Przeziębienie - objawy, domowe sposoby i leczenie

Reklama

Częste przeziębienia

Zarażenie następuje drogą kropelkową lub poprzez kontakty bezpośrednie. Do tej pory zidentyfikowano ponad 200 typów wirusów odpowiedzialnych za wystąpienie tej choroby. Przy takim zróżnicowaniu czynnika etiologicznego wywołującego chorobę większość osób nie nabywa odporności po przebytym przeziębieniu i choruje kilka razy w ciągu całego roku. Szacuje się, że dzieci mogą chorować na przeziębienie nawet 6-8 razy do roku, natomiast dorośli przeciętnie 2-4 razy. Stąd też przeziębienie jest najczęstszą przyczyną wizyt u lekarza i absencji w szkole lub pracy.

Reklama

Przeziębienie - przyczyny i czynniki ryzyka

Przeziębienie może być wywołane przez ponad dwieście różnych typów wirusów. Główną przyczyną przeziębienia jest zakażenie rynowirusami (30-50% przeziębień), które wraz z enterowirusami należą do rodziny Picornaviridae.

Poza tym przeziębienie może być również spowodowane zakażeniem:

• koronawirusami (10-15%),
• wirusami grypy rzekomej,
• adenowirusami,
• wirusami RSV,
• enterowirusami (np. Coxsackie) .

Istnieje:

• ponad 100 typów i podtypów antygenowych rynowirusów,
• 3 typy koronawirusów,
• 4 typy wirusów paragrypy,
• 2 typy wirusów RSV,
• 47 typów adenowirusów.

Fakt ten sprawia, że większość osób po przebyciu zakażenia jednym z typów wirusa nie nabywa odporności na inne typy i może chorować kilka razy do roku.

Przeziębieniem można zarazić się od chorej osoby poprzez kaszel, kichanie, ale także przez dotknięcie powierzchni zanieczyszczonych wydzieliną i przeniesienie na dłoniach cząstek wirusów na śluzówkę nosa. Do głównych czynników ryzyka zakażenia należy:

• nieprawidłowe mycie rąk, zarówno przez osobę chorą, jak i osoby z jej otoczenia,
• przebywanie z osobą chorą, używanie wspólnych naczyń, sztućców, korzystanie z jednego telefonu, dotykanie klamek,
• przebywanie w zatłoczonych pomieszczeniach,
• obniżenie odporności spowodowane stresem, brakiem snu, przepracowaniem,
• nieprawidłowa dieta uboga w witaminy oraz siedzący tryb życia i brak ruchu,
• wiek – częściej chorują dzieci i osoby w podeszłym wieku, co wiąże się z niższą wydajnością układu odpornościowego,
• schorzenia układu odpornościowego,
• ryzyko zachorowania zwiększa również palenie papierosów zarówno czynne, jak i bierne.

Reklama

Co na przeziębienie?

Niestety nie ma jednoznacznie skutecznych metod zapobiegania i leczenia przeziębienia. Powszechnie stosuje się:

• dostępne bez recepty leki,
• preparaty witaminowe,
• preparaty ziołowe,
• leki homeopatyczne.

Reklama

Przeziębienie a ból gardła

Jednym z pierwszych objawów przeziębienia jest często ból gardła. Gardło podrażnia m.in. spływający katar, który spowoduje rozprzestrzenienie się infekcji. Najsilniejszych ból gardła odczuwamy zawsze rano, tuż po przebudzeniu.

Ból gardła, podobnie jak przeziębienie, ma zazwyczaj podłoże wirusowe. To znaczy, że nie pomogą w tym przypadku antybiotyki. Co brać na ból gardła podczas przeziębienia? Zalecane są leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Najlepiej wybrać te w aerozolu, ponieważ działają domiejscowo i znacznie szybciej niż np. tabletki do ssania. Spray do gardła szybko przenika przez skórę lub błonę śluzową docierając bezpośrednio do ogniska bólu.

