Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫
Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫
Zakaz sprzedaży jednorazowych e-papierosów w Wielkiej Brytanii 🚫

Męczy Cię bezsenność? Sprawdź, jak sobie z nią poradzić

Bezsenność i inne zaburzenia snu to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, który może znacząco wpływać na jakość życia. Badania wskazują, że problemy ze snem dotykają znacznej części populacji, wpływając na codzienne funkcjonowanie. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy bezsenności, poznaj jej przyczyny oraz skuteczne metody leczenia.
Zdjęcie przestawiające kobietę cierpiącą na bezsenność
Źródło: 123rf.com/
W skrócie
  • Bezsenność jest jednym z najczęstszych zaburzeń snu i objawia się problemami z zasypianiem, utrzymaniem snu lub zbyt wczesnym budzeniem się. Badania pokazują, że dotyczy ona nawet co piątej osoby i może znacząco obniżać jakość życia.
  • Skutki bezsenności są bardzo poważne - oprócz przewlekłego zmęczenia zwiększa ona ryzyko chorób serca, depresji i zaburzeń pamięci. Do rozpoznania bezsenności zwykle wystarczy dokładny wywiad lekarski i analiza dzienniczka snu, a dodatkowe badania są rzadko potrzebne.
  • Na rozwój bezsenności wpływają trzy główne grupy czynników: predysponujące, jak typ osobowości, prowokujące, na przykład stres, oraz podtrzymujące, takie jak złe nawyki przed snem. Zrozumienie, co powoduje bezsenność u konkretnej osoby, pozwala dobrać najskuteczniejsze metody leczenia.
Spis treści

Czym jest bezsenność? 

Bezsenność (łac. insomnia) to zaburzenie snu charakteryzujące się trudnościami z zasypianiem, utrzymaniem snu lub zbyt wczesnym budzeniem się. Kluczowe jest to, że nocne problemy przekładają się na gorsze funkcjonowanie w ciągu dnia. W dzisiejszych czasach coraz więcej osób zmaga się z zaburzeniami snu, co wiąże się z intensywnym trybem życia i długotrwałym stresem. Problemy ze snem mogą być zarówno przyczyną, jak i objawem innych dolegliwości zdrowotnych.

Według najnowszej klasyfikacji ICSD-3 (International Classification of Sleep Disorders), chroniczne zaburzenia snu diagnozuje się w przypadku, gdy symptomy występują minimum 3 razy w tygodniu i utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące, prowadząc do problemów w codziennym funkcjonowaniu.

Reklama

Przyczyny bezsenności 

Znalezienie źródła problemów ze snem stanowi podstawę skutecznej terapii. Czynniki psychologiczne znajdują się wśród najczęstszych przyczyn zaburzeń snu. Stres i niepokój odgrywają kluczową rolę - wiele osób doświadcza trudności ze snem w okresach wzmożonego napięcia emocjonalnego, związanego przykładowo ze zmianą zatrudnienia, sesją egzaminacyjną czy kryzysami osobistymi. Stany depresyjne i zaburzenia lękowe również mogą istotnie zakłócać rytm snu. 

Statystyki pokazują, że prawie połowa osób dorosłych może doświadczać problemów ze snem przez przynajmniej rok. Na jakość snu wpływają także nieprawidłowe nawyki, w tym nieregularny tryb życia czy intensywne korzystanie z urządzeń elektronicznych przed spoczynkiem. Szczegółowa analiza stylu życia i stanu emocjonalnego często pozwala wskazać najważniejsze czynniki zaburzające sen.

Reklama

Bezsenność spowodowana chorobami 

Różnorodne schorzenia mogą prowadzić do zaburzeń snu. Choroby somatyczne, takie jak przewlekłe zespoły bólowe, zaburzenia endokrynologiczne czy schorzenia układu krążenia często skutkują problemami ze snem. 

Szczególną uwagę należy zwrócić na pierwotne zaburzenia snu, wśród których wyróżnia się obturacyjny bezdech senny. To schorzenie, charakteryzujące się nawracającymi epizodami zatrzymania oddechu podczas snu, skutkuje częstymi wybudzeniami i w efekcie - przewlekłym zmęczeniem. 

Statystyki wskazują, że u kobiet zaburzenia snu występują dwukrotnie częściej niż u mężczyzn, co wiąże się z wahaniami hormonalnymi podczas cyklu miesiączkowego oraz menopauzy. 

Schorzenia somatyczne mogą zakłócać sen na różne sposoby - poprzez dolegliwości bólowe, duszności nocne czy częste wizyty w toalecie. Dlatego w przypadku długotrwałych problemów ze snem kluczowa jest dokładna diagnostyka w kierunku chorób współistniejących.

