Alergia na zwierzęta domowe jest coraz poważniejszym problemem. Poziom zachorowań na ten rodzaj uczulenia powoli zrównuje się z innymi częstymi alergiami jak nadwrażliwość na pyłki roślin lub roztocza kurzu domowego. Za rozwój nadwrażliwości głównie odpowiadają zwierzęta, z którymi mamy najczęstszy kontakt w swoich domach, czyli psy i koty.
Ciężko jest w chwili obecnej znaleźć przyczyny odpowiedzialne za narastanie liczby osób uczulonych. Jedni winą za to obarczają wzrost liczby zwierząt domowych jakie posiadamy (szacuje się że w przeciągu ostatnich dwóch dekad liczba domów w Europie posiadających zwierzęta zwiększyła się dwukrotnie), inni z kolei łączą to z ogólną tendencją współczesnego społeczeństwa do łatwiejszego rozwoju alergii. Szacuje się że obecnie około 4-10% ludzi może być uczulonych na któryś z gatunków zwierząt domowych.
U części osób uczulonych na zwierzęta domowe może z czasem dojść do rozwoju astmy. Najlepszym sposobem łagodzenia przebiegu choroby, a także uniknięcia ponownego wystąpienia objawów jest zapobieganie narażeniu na alergeny zwierzęce.
Reklama
Alergia na sierść zwierząt - przyczyny
Istotą alergii jest nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego, który stoi na straży organizmu broniąc go przed atakami różnych szkodliwych drobnoustrojów (np. bakterii, wirusów), jak i innych związków. Z nie do końca jasnych przyczyn zaczyna on traktować substancje potencjalnie nieszkodliwe – tzw. alergeny (jak np. związki zawarte w sierści zwierząt, ich ślinie itp.) jako czynniki groźne dla organizmu i rozpoczyna z nimi walkę. Konsekwencją działania układu odpornościowego jest uwolnienie różnych substancji do krwi, odpowiadających za rozwój reakcji alergicznej i wystąpienie określonych objawów.
Zobacz wideo: Alergia jest dziedziczna
Alergeny zwierzęce są obecne niemalże wszędzie. Stwierdza się je również w domach i mieszkaniach, w których nigdy nie było zwierząt (mogły tam być przeniesione np. na ubraniach). Charakterystyczne jest również to, że do rozwoju alergii na zwierzęta domowe dochodzi zazwyczaj u osób, które mają z nimi rzadki kontakt (same ich nie hodują), okresowe narażenie na alergeny zwierzęce stopniowo zaburza odpowiedź układu odpornościowego i z czasem pojawiają się objawy alergii.
Szacuje się, że około połowa osób uczulonych na zwierzęta sama nie ich nie posiadała. Hodowcy zwierząt z kolei przez to, że codziennie narażeni są na alergeny zwierzęce lepiej sobie z nimi radzą, a tym samym są mniej skłonni do rozwoju uczulenia. Rzecz jasna nie jest to prosta zależność i istnieje od niej wiele odstępstw.
W wielu badaniach stwierdzono również, że osoby które we wczesnym dzieciństwie (w ciągu pierwszych pięciu miesięcy życia) miały kontakt ze zwierzętami domowymi, a tym samym z ich alergenami, były mniej skłonne do rozwoju alergii w późniejszym okresie życia.
Źródła alergenów zwierzęcych są bardzo zróżnicowane, może nim być:
- naskórek,
- wydzielina gruczołów potowych,
- łojowych,
- mocz,
- ślina,
- surowica zwierząt.
Większość alergenów zwierzęcych to białka. Ciekawe jest to że sierść zwierząt ma tak naprawdę drugoplanową rolę w rozwoju reakcji alergicznej i w praktyce jedynie przenosi alergizujące białka wydzielane np. z potem. Alergeny zwierzęce dostają się do organizmu człowieka przede wszystkim drogą układu oddechowego. Mogą wówczas wywołać dwa podstawowe typy reakcji alergicznej:
- przewlekłą – słabo wyrażoną, bez gwałtownych objawów, która stopniowo zaburza prawidłowe działanie struktur układu oddechowego; ten typ reakcji ma istotną rolę w rozwoju astmy spowodowanej alergenami zwierzęcymi.
- gwałtowną odpowiedź organizmu – a tym samym silnie wyrażone, nagle pojawiające się objawy.