Reklama

Przeziębienie - powikłania

W przypadku przeziębienia, w odróżnieniu od grypy, powikłania zdarzają się bardzo rzadko (1–2%), prowadząc do rozwoju:

• zakażeń bakteryjnych w postaci zapalenia zatok przynosowych,
• zapalenia ucha środkowego.

Powikłania po przeziębieniu występują rzadko, najczęściej u dzieci, osób w podeszłym wieku oraz osób z zaburzeniami odporności. Powikłania są spowodowane rozwojem zakażenia wirusowego w obrębie dolnych dróg oddechowych lub rozwoju wtórnego zakażenia bakteryjnego w wyniku obniżenia odporności. Infekcje wtórne są najczęściej spowodowane przez bakterie tj. Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Moraxella catharrhalis. Warto przy tym podkreślić, że stosowanie antybiotyków w trakcie przeziębienia (co zaleca wielu pediatrów) nie zmniejsza ryzyka powikłań bakteryjnych.

Wśród powikłań przeziębienia należy wymienić:

• wirusowe zapalenie krtani, oskrzeli i oskrzelików,
• zapalenie płuc,
• u dzieci bakteryjne zapalenie ucha środkowego,
• bakteryjne zapalenie zatok przynosowych.

Reklama

Przeziębienie - jak dochodzi do zakażenia?

Rezerwuarem wirusów jest zarażony człowiek, zaś wrotami zakażeń jest śluzówka dróg oddechowych. Zakażenie przenosi się głównie drogą kropelkową oraz przez wszelkiego rodzaju kontakty śluzówki dróg oddechowych ze śliną i wydzielinami dróg oddechowych osoby chorej (za pośrednictwem rąk, brudnej chusteczki, pocałunku itd.). Adenowirusy i enterowirusy są również wydalane z kałem, może więc dojść do zakażenia drogą pokarmową. Odnotowano przypadki zakażenia adenowirusami podczas kąpieli w basenie.

Po zainhalowaniu wirusy łącza się z nabłonkiem rzęskowych śluzówki dróg oddechowych, a następnie wnikają do wnętrza komórek, gdzie namnażają się powodując rozwój miejscowego stanu zapalnego. Proces zapalny i aktywacja mechanizmów obronnych prowadzi do:

• poszerzenia naczyń krwionośnych,
• zwiększenia wydzielania gruczołów błony śluzowej górnych dróg oddechowych,
• niekiedy do uszkodzenia tkanek i złuszczenia nabłonka.

Reklama

Ile trwa przeziębienie?

Okres wylęgania choroby wynosi od 12 godzin do 5 dni (średnio 2 dni). Ilość wydalanego wirusa oraz zdolność do zakażania jest najwyższa w ciągu pierwszych 3 dni choroby, przy czym wydalanie wirusa trwa do około 2 tygodni od wystąpienia objawów.

Choroba ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni, przy czym nasilenie objawów zmniejsza się po 2-3 dniach, aż do zupełnego ich zaniku.

Objawy przeziębienia

Przeziębienie charakteryzuje się łagodnymi, samoograniczającymi się objawami, wśród których należy wymienić:

• ostre nieżytowe zapalenie górnych dróg oddechowych trwające zwykle 2-7 dni. Początkowo obserwuje się obfitą, wodnistą wydzielinę z nosa, a następnie pojawia się uczucie zatkania i braku drożności nosa. Silny nieżyt może powodować kichanie oraz czasową utratę węchu. Po jakimś czasie wydzielina może stać się gęsta, zielonkawa, a następnie ropna, co nie stanowi dowodu na rozwój zakażenia bakteryjnego,
• zapalenie gardła - uczucie drapania, zaczerwienienie, grudki zapalne na tylnej ścianie gardła,
• niewielkie dreszcze,
• uczucie rozbicia,
• bóle głowy,
• ogólne osłabienie,
• gorączka rzadko występująca u dzieci powyżej 3. roku życia i u dorosłych, zwykle jest ona niewysoka (poniżej 38^oC) i na ogół utrzymuje się nie dłużej niż 3 dni,
• rzadko pojawia się kaszel - początkowo suchy z tendencją do przechodzenia w wilgotny;
• zapalenie spojówek – stosunkowo rzadko obserwowane, np. przy przeziębieniu spowodowanym przez adenowirusy,
• osutka skórna – także rzadko spotykany objaw zakażenia przez adenowirusy lub enterowirusy.

