przeciwwymiotne, takie jak metoklopramid. Nie ma dowodów na to, by sam paracetamol wykazywał pozytywne działanie w napadzie migrenowym.

Zmniejszenie częstotliwości, nasilenia i czasu trwania napadów

W tym celu stosuje się leki:

  • z grupy β-blokerów (szczególnie propranolol),
  • blokery kanału wapniowego (flunarazyna),
  • amitryptylina (jest to lek przeciwdepresyjny, ale wykazujący skuteczność w zapobieganiu wystąpienia napadów migernowych),
  • leki przeciwpadaczkowe (głównie kwas walproinowy i topiramat)
  • metysergid (poprawia działanie serotoniny).

Jednak z uwagi na konieczność stałego przyjmowania leków, takie leczenie stosuje się najczęściej w przypadkach ciężkiej migreny o nasilonych i częstych napadach. Czekając na efekty działania takiego leczenia należy uzbroić się w cierpliwość. Korzystny efekt kliniczny może ujawnić się nawet po upływie 2-3 miesięcy leczenia.

Migrena - życie z chorobą

W przypadku zażywania stale leków, konieczna jest regularna kontrola u lekarza, aby nie dopuścić do takich niepożądanych zjawisk jak ból głowy z przedawkowania leków przeciwbólowych czy zmniejszenie skuteczności ich działania. Stała kontrola lekarska jest potrzebna również po to, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia działania niepożądanego leków przeciwpadaczkowych, przeciwdepresyjnych lub opioidowych. Sposób leczenia i dobór leków ustanawia zawsze lekarz. W leczeniu migreny stosuje się również niekiedy techniki relaksacyjne, fizjoterapię i inne metody.

Leczenie domowe, rozumiane jako środki tradycyjne, środki medycyny ludowej, czy inne niefarmakologiczne stosowane zapobiegawczo lub w celu przerwania napadu migreny – jest nieznane.

Niestety nie istnieją żadne metody zapobiegania wystąpienia pierwszego napadu migrenowego. Można natomiast próbować eliminować czynniki wyzwalające napady i w ciężkim przebiegu migreny stosować profilaktyczne leczenie farmakologiczne. Ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza i dobra współpraca z lekarzem powodują lepszą kontrolę nad przebiegiem migreny.

Pacjent z migreną powinien przede wszystkim zidentyfikować czynniki wyzwalające napad migreny i ich w miarę możliwości unikać. W zależności od nasilenia choroby, życie z migreną może wyglądać różnie, a liczba napadów waha się od zupełnie sporadycznych w roku, które łatwo leczą się ogólnie dostępnymi środkami przeciwbólowymi po ciężkie napady kilka razy w miesiącu. W tym drugim przypadku mogą okazać się pomocne (oprócz standardowego leczenia farmakologicznego, w tym profilaktycznego) inne formy terapii, np. terapia behawioralna lub techniki relaksacyjne.

Czasem przydatne jest prowadzenie dzienniczka i zapisywanie w nim daty wystąpienia bólu, przebiegu napadu wraz z objawami aury oraz zanotowanie, jakie leki i w jakiej dawce przyniosły ulgę.

Czytaj również

Bibliografia

  • pod red. A. Szczeklika,Choroby wewnętrzne, wyd.1.,Medycyna Praktyczna,Kraków 2006
  • pod red. J.J.Pietrzyka,Wybrane zagadnienia z pediatrii. wyd.1.,Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,Kraków 2005
  • Prusiński A.,Neurologia praktyczna. wyd. 3.,Wydawnictwo Lekarskie PZWL,Warszawa 2007
  • Bodzioch M. ,Rozpoznawanie i leczenie migreny w podstawowej opiece zdrowotnej. Wytyczne American Academy of Neurology. opracowanie: Marek Bodzioch konsultacja: Andrzej Szczudlik, Medycyna Praktyczna, 11,,2000
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Więcej z kategorii Zdrowie
Dopuszczalne promile - ile można mieć we krwi i w wydychanym powietrzu?
Ile promili po piwie?
Ciśnienie atmosferyczne – jak wpływa na samopoczucie?
Wpływ ciśnienia atmosferycznego na samopoczucie
Gorączka bez innych objawów - co oznacza u dziecka i u dorosłego?
Termometr wskazujący gorączkę bez innych objawów
Podobne artykuły
Kobieta z objawem gorączki przy koronawirusie
Gorączka przy Covid-19 - ile trwa i jak jest wysoka?
Ból z tyłu ucha
CO oznacza ból za uchem? Czy trzeba iść do lekarza?
Kobietę boli szczęka
Ból szczęki przy uchu, lewej lub prawej stronie albo zatokach. O czym może świadczyć?
Kłucie w mostku
Ból w mostku - po jedzeniu, przy oddychaniu i przełykaniu. Co dokładnie oznacza?

Reklama


Czym się różni odporność swoista od nieswoistej?
Sprawdź!