Reklama
Alergeny kota
Alergeny kota są najczęściej badanymi, a tym samym najlepiej poznanymi alergenami zwierzęcymi. Najważniejszym związkiem odpowiedzialnym za alergię jest tzw. alergen główny kota (międzynarodowy skrót Fel d 1), jego głównym źródłem są gruczoły łojowe kota, magazynowany jest na skórze i sierści. Przeczytaj więcej o alergii na kota.
Reklama
Alergia na psa
Alergeny psie mają mniejsze zdolności uczulające niż białka kocie. Główną substancją odpowiedzialną za rozwój alergii są substancje o skrótach Can f1 i Can f2.
Można je znaleźć przede wszystkim w ślinie oraz naskórku psów. Sierść z kolei nie jest upatrywana jako główne źródło alergenów, co oznacza że długowłose rasy psów nie mają generalnie większych zdolności do uczulania niż odmiany krótkowłose.
Alergeny psie są cięższe i większe od alergenów kocich, przez co trudniej wzbijają się w powietrze i rzadziej są inhalowane. Podobnie mogą występować w domach, w których nigdy nie było psa. Przeczytaj więcej w temacie alergii na psa.
Reklama
Alergia na gryzonie
Inne zwierzęta odpowiedzialne za rozwój alergii to małe gryzonie takie jak:
- myszy,
- chomiki,
- świnki morskie (posiadają silnie alergizujące związki)
- szczury.
Głównym źródłem alergenów tych zwierząt jest mocz oraz ślina. Istotną rolę w tych przypadkach ma narażenie zawodowe na częsty kontakt z tymi zwierzętami np. w przypadku pracowników laboratoriów.
Reklama
Alergia na sierść - objawy
Objawy alergii na zwierzęta domowe są bardzo zróżnicowane i zależą od tego jaki gatunek zwierząt odpowiada za uczulenie. Objawy alergii na zwierzęta zazwyczaj występują przez cały rok. Najczęściej dotyczą układu oddechowego. Zalicza się do nich:
- częste, napadowe kichanie – szczególnie po kontakcie ze zwierzętami;
- objawy alergicznego nieżytu nosa, między innymi: zatkany nos z obecnością wodnistej wydzieliny,
- uczucie pieczenia i drapania w jamie ustnej, nosie i gardle,
- zapalenie spojówek – zaczerwienione oczy z towarzyszącym świądem lub pieczeniem i łzawieniem,
- objawy astmy – napady duszności, świszczącego oddechu,
- rzadziej występują objawy skórne pod postacią świądu skóry i pokrzywki.
Reklama
Alergia na sierść zwierząt - wizyta u lekarza
Większość przypadków alergii jest leczona przez lekarzy rodzinnych. Jeżeli pacjent prezentuje objawy nasilonej alergii lub gdy jej złożony charakter wymaga specjalistycznych metod diagnostycznych – chorzy kierowani są do lekarzy alergologów. Objawy alergii na zwierzęta domowe prezentują podobne objawy jak inne rodzaje uczuleń. Ponadto nadwrażliwość na różne gatunki zwierząt może mieć bardzo zbliżonyprzebieg.
Dodatkowo objawy alergii na zwierzęta domowe niekiedy mogą przypominać zwykłe przeziębienie. Tym samym bardzo trudne może się okazać znalezienie czynnika odpowiedzialnego za uczulenie. Z tego powodu warto dobrze się przygotować do pierwszej wizyty u lekarza, podczas której będzie się on starał uzyskać jak najwięcej informacji na temat okoliczności wystąpienia objawów, ich lokalizacji czasu trwania itp.
Warto sobie wcześniej wynotować najważniejsze fakty – co może w znacznym stopniu przyspieszyć zidentyfikowanie czynnika odpowiedzialnego za rozwój alergii. Poniżej przestawiono przykładowe pytania, które może zadać lekarz (dobrze jest przed wizytą przygotować sobie na nie odpowiedzi).
Przykładowe pytania, które mogą być zadane przez lekarza podczas pierwszej wizyty:
- Kiedy po raz pierwszy wystąpiły objawy?
- Czy w określonych porach dnia objawy się nasilają?
- Czy objawy są silniejsze w niektórych pomieszczeniach w domu/mieszkaniu jak np. sypialnie?
- Czy Pan/Pani posiada jakieś zwierzę?
- Czy unikanie zwierząt które mogą uczulać przynosiło jakieś efekty?
- W jakich sytuacjach dochodzi do pogorszenia objawów?