Przeziębienie - diagnostyka

Przeziębienie ma na ogół przebieg łagodny i ulega samoograniczeniu. Należy jednak skontaktować się z lekarzem jeżeli:

• gorączka utrzymuje się ponad 3 dni,
• nieżyt nosa utrzymuje się ponad 10 dni,
• w kącikach oczu pojawia się ropna wydzielina,
• pojawia się ból ucha lub zatok,
• ból gardła nie mija po kilku dniach, a wręcz ulega nasileniu,
• jeżeli choroba ma przebieg ostry lub dotyczy małych dzieci, młodzieży, kobiet w ciąży i osób starszych.

Przeziębienie czy grypa?

Chorobę diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych, gdyż rozpoznanie rodzaju wirusa wywołującego przeziębienie na ogół nie ma znaczenia dla postępowania terapeutycznego. Największy problem diagnostyczny stanowi odróżnienie zwykłego przeziębienia od grypy. Porównanie tych dwóch chorób przedstawiono w tabeli:

Sposoby na przeziębienie

Nie istnieje szczepionka chroniąca przed przeziębieniami, a najważniejszym sposobem zapobiegania chorobie jest przede wszystkim:

• regularne mycie rąk wodą z mydłem, a jeśli nie ma dostępu do wody, używanie preparatów odkażających na bazie alkoholu,
• niedotykanie brudnymi rękami okolic nosa, ust i oczu,
• na ograniczeniu kontaktu chorego z osobami zdrowymi i izolacja domowa osób chorych,
• wzmożona higiena osób chorych – osłanianie się i mycie rąk po kaszlu, kichaniu (w skrajnych przypadkach chory może stosować maseczkę), używanie jednorazowych chusteczek i ich właściwe usuwanie,
• wietrzenie pomieszczeń w których przebywa chory,
• unikanie zatłoczonych pomieszczeń zarówno przez osoby zdrowe, jak i chore,
• dbanie o dobrą ogólną kondycję organizmu (wysypianie się, unikanie stresu, umiarkowana, regularna aktywność fizyczna),
• prawidłowa dieta, a w okresie jesienno-zimowym, zażywanie preparatów witaminowych,
• stosowanie preparatów zawierających wyciąg z jeżówki (zwłaszcza wyciągi alkoholowe) przez okres od 8 dni do 12 tygodni,
• prawidłowe ubieranie się dobrane do panujących warunków atmosferycznych – niebezpieczne jest zarówno wyziębienie organizmu, jak i jego przegrzanie (co często spotyka dzieci).

Leki na przeziębienie

Istnieje szerokie spektrum leków pozwalających na radzenie sobie z katarem i bólem gardła. W większości wypadków powodują one złagodzenie objawów przeziębienia, ale nie udowodniono skuteczności klinicznej tych preparatów. Ze względu na dostępność leków na przeziębienie bez recepty, wiele osób zażywa je bardzo często z pominięciem wskazówek dotyczących dawkowania. Tymczasem leki te mogą wywoływać szereg skutków ubocznych np. oddziaływać na układ nerwowy, naczynia krwionośne lub serce i powinny być stosowane jedynie w naprawdę mocno uzasadnionych przypadkach.