Reklama

Najczęstsze objawy bezsenności 

Symptomy związane z zaburzeniami snu mogą przybierać różne formy i znacząco wpływać na jakość życia. Chroniczne problemy ze snem obejmują nie tylko trudności z zasypianiem i utrzymaniem snu, ale także szereg dolegliwości występujących w ciągu dnia. Oto najważniejsze sygnały, na które trzeba zwrócić uwagę:

  • kłopoty z zasypianiem,
  • nawracające wybudzenia nocne,
  • wczesne budzenie się rano,
  • poczucie niewyspania po przebudzeniu,
  • stałe uczucie zmęczenia,
  • osłabiona koncentracja i pamięć,
  • rozdrażnienie i zmiany nastroju,
  • nadmierna senność dzienna,
  • bóle głowy,
  • dolegliwości żołądkowo-jelitowe.

Reklama

Diagnostyka bezsenności 

Podczas rozpoznawania zaburzeń snu ogromne znaczenie ma szczegółowy wywiad z pacjentem. Proces diagnostyczny rozpoczyna się od dokładnej rozmowy z lekarzem, podczas której dąży on  do ustalenia przyczyn problemów - zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Podczas konsultacji omawiane są szczegóły dotyczące jakości wypoczynku nocnego, czasu potrzebnego na zaśnięcie oraz funkcjonowania w ciągu dnia. 

W trakcie diagnostyki istotne jest rozróżnienie między przejściowymi a przewlekłymi zaburzeniami snu. Lekarz musi wykluczyć inne dolegliwości, takie jak bezdech senny czy zespół niespokojnych nóg, które mogą dawać zbliżone objawy. Cennym narzędziem diagnostycznym jest dzienniczek snu, gdzie pacjent notuje godziny zasypiania, przebudzeń oraz jakość wypoczynku. Pozwala to na precyzyjną analizę wzorców snu (jego długości, faz itd.) i znalezienie czynników zaburzających. 

W wybranych przypadkach, szczególnie przy podejrzeniu chronicznych zaburzeń, specjalista może zlecić dodatkowe badania wykluczające schorzenia wpływające na jakość snu.

Reklama

Co na bezsenność? 

Jakie są skuteczne metody leczenia bezsenności? Aby terapia zaburzeń snu była efektywna, wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta. Kluczowe jest określenie źródła problemów z zasypianiem. W przypadku krótkotrwałych trudności ze snem często wystarczy wdrożenie zasad higieny snu oraz technik relaksacyjnych. Natomiast przy długotrwałych zaburzeniach niezbędne jest wprowadzenie kompleksowej terapii.

Wśród sprawdzonych metod poprawy jakości snu znajduje się utrzymywanie stałych pór zasypiania i budzenia się oraz rezygnacja z drzemek w ciągu dnia. Regularna aktywność fizyczna odgrywa istotną rolę, jednak należy unikać intensywnych ćwiczeń tuż przed położeniem się. Równie ważne jest odpowiednie wyciszenie wieczorem i zapewnienie optymalnych warunków w sypialni.

Leki na bezsenność 

W terapii długotrwałych zaburzeń snu specjalista może włączyć odpowiednio dobrane leki nasenne. Należy pamiętać, że farmakoterapia stanowi tylko jeden z elementów kompleksowego leczenia. Współczesna medycyna oferuje leki nasenne nowej generacji, które są bezpieczniejsze niż preparaty starszej generacji. Niektórzy pacjenci mogą wymagać włączenia leków przeciwdepresyjnych o działaniu nasennym, zwłaszcza gdy problemom ze snem towarzyszą zaburzenia nastroju. W łagodniejszych przypadkach skuteczne okazują się preparaty ziołowe oraz suplementacja melatoniny. Podczas terapii zaburzeń snu istotne jest przestrzeganie zaleconego przez lekarza czasu przyjmowania leków nasennych, by uniknąć ryzyka uzależnienia. Specjalista dobiera odpowiedni preparat i jego dawkowanie indywidualnie, uwzględniając rodzaj dolegliwości, wiek pacjenta oraz współistniejące schorzenia.

Reklama

Bezsenność w ciąży 

Problemy ze snem podczas ciąży dotykają znaczną część kobiet, szczególnie w pierwszym i ostatnim trymestrze. Główne przyczyny to zmiany hormonalne oraz dyskomfort fizyczny utrudniający spokojny sen nocny. Na jakość wypoczynku wpływają również częste wizyty w toalecie oraz naturalne obawy związane z porodem. W okresie ciąży szczególnego znaczenia nabiera przestrzeganie zasad higieny snu - zachowanie regularnych pór odpoczynku, odpowiednia pozycja podczas snu oraz optymalna temperatura w sypialni. Leczenie farmakologiczne wymaga w tym czasie wyjątkowej ostrożności, ponieważ wiele środków nasennych może negatywnie wpływać na rozwój płodu. Z tego względu zaleca się stosowanie przede wszystkim bezpiecznych, naturalnych metod poprawy jakości snu, takich jak techniki relaksacyjne, przyjmowanie wygodnej pozycji czy krótki spacer przed odpoczynkiem. Każdorazowo przed zastosowaniem jakichkolwiek środków wspomagających sen, nawet tych dostępnych bez recepty, niezbędna jest konsultacja z lekarzem prowadzącym ciążę.