Reklama
Alergia na sierść - badania
Do potwierdzenia alergii na zwierzęta domowe stosuje się kilka badań:
Testy skórne
Do ich przeprowadzenia używa się rozcieńczone wyciągi z najczęściej uczulających alergenów zwierzęcych, które są nanoszone na drobne nacięcia lub nakłucia wykonywane na przedramieniu lub plecach pacjenta, ewentualnie są wstrzykiwane pod skórę. Gatunki zwierząt odpowiedzialne za alergię wywołują niewielkie zaczerwienienie z towarzyszącym rumieniem w miejscu podania – tzw. reakcja rumieniowo-bąblowa. Niestety niekiedy testy skórne mogą dawać fałszywe wyniki (np. zanieczyszczone odczynniki) i ich wynik sam w sobie nie może decydować o rozpoznaniu alergii.
Badanie krwi
Wykonywane jest głównie w przypadku niejednoznacznego wyniku testów skórnych. Stosowany jest wówczas przede wszystkim test RAST – badający poziom immunoglobuliny (przeciwciała IgE) skierowanej przeciw konkretnemu alergenowi. Przeciwciała są produkowane przez układ odpornościowy w trakcie reakcji alergicznej. Podwyższony poziom IgE skierowanej przeciwko konkretnemu alergenowi z może świadczyć o obecności alergii.
Mimo iż alergia na zwierzęta domowe jest szeroko rozpowszechniona, przeprowadzane badania na temat czynników ryzyka niejednokrotnie przynoszą sprzeczne wyniki. Stwierdzono jednak, że współistnienie innych rodzajów alergii sprzyja rozwojowi uczulenia na zwierzęta domowe. Ponadto osoby z atopią wykazują również dużo większą skłonność do rozwoju nadwrażliwości na alergeny zwierzęce.
Alergia na sierść - leczenie
Leczenie alergii na zwierzęta domowe składa się z kilku elementów. Pierwszym z nim jest zapobieganie, a kolejne to:
Leczenie objawowe
Alergeny zwierzęce są tak szeroko rozpowszechnione, że bardzo trudno jest całkowicie uniknąć narażenia na nie. Gdy dojdzie do rozwoju objawów alergii stosuje się leki łagodzące ich przebieg. Należą do nich:
- Leki antyhistaminowe – najczęściej stosowana grupa leków. Histamina jest jedną z substancji wydzielanych w trakcie odpowiedzi układu odpornościowego na alergen, a skutkiem jej działania jest wystąpienie objawów alergii. Leki przeciwhistaminowe zmniejszają jej wydzielanie, a tym samym łagodzą symptomy uczulenia na zwierzęta domowe. Działaniem ubocznym starszych postaci tych leków była senność i zmęczenie. Nowsze preparaty ze względu na bardziej złożony mechanizm działania nie mają takich działań niepożądanych. Istnieje wiele różnych form tych preparatów: krople, syropy, tabletki.
- Kortykosterydy stosowane miejscowo – sterydy w postaci stosowanego głównie donosowo spreju łagodzą objawy reakcji alergicznej. Jednym z uciążliwych działań niepożądanych może być szczypanie w nosie po podaniu leku.
- Leki obkurczające naczynia krwionośne – podobnie jak sterydy stosowane miejscowo, pod postacią kropli do nosa lub oczu. Poszerzone wskutek reakcji alergicznej naczynia poprzez działanie tych preparatów ulegają obkurczeniu – co łagodzi objawy uczulenia: takie jak swędzenie i zaczerwienienie spojówek oraz uczucie zatkanego nosa. Zazwyczaj stosowane są w połączeniu z lekami antyhistaminowymi.
- Kromony – podobnie jak sterydy stosowane miejscowo w postaci preparatów donosowych, dospojówkowych lub odoskrzelowych.
Leczenie odczulające (Immunoterapia swoista)
W przypadku alergii na zwierzęta domowe ten typ terapii nie jest tak powszechnie stosowany jak w przypadku innych rodzajów uczuleń (np. na pyłki roślin). Często udaje się uniknąć narażenia na alergen zwierzęcy, dodatkowo odczulanie nie zawsze przynosi satysfakcjonujące efekty, a dodatkowo może nieść ze sobą powikłania. O kwalifikacji do immunoterapii swoistej decyduje przede wszystkim lekarz alergolog po przeanalizowaniu historii choroby, czynników wywołujących oraz obecności przeciwwskazań do leczenia.
