Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫
Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫
Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫

Jakie techniki relaksacyjne stosować na stres i przed snem?

Techniki relaksacyjne zwalniają napięcie mięśniowe i psychiczne, redukując w ten sposób skutki oddziaływania stresu, ułatwiając zasypianie oraz poprawiając ogólną kondycję organizmu. Poznaj najważniejsze metody. Zobacz, dlaczego warto zadbać o odpowiednią dawkę relaksu.
Osoba relaksująca się nad wodą
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Techniki relaksacyjne są idealnym rozwiązaniem dla osób mających problemy z zasypianiem i jakością nocnego wypoczynku. Doskonale redukują też efekty działania stresu.
  • Do najważniejszych metod należą techniki relaksacji Jacobsona, Schultza i Bensona. Stosowane są jednak także inne sposoby.
  • Relaksacja jest zalecana osobom dorosłym i dzieciom. Metody tego typu są bezpieczne i skuteczne, co potwierdzają badania naukowe.
Spis treści

Czym są techniki relaksacyjne? Definicja i twórcy

Techniki relaksacyjne są różnego typu działaniami mającymi na celu rozluźnienie napięcia mięśniowego i emocjonalnego, a także osłabienie ogólnej mobilizacji organizmu.

Stosuje się je przede wszystkim w stanach wzniecenia psychicznego (zwłaszcza o podłożu lękowym) oraz nadpobudliwości psychoruchowej. W związku z tym doskonale sprawdzają się też w terapii zaburzeń snu związanych z deregulacją sfery emocji.

Do Polski słowo „relaks” trafiło z języka angielskiego (relax), gdzie oznacza „odprężyć”, „zwolnić”, „rozluźnić”. Jeśli jednak sięgnąć do źródłosłowu głębiej, należy przywołać stare łacińskie wyrażenia  laxo, laxus – „rozciągać”, „rozwolniony”, do których później dodano przedrostek re, odnoszący się do powtarzania czynności, czy też robienia czegoś na nowo.

Powstało w ten sposób słowo relaxo oznaczające „rozluźniać coś ścieśnionego, rozwiązać więzy, ulżyć, odpocząć, przerwać smutek”.

Istnieją rozliczne metody relaksacyjne, w tym kilka klasycznych i najbardziej upowszechnionych, których autorzy uznawani są dziś za pionierów w tej dziedzinie. Należą do nich między innymi:

  • Techniki Jacobsona. Pod pojęciem tym kryje się relaksacja progresywna (postępująca), której założenia opracował amerykański fizjolog z uniwersytetu w Chicago Edmund Jacobson (1888 – 1983).

Metoda ta opiera się na założeniu, że napięcie ma swoje źródło w mięśniach lub mózgu, które są ze sobą wzajemnie powiązane. Stres ma powodować napięcie mięśniowe i odwrotnie: rozluźnienie mięśni i osłabienie ich aktywności nerwowej przynosi spokój umysłu i wewnętrzną równowagę.

  • Technika Schultza. Opracowana na początku XX wieku przez praktykującego we Wrocławiu niemieckiego lekarza Johannesa Heinricha Schultza metoda określana jest mianem treningu autogenicznego.

Jej twórca pasjonował się hipnozą, jogą i zen, co znalazło przełożenie w zaproponowanej przez niego metodzie relaksacji. Jej istotą jest bowiem głęboka autosugestia w stanie zbliżonym do hipnotycznego, przy zastosowaniu technik medytacyjnych.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że zmodyfikowane założenia tej właśnie metody, stanowią kanwę technik relaksacyjnych Anny Polender, stosowanych w pracy z dziećmi.

  • Technika Bensona. Opiera się na badaniach profesora Herberta Bensona z Uniwersytetu Harvarda, który jest jednym z pionierów i najważniejszych badaczy w obszarze relaksacji i medycyny psychosomatycznej.

Naukowiec ten jako pierwszy zdefiniował reakcję relaksacyjną, a następnie badał możliwości jej zastosowania w redukcji skutków stresu u człowieka. Stosowana do dziś technika opiera się na praktykach zbliżonych do medytacji.