Do szeroko stosowanych leków przeciw przeziębieniu należą:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, m.in.: aspiryna (nie wolno podawać jej dzieciom poniżej 12. roku życia, ze względu na możliwość wystąpienia zespołu Reyera), ibuprofen, paracetamol. Uważa się, że paracetamol stosowany w dawce 1 g (maksymalnie 4 g na dobę) jest lekiem skutecznym i najbezpieczniejszym spośród leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych;
   
• leki antyhistaminowe pierwszej (np. clemastine, ketotifen) i drugiej generacji (np. certizine,ebastine). Mają one za zadanie hamowanie odpowiedzi zapalnej i złagodzenie objawów przeziębienia tj. kataru, łzawienia oczu itp. Leki pierwszej generacji wywołują szereg reakcji niepożądanych i obecnie zalecane jest stosowanie bezpieczniejszych leków antyhistaminowych nowszej generacji;
   
• leki przeciwkaszlowe, rozrzedzające wydzielinę (skuteczne między 4. a 10. dniem kaszlu) oraz wykrztuśne w postaci syropów, płynów do płukania gardła, tabletek do ssania;
   
• leki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa, tzw. „odtykacze” (pochodne fenylefryny i pseudoefydryny). Powszechnie stosowane są krople do nosa zawierające chlorowodorek pseudoefydyny, która działa na receptory w naczyniach obwodowych, ale także na receptory w sercu. Substancja ta przenika również do centralnego układ nerwowego działając jak amfetamina (nadmierne pobudzenie, bezsenność, nerwowość), zwiększa ciśnienie śródgałkowe w oczach, może powodować nadmierną potliwość, przyspiesza czynności serca, powoduje też wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Bezpieczniejsze wydaje się być stosowanie pochodnych fenylferyny, która w znikomym stopniu przenika do centralnego ośrodka nerwowego i nie wpływa tak znacząco na pracę serca;
   
• witamina C, której skuteczności w leczeniu przeziębienia niestety nie stwierdzono w badaniach klinicznych, powinna być raczej suplementowana w celu podniesienia ogólnej odporności organizmu zanim pojawi się przeziębienie;
   
• preparaty zwierające cynk – których skuteczność działania nie została do tej pory potwierdzona klinicznie;
   
• roztwór izotoniczny lub hipertoniczny 2,5-3% soli morskiej stosowany do nosa - jest bezpiecznym preparatem poprawiającym drożność nosa.

Lek na przeziębienie - który wybrać?

Wiele osób sięga po wygodne w użyciu leki złożone, zawierające różną kombinację wymienionych powyżej leków (przecigorączkowe, wykrztuśne, witaminę C, itp.). Według najnowszej wiedzy powinno się wybierać preparaty zawierające możliwie najmniej składowych oraz takie, które likwidują główne objawy przeziębienia tj. gorączka, obrzęk błon śluzowych nosa, wówczas złagodzone są również objawy towarzyszące tj. drapanie w gardle, chrypka lub kaszel.

Stosowanie antybiotyków w infekcjach wirusowych jest zupełnie nieuzasadnione, a wprowadzenie antybiotykoterapii konieczne jest jedynie w przypadku bakteryjnych powikłań przeziębienia.

Domowe sposoby na przeziębienie

Istnieje bardzo wiele domowych sposobów radzenia sobie z grypą i przeziębieniami, do najpopularniejszych należą:

• picie herbaty z lipy z miodem i cytryną,
• picie syropu malinowego,
• picie syropu cebulowego przygotowanego z krążków cebuli przesypywanych cukrem i zalanych wodą z cytryną,
• jedzenie czosnku - udowodniono, że czosnek posiada właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, brak jest jednak wystarczających dowodów klinicznych dotyczących roli czosnku w zapobieganiu lub leczeniu przeziębienia,
• picie ciepłego mleka z masłem i miodem - szczególnie przed snem,
• nacieranie pleców i klatki piersiowej maściami rozgrzewającymi lub spirytusem.

Wszystkie opisane leki i metody domowe mogą być pomocne w leczeniu przeziębienia, lecz nie należy zapominać, że równie istotny w czasie trwania przeziębienia jest wypoczynek.

Artykuł zawiera lokowanie produktu.