Shopoholizm – dlaczego tak bardzo lubimy kupować?

Spis treści

• Zakupy, które uzależniają
• Uzależnienia behawioralne
• Dlaczego kupujemy?
• Kiedy zwykłe zakupy stają się problemem
• Jak wyleczyć się z shopoholizmu?

Zakupy, które uzależniają

Dla wielu nabywanie nowych produktów wiąże się z przyjemnością i poczuciem wolności. Pozwalając sobie na szalone zakupy, poprawiamy humor, nagradzamy się za drobne sukcesy lub korzystamy z szeroko oferowanych okazji czy zniżek, by zaoszczędzić. Trudno jednak wyznaczyć granicę, za którą zwykła zaradność czy beztroska stają się uzależnieniem.

Uzależnienia behawioralne

Shopoholizm zaliczany jest do uzależnień behawioralnych. W jego przypadku głównym stymulantem nie są substancje pochodzenia chemicznego czy naturalnego, jak popularne używki, ale (jak podkreśla znawca tematu, C. Guerreschi) zachowanie i nawyki konsumpcyjne, akceptowane społecznie.

Stąd też może wynikać łatwość w przekraczaniu granicy zdrowego rozsądku i kupowania produktów, które tylko na pozór wydają się użyteczne. Jest to na tyle zgubne, że zakupy wywołują w człowieku poczucie euforii poprzez uruchomienie tak zwanego ośrodka przyjemności lub obszaru nagrody. Do tego dochodzi również zwiększona produkcja dopaminy, która odpowiedzialna jest za dobre samopoczucie.

Dlaczego kupujemy?

Kupowanie i wydawanie sporej ilości pieniędzy nie musi odwoływać się jedynie do przyjemności. Częstą motywacją do zakupów jest zwykła chęć posiadania czegoś, nieuwarunkowana konkretną potrzebą. Poza zaradnością i chęcią poczucia euforii na czoło wysuwa się również proponowana przez psychoanalityków chęć zastąpienia czegoś utraconego. Zakupiony produkt ma wówczas za zadanie zapełnienie pustki wynikającej z utraty czegoś wartościowego.

I choć zakupoholizm nie wydaje się zbyt niebezpieczny, to należy wiedzieć, że zaliczany jest do uzależnień w takim samym stopniu, jak pracoholizm, seksoholizm czy uzależnienie od hazardu. Nierzadko wiąże się ze stanami depresyjnymi, w których zakupy służą poprawie humoru i próbie radzenia sobie z rzeczywistością.

Kiedy zwykłe zakupy stają się problemem

Warto przyjrzeć się swoim konsumpcyjnym zachowaniom i zwrócić uwagę, czy zwykłe zakupy nie stały się czasem początkiem uzależnienia od kupowania. Oto kilka podstawowych objawów shopoholizmu, których pojawienie powinno zaniepokoić:

• pomimo robienia listy kupujesz mnóstwo niepotrzebnych i niezaplanowanych wcześniej produktów;
• czujesz wyraźną przyjemność i zaspokojenie po dokonaniu zakupów;
• wciąż przebywasz w sklepach, centrach handlowych, szukasz okazji do zakupów;
• brakuje ci zahamowań w wydawaniu pieniędzy;
• towarzyszy ci ciągłe uczucie potrzeby posiadania określonych produktów;
• ukrywasz zakupy przed innymi oraz wstydzisz się tego, że kupiłeś zbyt dużo niepotrzebnych przedmiotów;
• denerwujesz się, ponieważ nie możesz kupić tego, czego pragniesz.

Uzależnienie pojawia się, gdy wydawanie pieniędzy i zakup nowych rzeczy przestają podlegać naszej kontroli. Każde wyjście z domu kończy się zakupem tych przedmiotów, które tak naprawdę niczemu nie służą. A pokus jest naprawdę sporo – od zniżek i promocji począwszy - na zakupach w Internecie skończywszy.

Jak wyleczyć się z shopoholizmu?

Osoba dotknięta uzależnieniem najczęściej nie zauważa problemu w dokonywaniu zakupów. Jeśli problem jest poważny, konieczne będzie podjęcie leczenie psychiatrycznego. Skuteczne w leczeniu uzależnień tego typu są psychoterapie oraz spotkania samopomocowe. W niektórych przypadkach możliwe jest również leczenie farmakologiczne, ale jedynie jako środek wspomagający leczenie.