Profilaktyka bezsenności 

Przestrzeganie kilku kluczowych zasad może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaburzeń snu. Ogromne znaczenie ma utrzymywanie regularnego rytmu dobowego - kładzenie się do łóżka i wstawanie o stałych porach. To podstawowy element zapobiegania deficytowi snu, który może prowadzić do rozwoju przewlekłych problemów z zasypianiem. Istotne jest ograniczenie spożycia kawy i innych napojów zawierających kofeinę w godzinach popołudniowych, gdyż mogą one znacząco utrudniać zasypianie. Korzystny wpływ ma systematyczna aktywność fizyczna, jednak nie bezpośrednio przed snem. Prawidłowy wypoczynek wymaga również odpowiedniego przygotowania sypialni - powinna być przewietrzona, odpowiednio zaciemniona, z temperaturą oscylującą w granicach 18-20 stopni Celsjusza. Ważne jest też odpowiednie zaplanowanie ostatniego posiłku - nie powinien być zbyt obfity ani spożywany tuż przed snem. Zaleca się, by kolację jeść 2-3 godziny przed planowanym odpoczynkiem. Pomocne jest również ograniczenie ekspozycji na niebieskie światło emitowane przez urządzenia elektroniczne minimum godzinę przed snem. Systematyczne stosowanie tych zaleceń może skutecznie chronić przed rozwojem zaburzeń snu.

Kiedy zgłosić się do lekarza? 

Jeśli trudności ze snem utrzymują się dłużej niż miesiąc i istotnie wpływają na codzienne funkcjonowanie, wskazana jest konsultacja lekarska. Szczególnie ważne jest zasięgnięcie porady specjalisty, gdy zaburzeniom snu towarzyszą dodatkowe niepokojące objawy. Profesjonalna pomoc staje się niezbędna zwłaszcza w przypadku współwystępowania innych dolegliwości, takich jak uporczywe zmęczenie, problemy z koncentracją czy obniżenie nastroju.

Czytaj również

Bibliografia

  • American Academy of Sleep Medicine. International Classification of Sleep Disorders, 3rd ed. Darien, IL: American Academy of Sleep Medicine; 2014.
  • Siemiński M, Skorupa Ł, Wiśniewska-Skorupa K. Diagnostyka i terapia bezsenności w praktyce ogólnolekarskiej. Część I: Epidemiologia, patomechanizm i diagnostyka bezsenności. Forum Med Rodz. 2018;12(6):242-251.
  • Riemann D, Baglioni C, Bassetti C, et al. European guideline for the diagnosis and treatment of insomnia. J Sleep Res. 2017;26(6):675-700.
  • Leger D, Guilleminault C, Dreyfus JP, et al. Prevalence of insomnia in a survey of 12,778 adults in France. J Sleep Res. 2000;9(1):35-42.
  • Szelenberger W, Wichniak A. Bezsenność - aktualny stan wiedzy. Psychiatria w Praktyce Klinicznej. 2020;3(2):43-57.
  • Nowicki Z, Grabowski K, Cubała WJ, et al. Rozpowszechnienie subiektywnej bezsenności w populacji polskiej. Psychiatr Pol. 2016;50(1):165-173.
  • Pawlak M, Kręgielska-Narożna M, Bogdański P. Diagnostyka i leczenie bezsenności - aktualny stan wiedzy. Forum Zaburzeń Metabolicznych. 2018;9(4):153-160.
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Problemy ze snem
Jakie są przyczyny zaburzeń snu i jak je leczyć?
Kobieta ma zaburzenia snu
Bezsenność na tle nerwowym - jak sobie radzić? Leczenie
Kobieta borykająca się z problemem bezsenności z powodu nerwicy
Koszmary senne - przyczyny u dzieci i dorosłych. Jak się ich pozbyć?
Kobieta bojąca się spać
Podobne artykuły
Mężczyzna obudził się w nocy
Budzenie się w nocy – co oznacza częste i o tej samej godzinie?
Zespół bezdechu sennego - przyczyny, objawy, leczenie
Mężczyzna chrapie, a kobieta chowa głowę pod poduszką
Chrapanie – co je wywołuje i jak je pokonać?
Kobieta przywiązana do łóżka
Paraliż senny - co to jest? Jakie są mechanizmy jego powstawania? Ile trwa i jak sobie z nim radzić?
Chrapiący mężczyzna
Sposoby na chrapanie – jakie są najlepsze i dlaczego?

Reklama


Rewolucja w precyzji leczenia nowotworów 🙌
Sprawdź!