Kluczem jest powtarzanie określonego słowa przez około 15-20 minut, tak by przerwać nawałnicę różnorodnych myśli i wytworzyć swego rodzaju pustkę myślową oraz emocjonalną. Efektem tego ma być obniżenie poziomu lęku, co z kolei przekłada się m.in. na łatwiejsze zasypianie.

Oprócz tego istnieją też inne rodzaje technik relaksacyjnych, takie jak między innymi relaksacja Wintreberta, gimnastyka wg de Milla, BRT (behavioral relaxation training – behawioralny trening relaksacyjny), czy MBSR (mindfulness-based stress reduction - redukcja stresu oparta na uważności).

Zastosowanie znajdują też metody biofeedbacku, czyli biologicznego sprzężenia zwrotnego. Dobrze sprawdzają się także różnego rodzaju wschodnie, azjatyckie techniki relaksacyjne, w tym między innymi joga czy medytacja transcendentalna (TM).

Reklama

Co mówią badania na temat technik relaksacyjnych?

Które z technik relaksacyjnych uznaje się za najbardziej skuteczne? Najczęściej w opracowaniach naukowych wymieniane są techniki Jacobsona, Schultza i Bensona. Istnieje wiele potwierdzonych klinicznie dowodów na skuteczność ich stosowania.

Jednak wiele innych metod także cieszy się uznaniem w środowiskach naukowych. Należy bowiem wiedzieć, że techniki relaksacyjne, choć kojarzone z medycyną alternatywną, oparte są na bardzo solidnych fundamentach.

Dość powiedzieć, że wspomniany Benson, reprezentujący jedną z najlepszych uczelni świata, jaką jest Uniwersytet Harvarda, poświęcił badaniom w obszarze stresu i relaksacji 35 lat swojej pracy.

Prowadził w tym czasie przeróżne analizy. Jedna z najgłośniejszych jego prac opisuje sprawdzenie wskaźników fizjologicznych u osób praktykujących medytację transcendentalną.

Wykazało ono między innymi spadek zużycia tlenu o 17 procent, obniżenie ilości wydychanego dwutlenku węgla, redukcję oddechów (średnio o 3 na minutę). Zanotowany też został spadek stężenia mleczanu we krwi (niski poziom tej substancji koresponduje z uczuciem spokoju).

Natomiast w mózgach badanych osób pojawiło się więcej wolnych fal mózgowych alfa, theta i delta, typowych dla stanów odprężenia.

Podsumowując wyniki badań Bensona, a także innych naukowców (Kabat-Zinn, Titlebaum), K. Rygiel podaje, iż wykazały one takie oddziaływania na organizm ludzki, jak:

  • redukcja odczuwania lęku i niepokoju;
  • obniżenie dolegliwości bólowych oraz związanego z nimi napięcia;
  • zmniejszenie napięcia mięśniowego;
  • złagodzenie bólów głowy;
  • poprawa jakości oraz ilości snu;
  • redukcja uczucia zmęczenia;
  • zwiększenie odczuwanego poziomu energii życiowej;
  • poprawa regulacji termicznej organizmu;
  • normalizacja ciśnienia tętniczego;
  • normowanie przyspieszonego tętna i oddechu;
  • poprawa subiektywnych odczuć związanych z kontrolą stresu;
  • aktywowanie i usuwanie mechanizmów zaradczych występujących w odpowiedzi na stresory.

Należy podkreślić, że badania naukowe dotyczące skuteczności technik relaksacyjnych prowadzone były przez dziesięciolecia na całym świecie przez specjalistów z różnych obszarów nauki, takich jak neurologia, psychologia i psychiatria i inne.

Dlatego są one rekomendowane przez autorytety medyczne i naukowe jako skuteczny sposób wspomagania klasycznej psychoterapii, rehabilitacji a nawet leczenia farmakologicznego różnego typu chorób, zaburzeń i dysfunkcji, nie tylko emocjonalnych.

Reklama

Kiedy i na co stosować techniki relaksacyjne? Przykłady

Techniki relaksacyjne stosowane są współcześnie zarówno w ramach rozmaitych terapii koordynowanych przez specjalistów, jak też samodzielnie, stanowiąc doskonałe remedium na dolegliwości związane z oddziaływaniem stresu i nie tylko.

