Submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek (w skrócie SKZN) jest chorobą, której nazwa wzięła się od braku zmian w preparatach pobranych z podczas biopsji, ocenianych w mikroskopie tradycyjnym ludzkie oko nie jest ich w stanie wychwycić a do ich wykrycia potrzebne są specjalne techniki, stąd nazwa submikroskopowe. Przebiega głównie pod postacią zespołu nerczycowego i jest najczęstszą przyczyną jego występowania u dzieci.
Reklama
Nerki - funkcje
Nerki są parzystym narządem położonym w jamie brzusznej oraz stanowią bardzo ważny element układu moczowego człowieka. Ich główną funkcją jest tworzenie moczu oraz usuwanie z organizmu szkodliwych substancji . Podstawowym elementem budującym nerkę jest nefron. Składa się on z cewki oraz kłębuszka nerkowego. W naczyniach budujących kłębuszek nerkowy dochodzi do filtrowania krwi oraz zachodzą w nim pierwsze etapy tworzenia moczu. Nerka składa się przeciętnie z około miliona nefronów.
Reklama
Układ odpornościowy - rola
Układ immunologiczny (odpornościowy) stoi na straży organizmu, jego rolą jest obrona przed różnymi czynnikami chorobotwórczymi jak np.:
- bakteriami,
- wirusami,
- grzybami,
- komórkami, w których doszło do nieprawidłowych przemian .
Układ odpornościowy zajmuje się ich wykrywaniem i niszczeniem. Pełni on szereg skomplikowanych mechanizmów angażując wiele innych układów i narządów. W medycynie termin choroby autoimmunologiczne obejmuje grupę schorzeń w przebiegu, których z nie wyjaśnionych do końca przyczyn dochodzi do nieprawidłowego działania układu odpornościowego. Zaczyna on atakować zdrowe, prawidłowe komórki i narządy prowadząc do ich uszkodzenia.
Reklama
Zespół nerczycowy - co to jest?
Zazwyczaj submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek przejawia się pod postacią tzw. zespołu nerczycowego. Powoduje on określone zmiany w badaniach diagnostycznych, a głównym objawem niepokojącym chorego są obrzęki. Są to zazwyczaj pierwsze sygnały, które kierują chorego do lekarza. W zespole nerczycowym lokalizują się one najczęściej w okolicach kostek, ale mogą też występować w innych okolicach np. pod oczami. Wyglądają jak ciastowate opuchnięcia na których po dotknięciu palcem pozostaje zagłębienie.
Przyczyny występowania obrzęków są zróżnicowane. Zdecydowanie najczęściej występują w przebiegu chorób serca. Nagłe pojawienie się obrzęków szczególnie u osób młodych, u których wcześniej nie występowały powinno być jak najszybciej zgłoszone lekarzowi. W przebiegu zespołu nerczycowego występuje również szereg mniej charakterystycznych objawów występujących w zespole nerczycowym.
Reklama
Submikroskopowe zapalenie nerek - przyczyny
Przyczyna submikroskopowego zapalenia nerek jest nieznana. Podejrzewa się, że nieprawidłowo działające komórki ludzkiego układu odpornościowego prowadzą do uszkodzenia kłębuszków nerkowych, co w tym przypadku skutkuje utratą białek i wystąpieniem zespołu nerczycowego.
Czynniki mogące odpowiadać za rozwój submikroskopowego kłębuszkowego zapalenia nerek:
- Leki (niesteroidowe leki przeciwzapalne – grupa do której należy aspiryna, niektóre antybiotyki np. ampicylina)
- Jad pszczół
- Zakażenia wirusowe (Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C)
- Guzy (Raki ,Chłoniaki)
- Otyłość
Ze względu na brak znajomości dokładnych mechanizmów rozwoju choroby ciężko wyodrębnić konkretne czynniki ryzyka. Natomiast stwierdzono że choroba występuje najczęściej u młodszych dzieci w wieku od 2 do 8 lat.
Reklama
Submikroskopowe zapalenie nerek - objawy
Na to schorzenie chorują przede wszystkim dzieci. Najczęściej submikroskopowe KZN objawia się jako zespół nerczycowy. Jego najbardziej rzucającym się w oczy objawem, który przede wszystkim może zaniepokoić rodziców są obrzęki często zlokalizowane wokół oczu (np. opuchnięcie powiek), mogą też wystąpić obrzęki całego ciała. Jest to objaw, z którym pilnie należy udać się do lekarza (pediatry bądź pierwszego kontaktu), który zlecając już proste badania może stwierdzić upośledzenie funkcji nerek. Dalszą diagnostyką i leczeniem zajmują się specjalistyczne ośrodki nefrologiczne.
Reklama
Submikroskopowe zapalenie nerek - badania
Jest to proste badanie określające wybrane parametry moczu (cechy fizyczne, biochemiczne, morfologiczne, moczu) które może nieść ze sobą wiele istotnych informacji.
Pobieranie moczu do badań:
- Do badania najczęściej pobierany jest mocz poranny, gdy pacjent jest na czczo do sterylnego pojemnika (można taki pojemnik nabyć w aptece)
- Stosuje się technikę „środkowego strumienia”: jest to najlepszy sposób pobierania moczu do badań zapobiegający przed zanieczyszczeniem próbki drobnoustrojami które znajdują się w końcowych odcinkach dróg moczowych, oraz w okolicach narządów płciowych. Mogłyby one zafałszować wynik badania. Należy najpierw oddać początkową porcje moczu, dopiero do pojemnika pobieramy próbkę ze środkowej porcji moczu, ostatnia część oddanego moczu nie jest również pobierana do badań.
