Serce jest pompą, która tłoczy stale krew do wszystkich tętnic i mniejszych naczyń krwionośnych zaopatrujących wszystkie tkanki i narządy w tlen i substancje odżywcze. "Siłę", z jaką krew naciska na ściany tętnic nazywamy ciśnieniem tętniczym krwi. U osoby zdrowej ciśnienie krwi regulowane jest przez ośrodki w mózgu i zależy od zapotrzebowania tkanek na tlen. Np. w czasie snu jest ono mniejsze, toteż ciśnienie ulega obniżeniu, a podczas wysiłku fizycznego zapotrzebowanie na tlen zwiększa się, co powoduje wzrost ciśnienia krwi. Ciśnienie może również wzrastać w sytuacjach stresowych.
Przeczytaj także: Nadciśnienie tętnicze bez tajemnic
Górne granice prawidłowego ciśnienia krwi dla dorosłego wynoszą 140/90 mmHg. Choroba zwykle dotyczy osób po 40 roku życia. U kobiet nadciśnienie może pojawić się w czasie ciąży lub w okresie przekwitania.
Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego krwi
Podane w tabeli wartości odnoszą się do średnich wyników pomiarów dokonanych w gabinecie lekarskim lub w aptece u pacjenta nie przyjmującego leków
Stadium: Ciśnienie skurczowe || Ciśnienie rozkurczowe (mm Hg)
Ciśnienie optymalne (wartości pożądane) <120 <80
Ciśnienie prawidłowe <130 <85
Ciśnienie wysokie prawidłowe 130 - 139 85 - 89
Nadciśnienie I okres 140 - 159 90 - 99
Nadciśnienie II okres 160 - 179 100 - 109
Nadciśnienie III okres > 180 > 110
Izolowane nadciśnienie skurczowe >160 <90
*) Rozpoznanie ustala się na podstawie wyższej wartości, np. wartość ciśnienia 165/85 kwalifikuje chorego do nadciśnienia okresu II
Aby ocenić stopień zaawansowania choroby, należy wykonać badanie ekg, ocenić naczynia krwionośne na dnie oka oraz zlecić analizę krwi i moczu. Najczęściej nie można ustalić przyczyny wysokiego ciśnienia krwi i mówi się wtedy o nadciśnieniu pierwotnym. U kilku procent chorych nadciśnienie ma konkretną przyczynę np. chorobę nerek czy tętnic nerkowych lub guz nadnercza i wtedy można je skutecznie leczyć operacyjnie.
Leczenie nadciśnienia tętniczego pierwotnego trwa w zasadzie do końca życia. Dlatego niezmiernie ważne jest przestrzeganie wskazówek lekarskich, dzięki którym można chorobę opanować.
Przeczytaj także: Czym grozi nieleczone nadciśnienie?
Leczenie niefarmakologiczne
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2000 roku ważnym aspektem terapii nadciśnienia tętniczego jest leczenie niefarmakologiczne znane jako "modyfikacja stylu życia", które wpływa na obniżenie ciśnienia krwi i zmniejsza czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Leczenie niefarmakologiczne obejmuje:
- zmniejszenie nadwagi. Udowodniono, że spadek masy ciała powoduje obniżenie ciśnienia krwi.
- wprowadzenie diety z ograniczeniem tłuszczów i węglowodanów. Należy unikać pokarmów słonych i tłustych, a także wysoko przetworzonych i smażonych. Wskazane są natomiast produkty świeże i surowe. W trakcie przygotowania i jedzenia potraw należy unikać soli kuchennej. Badania naukowe pokazują, że istnieje związek pomiędzy zmniejszeniem spożycia soli i obniżeniem ciśnienia. Kawa i mocna herbata zawierają kofeinę podnoszącą ciśnienie krwi. Wykluczenie tych używek również pozwoli na lepszą regulację ciśnienia.
- zaprzestanie palenia papierosów, ponieważ ma ono bardzo niekorzystny wpływ na serce i naczynia krwionośne.
- zwiększenie aktywności fizycznej. Jej rodzaj zależy od ogólnego stanu zdrowia i może to być np. bieganie, aerobik lub długie spacery.
- Ograniczenie spożycia alkoholu. Wykazano bowiem, że wypijanie powyżej 30-40 g czystego etanolu dziennie wpływa na podwyższanie ciśnienia krwi.
Leczenie niefarmakologiczne wykorzystuje się w nadciśnieniu I okresu, przebiegającego bez powikłań narządowych i chorób współistniejących np. cukrzycy. Leczenie to można prowadzić przez 3-6 miesięcy, ale gdy okaże się nieskuteczne, to trzeba wkroczyć z lekami. W bardziej zaawansowanych stadiach nadciśnienia modyfikację stylu życia od razu kojarzy się z farmakoterapią. Mamy do dyspozycji kilka dużych grup leków hipotensyjnych, toteż mogą być one dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta, w zależności od wysokości ciśnienia, chorób współistniejących (cukrzyca, choroba wieńcowa, choroby nerek, astma), wieku, zawodu, trybu życia. Leczenie może opierać się na monoterapii czyli na jednym leku. Jednak częściej trzeba pacjentowi zalecić dwa lub więcej leków, wykorzystując przy tym połączenie sił ich działania. Jest to tzw. leczenie skojarzone. Cele leczenia nadciśnienia tętniczego to:
- osiągnięcie "optymalnego" lub "prawidłowego" ciśnienia krwi
- redukcja występowania powikłań narządowych
- przedłużenie życia
Podsumowując, w leczeniu nadciśnienia tętniczego niezwykle ważne jest przyjmowanie leków codziennie ściśle według zaleceń, nawet wtedy, gdy samopoczucie jest już doskonałe. Należy pamiętać, że dzięki systematycznemu i efektywnemu leczeniu nadciśnienia tętniczego można uniknąć powikłań takich, jak zawał serca lub udar mózgu.
Sprawdź: Profilaktyka chorób serca