Przykłady tego typu działań można mnożyć w nieskończoność, najczęściej jednak relaksacja jest stosowana w kilku typowych sytuacjach:

  • Nadmierna ekspozycja na stres i nieumiejętność radzenia sobie z czynnikami zaburzającymi równowagę emocjonalną. Problemy tego typu mogą mieć związek zarówno z wydarzeniami o charakterze chronicznym (na przykład w związku z przeciążeniem obowiązkami i nadmiarem bodźców w pracy, czy podczas nauki), jak też incydentalnym (tuż przed egzaminem, przed wystąpieniem itd.). W walce ze stresem pomaga większość wymienionych wyżej metod.
  • Wyciszenie przed snem. Techniki relaksacyjne pozwalają zredukować natężenie wielu czynników utrudniających zasypianie oraz obniżających jakość i długość wypoczynku, takich jak napięcie mięśniowe, odczuwanie lęku i niepewności, poczucie przytłoczenia, podwyższone ciśnienie tętnicze, czy zbyt wysoki rytm serca.
  • Ciąża, a w szczególności jej rozwiązanie. Już w czasie wielomiesięcznego oczekiwania na dziecko warto „studzić” emocje. Pozwala to obniżyć poziom kortyzolu zwanego hormonem stresu, wytwarzanego przez organizm w związku z napięciem nerwowym. Tym bardziej, że napięcie w tym szczególnym okresie życia nie służy prawidłowemu rozwojowi dziecka. Techniki relaksacyjne podczas porodu uznawane są z kolei za jedną z alternatywnych, niefarmakologicznych metod łagodzenia nie tylko stresu, ale też bólu.
  • Praca z dziećmi zmagającymi się z zaburzeniami mowy i zachowania. Wykorzystywane są techniki relaksacyjne w logopedii, pedagogice, czy terapii problemów takich, jak ADHD.

Spotkać się można niekiedy z poglądem, iż istnieją niebezpieczne techniki relaksacyjne.

Przekonanie to jednak wiąże się przede wszystkim z negatywną oceną medytacji, jako takiej oraz towarzyszących jej systemów filozoficzno-religijnych, wywodzących się z kultur Wschodu, sprzecznych między innymi z założeniami religii chrześcijańskiej, dominującej w zachodnim kręgu kulturowym.

Krytycy tego typu praktyk łączą je niekiedy nawet z takim zjawiskami, jak okultyzm. Tak jak jednak zostało powiedziane wyżej, metody relaksacji są uznane oraz promowane przez naukowców i specjalistów w dziedzinach psychologii, czy neurologii.

Reklama

Przy jakich schorzeniach wykorzystuje się techniki relaksacyjne?

W ujęciu profesjonalnym, techniki relaksacyjne są stosowane wspomagająco w leczeniu takich problemów zdrowotnych, jak między innymi:

  • bezsenność i inne zaburzenia snu;
  • nerwica (zaburzenia lękowe);
  • depresja i podobne dysfunkcje związane z obniżeniem nastroju;
  • migrena oraz inne bóle głowy;
  • nadciśnienie i schorzenia kardiologiczne skutkujące przyspieszonym biciem serca;
  • jąkanie i inne problemy logopedyczne.

Relaksacja jest wykorzystywana między innymi jako jedna z metod w terapii poznawczo-behawioralnej.

Jest wskazana w sytuacji, gdy natężenie objawów jest tak duże, że niemożliwa lub znacznie utrudniona jest praca z pacjentem polegająca na rozmowie i poznawaniu mechanizmów psychologicznych kierujących jego emocjami i zachowaniem. Dzieje się tak w leczeniu nerwic o dużym natężeniu, czy psychoterapii zaawansowanej depresji.

Stosuje się też relaksację u pacjentów objętych opieką paliatywną, w tym między innymi u osób cierpiących na zaawansowane nowotwory. Działania te mają na celu wsparcie sfery emocjonalnej, ale są też traktowane jako jedna z alternatywnych metod łagodzenia dolegliwości bólowych.

Reklama

Kto powinien stosować techniki relaksacyjne?