- Przed oddaniem moczu okolicę narządów płciowych należy dokładnie umyć, żeby nie doszło do zanieczyszczenia próbki bakteriami tam bytującymi
- Przy pobieraniu moczu należy uważać by nie dotknąć brzegami pojemnika do okolic narządów płciowych (zanieczyszczenie bakteriami)
- Mocz powinien być dostarczony do badania przed upływem 2 godzin od pobrania
- Kobiety nie powinny oddawać moczu do badań 3 dni przed i 3 po miesiączce (ze względu na ryzyko zafałszowania wyniku)
- białkomocz, czyli obecność białka w moczu, które w stanie zdrowia znajduje się w nim w minimalnych ilościach
- krwinkomocz – jest to obecność czerwonych ciałek krwi (erytrocytów) w moczu ; prawidłowo są nieobecne, nie dochodzi jednak do zmiany barwy moczu
- krwiomocz – większa ilość erytrocytów w moczu; zmieniająca jego zabarwienie widoczne gołym okiem.
2. Biopsja nerki
Rolą tego badania jest przede wszystkim wykluczenie innych zespołów mogących powodować choroby nerek (ze względu na podobne objawy często nie ma innej możliwości różnicowania). Biopsja nerki polega na pobraniu fragmentu nerki a następnie jego ocenie pod mikroskopem. Odpowiednie zmiany występujące na poziomie komórkowym pozwalają postawić właściwe rozpoznanie. Nakłucie nerki specjalnymi igłami wykonuje się pod kontrolą USG w znieczuleniu miejscowym (u dzieci stosowane jest znieczulenie ogólne). Podczas zabiegu chory leży brzuchu pod który podłożony jest wałek, który powoduje zbliżenie nerek do tylnej ściany jamy brzusznej. Po zabiegu pacjent powinien przynajmniej przez kilka godzin pozostawać w pozycji leżącej (najlepiej do rana dnia następnego). Często zlecana jest również morfologia krwi oraz badanie USG układu moczowego w dniu następnym. Więcej informacji w punkcie wspieranie decyzji.
- Czytaj także: Błoniastorozplemowe zapalenie nerek
Reklama
Submikroskopowe zapalenie nerek - leki
Ze względu na brak możliwości w obecnym stanie wiedzy do włączenia terapii prowadzącej do usunięcia przyczyny wystąpienia SKZN cały wysiłek wkładany jest we wprowadzenie choroby w tzw. fazę remisji, czyli okres, w którym nie będą występowały objawy choroby. Prowadzi do zahamowania procesu uszkadzania funkcji nerki i zapobiega wystąpieniu poważnych powikłań zespołu nerczycowego.
Stosowanych jest kilka grup leków (glikokortykosterydy, cytostatyki alkilujące, cyklosporyna i inne) w zależności od nasilenia choroby i odpowiedzi na terapię. Bardzo istotnym elementem ich działania jest hamowanie działania układu odpornościowego którego nieprawidłowe działanie w tym przypadku powoduje uszkodzenie nerek. Niestety poszczególne grupy leków mogą powodować poważne działania niepożądane , dlatego ich stosowanie wymaga dużego doświadczenia.
Submikroskopowe zapalenie nerek - rokowania
Submikroskopowe KZN jest chorobą dobrze rokującą. Natomiast nie jest chorobą uleczalną, terapia jest nakierowana przede wszystkim na złagodzenie objawów i wprowadzenie choroby w fazę remisji (ustąpienia objawów). Nawrót choroby może wystąpić po kilkuletnim okresie remisji, stąd bardzo ważna u osób z rozpoznanym wcześniej SKZN jest regularna długotrwała kontrola funkcji nerek i wczesne włączenie leczenia.
Różne choroby kłębuszków nerkowych często dają podobne objawy, stąd ich różnicowanie bywa nieraz bardzo trudne. Leczenie poszczególnych chorób kłębuszków nieraz również bardzo różni się od siebie, w niektórych jednostkach trzeba jak najszybciej wkraczać z agresywnymi lekami żeby na jak najwcześniejszym etapie powstrzymać rozwój choroby w innych nawet bez leczenia objawy mogą same ustąpić. Biopsja pozwala jednoznacznie rozpoznać chorobę na podstawie charakterystycznego obrazu zmian pobranego wycinka.
Stąd bardzo ważny jest odpowiedni wybór momentu, w którym należy wykonać to badanie. Badania nieinwazyjne mogą tylko nasuwać rozpoznanie, natomiast do jego postawienia biopsja jest niezbędna. Pacjent oprócz korzyści z badania musi być świadomy potencjalnych powikłań oraz działań niepożądanych.
Submikroskopowe zapalenie nerek - powikłania i przeciwskazania biopsji
Przeciwwskazania (najważniejsze)
- Chorzy posiadający tylko jedną nerkę
- Zaburzenia krzepnięcia
- Ciężkie nadciśnienie tętnicze
- Wielotorbielowatość nerek
- Zmiany ropne w nerkach
- Nowotwory nerek
Powikłania biopsji nerki
- Krwinkomocz – obecność czerwonych ciałek krwi w moczu bez zmiany jego wyglądu
- Krwiaki (najczęściej małych rozmiarów)
Rzadko
- Krwiomocz (większa ilość krwi w moczu zmieniająca jego barwę)
- Masywne krwawienia do jamy brzusznej
- Przetoka tętniczo – żylna (wytworzenie się nieprawidłowego połączenia między tętnicą i żyłą)