Sama terapia polega na wprowadzeniu do organizmu najczęściej za pomocą tzw. szczepionek niewielkiej ilości alergenów uczulającego gatunku zwierząt. Szczepionki są dobierane indywidualnie i najczęściej są podawane drogą zastrzyków podskórnych. Celem terapii jest doprowadzenie do stanu, w którym coraz wyższe stężenie zwierzęcego alergenu będzie potrzebne do wywołania reakcji alergicznej. Skutkuje to coraz rzadszym występowaniem objawów, a gdy wystąpią - mają mniejsze nasilenie.
- Przeczytaj wiecej o: Odczulaniu organizmu
Alergia na sierść zwierząt - zapobieganie
Unikanie kontaktu z alergenami zwierzęcia odpowiedzialnego za alergię jest kluczem do właściwego leczenia i zapobiegania nawrotom objawów. Jest to bardzo trudne, gdyż alergeny najczęściej uczulających zwierząt występują praktycznie wszędzie. Jednakże poniższe rady mogą ułatwić to zadanie:
- Postaraj się znaleźć nowy dom dla swojego zwierzaka – jeśli za objawy alergii odpowiada zwierzę, które hodujesz niestety najlepiej byłoby znaleźć dla niego nowe miejsce do życia. Jest to najskuteczniejsze postępowanie w alergii. Prowadzi ono do znacznego spadku stężenia alergenów w twoim otoczeniu, łagodzi objawy alergii lub prowadzi do ich ustąpienia. Należy pamiętać że mimo braku zwierząt podwyższone stężenie może występować przez długi czas.
- Dbaj o porządek - należy usunąć stare materace, wykładziny podłogowe, wyczyścić w wysokiej temperaturze dywany i miękkie obicia meblowe, czyli miejsca w których potencjalnie mogą gromadzić się alergeny zwierzęce.
Jednak nie zawsze ulubionego zwierzaka można przekazać w inne miejsce lub po prostu ze względów emocjonalnych nie chcemy się z nim rozstawać. Wtedy dobrze jest:
- Postarać się, aby zwierzęta domowe nie miały dostępu do sypialni.
- Zmniejszyć liczbę lub usunąć meble tapicerowane, dywany i wykładziny dywanopodobne, stanowiące idealne miejsce do bytowania alergenów zwierzęcych.
- Stosować łatwo zmywalne wykładziny podłogowe i regularnie je czyścić.
- Stosuwać odkurzacze wodne lub wyposażone w specjalne filtry (tzw. filtry HEPA).
- Podczas sprzątania używać maseczki zapobiegające wdychaniu alergenów zwierzęcych.
- Kąpać swoje zwierzę regularnie – cotygodniowe dokładne mycie sierści usuwa
gromadzące się na niej alergeny.
Alergia na sierść - najczęściej zadawane pytania
Jakie zwierzęta domowe najczęściej wywołują alergię?
Za rozwój alergii głównie odpowiadają zwierzęta, z którymi mamy najczęstszy kontakt w swoich domach, czyli psy i koty.
Czy jeśli w moim domu nie ma zwierząt, to mimo tego mogę mieć ten rodzaj alergii?
Niestety tak. Alergeny zwierzęce są wszechobecne i występują również w domach, w których nigdy nie hodowano zwierząt. Dodatkowo sporadyczny, ale regularny kontakt ze zwierzętami sprzyja rozwojowi alergii.
Jakie są źródła alergenów zwierzęcych?
Źródła alergenów zwierzęcych są bardzo zróżnicowane, może nim być naskórek, wydzielina gruczołów potowych, łojowych, mocz, ślina, surowica zwierząt.
Jak alergeny zwierzęce dostają się do wnętrza organizmu?
Alergeny zwierzęce dostają się do organizmu człowieka przede wszystkim drogą układu oddechowego.
Czy rodzaj wykonywanej pracy może mieć wpływ na rozwój alergii lub zaostrzenie jej przebiegu?
Tak, niektóre zawody są bardziej narażone na ten typ alergii. Np. pracownicy laboratoriów mający częsty kontakt z gryzoniami mogą się łatwiej uczulić na wytwarzane przez nie alergeny.
Czym różni się leczenie objawowe alergii od leczenia przyczynowego?
Celem leczenia przyczynowego jest działanie na przyczynę alergii, w tym przypadku na alergeny zwierzęce, czyli ich neutralizowanie bądź usunięcie. Leczeniem przyczynowym są wszystkie metody zapobiegawcze, a także leczenie odczulające. Jeśli leczenie przyczynowe nie przynosi spodziewanych efektów i występują objawy alergii, stosuje się leczenie objawowe, którego celem jest łagodzenie objawów choroby.