Techniki relaksacyjne sprawdzają się u osób w każdym wieku, znajdujących się w różnej sytuacji życiowej, parających się różnymi zawodami etc.

Odpowiednio dobrane metody są przydatne dla dorosłych w młodym i średnim wieku, a także dla seniorów. Istnieje również szereg działań zaadaptowanych i przeznaczonych dla dzieci.

Z relaksacji mogą korzystać przeciążeni odpowiedzialnością i natłokiem obowiązków menedżerowie, lekarze, czy nauczyciele. Doskonale sprawdza się ona u sportowców, pomagając osiągnąć większe skupienie i odciąć blokady psychiczne mogące mieć wpływ na rezultat (lęk przed urazem, presja wyniku i oczekiwań itd.).

Tak jak zostało powiedziane wyżej, odpowiednie techniki relaksacyjne są też przeznaczone dla kobiet w ciąży.

Co bardzo ważne, nie istnieją w tej materii żadne poważniejsze przeciwskazania. Skonsultować z lekarzem powinny się jedynie osoby cierpiące na bardzo niskie ciśnienie tętnicze.

Oczywiście należy też postępować zgodnie ze znajomością własnego organizmu. Przykładowo, osoby mające skłonność do zapadania w sen w ciągu dnia, nie powinny się szczególnie wyciszać przez jazdą samochodem, czy podjęciem ważnych zadań zawodowych. Relaksacja może bowiem zwiększać senność.

Reklama

Techniki relaksacyjne dla dzieci i młodzieży

Z metod relaksacyjnych polecanych dla dzieci, wymienić można między innymi techniki Jacobsona, Schultza (w szczególności w wersji zmodyfikowanej przez Annę Polender), Wintreberta, Dennisona, Koeppen.

Są one przeznaczone dla pacjentów w różnym wieku, w tym dzieci w przedszkolu i w wieku szkolnym, nastolatków, a nawet niemowlaków.

Metoda Polender jest dostosowanym do możliwości poznawczych i rozwojowych dzieci treningiem autogennym. Sprawdza się doskonale u przedszkolaków oraz maluchów upośledzonych umysłowo.

Niezwykle ważnym jej elementem jest bajka relaksacyjna, której odczytanie jest swego rodzaju zaproszeniem do krainy odprężenia. W ten właśnie ukryty sposób podawana jest instrukcja terapeutyczna.

Dzieci naśladując postępowanie bohatera bajki wykonują czynności prowadzące do obniżenia napięcia mięśniowego, a co za tym idzie – także emocjonalnego. Ważne, by terapeuta potrafił wytworzyć odpowiednią atmosferę, a także doskonale panował nad własnymi emocjami.

Relaksacja Wintreberta została opracowana w latach pięćdziesiątych. Jej autor, neuropsychiatra Henry Wintrebert był honorowym prezydentem Francuskiego Towarzystwa Relaksacji Psychoterapeutycznej.

Uważana jest za szczególnie przydatną w przypadku uczniów mających problem z odbiorem instrukcji słownych oraz niepodatnych na sugestie. Jej istotę stanowi odprężenie fizyczne, mięśniowe, przekładające się następnie na system emocjonalny.

W czasie zajęć dziecko w pozycji leżącej biernie wykonuje ruchy stymulowane przez instruktora – w ten sposób pracują ręce, nogi, ale też głowa, twarz, usta. Dopiero pod koniec seansu pojawiają się aktywności o bardziej czynnym charakterze (np. samodzielne unoszenie kończyny i jej bezwładne upuszczenie.

Wadą tej metody jest nieefektywność przy zastosowaniu w większych grupach i konieczność bezpośredniego kontaktu terapeuty z dzieckiem.

Metoda Dennisona nazywana jest gimnastyką mózgu. Została opracowana w latach siedemdziesiątych pod kątem dzieci mających problem z przyswajaniem wiedzy.

Zdaniem jej twórcy, Paula Dennisona, trudności w uczeniu się można niwelować stymulując tworzenie nowych połączeń nerwowych w mózgu poprzez wykonywanie określonych czynności.

