Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Śpiączka farmakologiczna: ile trwa i jak wygląda wybudzanie?

Śpiączka farmakologiczna wywoływana jest u pacjentów celowo, by zwiększyć ich szanse na przeżycie w sytuacji ciężkich chorób i urazów, takich jak udar czy zawał. Na czym polega wprowadzenie i wybudzenie ze śpiączki farmakologicznej, co czuje pacjent w jej trakcie, jakie wspomnienia zachowują się w jego pamięci?
Pacjent w śpiączce farmakologicznej
źrodło:123RF
Spis treści

Co to jest śpiączka farmakologiczna?

Śpiączka farmakologiczna jest stanem głębokiej nieprzytomności i nieświadomości, w który pacjent zostaje wprowadzony za pomocą podanych dożylnie silnych leków nasennych, takich jak midazolam lub propofol. 

W odróżnieniu od śpiączki patologicznej, której przyczyną są bezpośrednie uszkodzenia struktur mózgu lub zaburzenia metaboliczne pośrednio wpływające na ośrodkowy układ nerwowy, w tym przypadku dochodzi do procesu od początku do końca poddanego kontroli. 

Śpiączka farmakologiczna ma charakter zamierzony i celowy. Wprowadzenie w śpiączkę farmakologiczną jest rozwiązaniem radykalnym, ale zwiększającym szansę udanej terapii za pomocą dostępnych metod farmakologicznych oraz operacyjnych w stanach skrajnych. Co istotne, wybudzenie ze śpiączki farmakologicznej jest procesem względnie prostym i krótkotrwałym, zależnym od woli i decyzji lekarza opiekującego się chorym.

Reklama

Po co śpiączka farmakologiczna?

Po co wprowadza się pacjenta w stan śpiączki farmakologicznej? Najczęściej jest ona wywoływana po to, by:

  • dezaktywować poszczególne funkcje mózgu, zmniejszając tym samym jego zapotrzebowanie na tlen oraz stabilizując ciśnienie,
  • ułatwić pacjentowi oddychanie za pomocą respiratora, znosząc naturalne odruchy organizmu przeszkadzające mechanicznej wentylacji,
  • wyeliminować odczuwanie bólu o skrajnym natężeniu,
  • zredukować wydzielanie szkodliwego hormonu stresu.

Wskazaniem do wprowadzenia w stan śpiączki są ciężkie schorzenia oraz urazy, takie jak:

  • niewydolność krążeniowo-oddechowa (np. u pacjentów z ciężkim śródmiąższowym zapaleniem płuc wywoływanym przez koronawirus SARS-CoV-2, a także z zawałem serca czy zatorem płucnym),
  • urazy mózgu, zarówno wywołane czynnikami zewnętrznymi, jak też wewnętrznymi, 
  • ciężkie uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
  • obrażenia wielonarządowe oraz rozległe i głębokie poparzenia u ofiar wypadków, pożarów etc.,
  • wielogodzinne, poważne zabiegi operacyjne.

Reklama

Wprowadzenie w śpiączkę farmakologiczną

Wprowadzenie w śpiączkę farmakologiczną jest procedurą, którą z oczywistych względów wykonuje się w warunkach szpitalnych, najczęściej na oddziale intensywnej terapii. Z technicznego punktu widzenia proces ten polega na podaniu pacjentowi leków anestetycznych. W Polsce jest to propofol, substancja należąca do grupy fenoli, powszechnie używana przez specjalistów z zakresu anestezjologii, uważana za bezpieczną i zapewniającą duże możliwości kontroli stanu sedacji chorego. 

Leki podawane są poprzez ciągły wlew dożylny, tak długo, jak pacjent ma pozostawać w stanie uśpienia. Wykorzystywana do tego celu jest pompa infuzyjna. Dodatkowo, w wielu przypadkach choremu podaje się leki zwiotczające mięśnie. Mają one obezwładniać układ oddechowy, tak by nieprzytomny pacjent lepiej współpracował z respiratorem, do którego zostaje podpięty.

Reklama

Jak wygląda wybudzanie ze śpiączki farmakologicznej?

W odróżnieniu od śpiączki patologicznej, która jest w tej materii całkowicie nieprzewidywalna, powrót do przytomności i pełnej świadomości jest kwestią decyzyjności lekarza – jeśli ogólny stan pacjenta na to pozwala, w każdej chwili może zostać zaordynowane jego wybudzenie. W sensie technicznym jest ono równie proste, jak wprowadzenie w śpiączkę. 

Wystarczy zaprzestać podawania środków nasennych, by pacjent zaczął się budzić. Oczywiście nie znaczy to, że z automatu odzyska pełnię świadomości czy zdolności intelektualnych. Wiele zależy bowiem od spustoszeń, które w jego organizmie wywołało schorzenie stanowiące wskazanie do wprowadzenia w stan śpiączki. Dotyczy to zwłaszcza uszkodzeń mózgu.

Reklama

Ile trwa wybudzanie ze śpiączki farmakologicznej?