W ten sposób znoszone mają być blokady utrudniające niektórym ludziom naukę oraz uniemożliwiające efektywne radzenie sobie ze stresem. Narzędziem służącym do osiągnięcia celu jest zestaw 26 ćwiczeń wymyślonych przez Dennisona i jego żonę.

Metoda Koeppen przypomina klasyczną technikę Jacobsona, której istotą jest napinanie i rozluźnianie mięśni, z tą różnicą, że polecania instruktora wydawane są pod płaszczykiem zaangażowania w różnego typu gry i zabawy.

Reklama

Przy jakich schorzeniach dziecięcych wykorzystuje się techniki relaksacyjne?

Techniki relaksacyjne u najmłodszych pacjentów mogą być stosowane w różnych celach. Jednym z podstawowych wskazań jest nieumiejętność radzenia sobie z napięciem emocjonalnym, którego podłoże mogą stanowić problemy w środowisku rówieśniczym lub domowym, lęk separacyjny towarzyszący oddzieleniu od matki i wiele innych okoliczności.

Co jednak ważne, wykorzystuje się też relaksację wspomagająco w terapii wielu poważnych chorób i zaburzeń neurologicznych, psychologicznych, czy rozwojowych. Specjalnie zaadaptowane techniki tego typu są przeznaczone dla dzieci z:

  • Autyzmem, czyli warunkowanym genetycznie zaburzeniem neurorozwojowym, objawiającym się między innymi poprzez występowanie trudności w relacjach interpersonalnych, problemów komunikacyjnych, czy aspołecznego zachowania.  
  • ADHD - zaburzeniem, które manifestuje się poprzez nadpobudliwość psychoruchową oraz często dodatkowo - deficyty uwagi.
  • Zespołem Aspergera - łagodną dysfunkcją ze spektrum autyzmu, polegająca przede wszystkim na nieprawidłowym sposobie komunikacji z otoczeniem, mimo mieszczącego się w normie rozwoju mowy oraz właściwego poziomu intelektualnego.
  • Nerwicą - zaburzeniem psychicznym, skutkującym odczuwaniem różnego typu lęków, często irracjonalnych, mimo zachowania właściwej oceny rzeczywistości.

Oprócz tego sprawdzają się też techniki relaksacyjne w pracy z dziećmi upośledzonymi.

Jakie są rodzaje technik relaksacyjnych? Poznaj sposoby na relaksacje

W obrębie wymienionych wyżej metod, istnieją rozliczne sposoby relaksacji, w tym: napinanie i rozluźnianie mięśni, medytowanie, wizualizowanie, skanowanie ciała, oddychanie, masowanie, wykonywanie różnych czynności i inne.

Większości tego typu działań warto się uczyć pod okiem doświadczonych instruktorów, choć przy odrobinie samozaparcia i powszechnym dostępie do wiedzy w Internecie, dużej części z nich można się też nauczyć samodzielnie.

Nie sposób w tym miejscu przytoczyć wszystkie możliwe sposoby, ale warto wspomnieć o kilku. To przede wszystkim:

  • Napinanie i rozluźnianie mięśni, w taki sposób, by zacząć uświadamiać sobie różnicę między każdym ze skrajnych stanów, czego efektem jest nie tylko relaksacja samych mięśni, ale też systemu emocjonalnego – jest to podstawa metody Jacobsena.
  • Trening autogenny Schultza w dużym uproszczeniu polega na samodzielnym odziaływaniu na własny układ nerwowy metodą autosugestii. W tym celu, przybierając wygodną pozycję siedzącą, należy skupiać się na kolejnych obszarach ciała, czując ich ciężar i ciepło. Następnie powinno się wyregulować pracę serca i wykonać relaksację oddechową. Finalnym efektem ma być pojawienie się uczucia ciepła w splocie słonecznym i chłodu na czole, oraz towarzyszące temu uczucie odprężenia.
  • Techniki relaksacyjne mindfulness – polegają na odrzuceniu otaczającej rzeczywistości, stresujących wydarzeń  i przykrych emocji, a następnie uważnym skupieniu się na „tu i teraz”. Nie powinno się w tym czasie rozmyślać o tym, co było i co będzie, a jedynie odczuwaniu siebie w niezbyt skomplikowanej teraźniejszości.
  • Malowanie Mandali, czyli wpisanych w koło obrazków. Zaczerpnięty z kultury Indii wzór stanowi współcześnie doskonałe narzędzie na przykład do pracy z dziećmi nadpobudliwymi. Zajęcia plastyczne nie tylko rozwijają umiejętności, ale też uspokajają i uczą cierpliwości.
  • Muzykoterapia – pod tym szerokim znaczeniowo pojęciem kryją się różnego rodzaju ćwiczenia wykorzystujące łagodzącą moc dźwięków. Istotą sesji bardzo często jest po prostu głębokie wsłuchanie w muzykę o uspokajającym, wyciszającym charakterze.
  • Masaż relaksacyjny obejmuje paletę rozlicznych manipulacji manualnych dokonywanych na ciele pacjenta. Może to być uciskanie, ugniatanie, pocieranie, głaskanie - zazwyczaj powolne, silne, symetryczne. Efektem jest odprężenie układu mięśniowego, co przekłada się na ukojenie systemu nerwowego.
  • Joga – relaksacja jest jednym z głównych elementów tego wywodzącego się z kultury Wschodu systemu ćwiczeń fizycznych i umysłowych. Wykonuje się ją w pozycji savasana, zwanej obrazowo „pozycją trupa”. Jest ona rutynowo stosowana na zakończenie każdej sesji i służyć ma przede wszystkim odpoczynkowi. Doskonale nadaje się jednak też do tego, by nauczyć się w sposób świadomy redukować napięcie mięśniowe, a następnie emocjonalne.

Czytaj również

Bibliografia

  • Paweł Zieliński, Relaksacja w teorii i praktyce pedagogicznej, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2011.
  • Katarzyna Rygiel, Wybrane techniki relaksacyjne oraz możliwości ich zastosowania w kontekście zaburzeń i chorób psychofizycznych związanych ze stresem, Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2017; 12, 3: 126–133.
  • Jan Blecharz, Relaksacja, https://www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/relaks/130230,relaksacja, [data dostępu 14.02.2023].
  • Milena Dzienisiewicz, Czym jest relaksacja i jakie są podstawowe techniki relaksacyjne?, https://psychoonkolog.eu/2022/03/02/czym-jest-relaksacja-i-jakie-sa-podstawowe-techniki-relaksacyjne/, [data dostępu 14.02.2023].
  • Rodzaje technik i metod relaksacyjnych do wykorzystania w pracy z dziećmi, https://www.przedszkola.edu.pl/rodzaje-technik-i-metod-relaksacyjnych-do-wykorzystania-w-pracy-z-dziecmi.html, [data dostępu 14.02.2023].
  • Hewilia Hetmańczyk-Bajer, Danuta Krzywoń, Wykorzystanie relaksacji i ruchu w pracy z dziećmi, http://www.sbc.org.pl/Content/124425/Pedagogika%208-2013%20Hetmańczyk-Bajer_Krzywoń.pdf, [data dostępu 14.02.2023].
  • Sylwia Mętel, Metoda Dennisona, https://www.mp.pl/pacjent/rehabilitacja/fizjoterapia/metody-specjalne/106209,metoda-dennisona, [data dostępu 14.02.2023].
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Higiena umysłu
Trening mózgu – wizualizacja
Chłopczyk w czapce pilota z drewnianym samolotem w dłoni
Ćwiczenia na koncentrację
Kobieta probująca się skoncentrować
Trening Tai Chi dobrze działa na mózg
Ćwiczenie Tai Chi
Podobne artykuły
Mózg człowieka
Koncentracja mózgu - zrób test na koncentrację
Mózg człowieka
Trening mózgu – żonglowanie
Ćwiczenia mnemotechniki
Mnemotechnika (mnemonika) - ćwiczenia i przykłady
Osoba dotleniająca mózg na świeżym powietrzu
Jak dotlenić mózg? Poznaj niezawodne sposoby
Osoba relaksująca się nad wodą
Jakie techniki relaksacyjne stosować na stres i przed snem?

Reklama


Rewolucja w precyzji leczenia nowotworów 🙌
Sprawdź!