Zazwyczaj zaledwie kilkanaście minut od czasu odłączenia pompy infuzyjnej – tyle czasu potrzebuje organizm pacjenta, by zacząć przestawiać się na samodzielne funkcjonowanie. Nie ma przy tym znaczenia to, jak długo chory pozostawał w stanie nieświadomości.

Należy przy tym pamiętać, że czas trwania śpiączki farmakologicznej to przeciętnie od kilku dni do jednego miesiąca, a praktycznie nigdy powyżej 6 miesięcy – granica pół roku uznawana jest za nieprzekraczalną ze względu na ryzyko nieodwracalnych zmian w mózgu, a wręcz stanowiących o tak zwanej śmierci mózgowej.

Reklama

Pamięć po śpiączce farmakologicznej

Co czuje pacjent w śpiączce farmakologicznej? Dokładnie tego nie wiadomo, choć są teorie mówiące o tym, że stan nieświadomości nie jest tak głęboki, jak przyjęło się uważać, i że chory może odbierać bodźce ze świata zewnętrznego, choć nie ma możliwości jakiejkolwiek reakcji na nie. 

Na pewno śpiączka nie jest stanem całkowitego wyłączenia mózgu. Ludzka pamięć po śpiączce farmakologicznej przechowuje dziesiątki wspomnień – wszystko wskazuje na to, że w czasie głębokiej nieświadomości umysł generuje realistyczne omamy i urojenia. Dowodzą tego liczne świadectwa wybudzonych pacjentów. 

Powszechnie w tym kontekście przywoływane są wspomnienia prof. Jana Sandorskiego spisane w postaci tekstu naukowego (Rojenia towarzyszące śpiączce farmakologicznej, Anestezjologia i Ratownictwo 2013;7). Profesor opisał aż 10 tego typu rojeń zachowanych w swojej pamięci, przedstawiających obrazy na wpół realistyczne, na wpół surrealistyczne, częściowo mające zakorzenienie w jego życiorysie, ale przeważnie całkowicie od niego oderwane. Wszystkie łączyła niezwykła szczegółowość:

 „Ląduję na lotnisku w miejscowości przypominającej mi z autopsji stolicę wysp Tonga – Nukualofa. Czeka na mnie samochód, który wiezie mnie do szklanego budynku położonego malowniczo nad morską zatoką. Czekają na mnie ubrani w białe kitle mężczyźni, których biorę za lekarzy (…)”

„Jadę archaiczną kolejką przez podmiejskie okolice. W pewnym momencie pociąg przejeżdża przez zabezpieczoną drutem kolczastym bramę i zatrzymuje się.  Wysiadam i samotnie zmierzam w stronę namiotu cyrkowego. Wchodzę do środka i zauważam, że sufit namiotu jest tak nisko zawieszony, że chodzenie pod nim w pozycji pionowej jest niemożliwe. Pochylam się i zauważam, że w namiocie znajduje się bardzo dużo leżących na podłodze ludzi (…)”.

Reklama

Powikłania po śpiączce farmakologicznej

Choć jest ona powszechnie uznaną procedurą medyczną i jest stosowana w celu ratowania życia, wiązać się może z występowaniem wielu skutków ubocznych. 

Powikłania po śpiączce farmakologicznej najczęściej obejmują układ mięśniowo-szkieletowy, naczyniowo-krwionośny, metaboliczny, nerwowy, psychiczny, a także zewnętrzne warstwy ciała. 

W sytuacji, gdy pacjent nieruchomo przebywa na szpitalnym łóżku, mimo prowadzonych działań rehabilitacyjnych i opiekuńczych narażony jest na takie problemy, jak:

  • ograniczenie ruchomości stawów
  • zanik mięśni całego ciała
  • odleżyny i owrzodzenia, zwłaszcza w okolicach podudzi i odcinka krzyżowego kręgosłupa
  • choroba zakrzepowa
  • niedotlenienie narządów wewnętrznych
  • zakażenia narządów wewnętrznych
  •  infekcje górnych dróg oddechowych
  • zaburzenia psychiczne – stany depresyjne i lękowe.

 

 

Czytaj również

Bibliografia

  • Jingzhi An i inni, Variability in pharmacologically-induced coma for treatment of refractory status epilepticus, PLoS One. 2018; 13(10)
  • Jan Sandorski, Rojenia towarzyszące śpiączce farmakologicznej, Anestezjologia i Ratownictwo 2013; 7
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Badania i zabiegi neurologiczne
Tomografia komputerowa (TK) – przebieg. Jak się przygotować?
Urządzenie do wykonywania tomografii komputerowej
Jak się przygotować do rezonansu magnetycznego przysadki mózgowej (MRI)?
Przysadka mózgowa
Badanie EEG głowy dziecka
Badanie elektroencefalograficzne głowy dziecka
Podobne artykuły
Pacjent w śpiączce farmakologicznej
Śpiączka farmakologiczna: ile trwa i jak wygląda wybudzanie?
Pacjentka z opieką długoterminową
Skala Barthel - od niej zależy, czy dostaniesz pieniądze na opiekę długoterminową
Sala operacyjna
Co to jest trepanacja czaszki i na czym polega?
Zegar
Badanie mózgu - test czasu reakcji
Mózg człowieka
Badanie SPECT mózgu

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!