Od wielu lat rośnie sprzedaż leków dostępnych bez recepty. Polska także należy do grupy państw, gdzie spożycie leków OTC na jednego mieszkańca zwiększa się systematycznie. Większość osób uważa, iż leki wydawane bez recepty są bezpieczne. Lekarze i farmaceuci zalecają jednak ostrożność i rozsądek w przyjmowaniu tych łatwo dostępnych lekarstw.
Reklama
Co oznacza skrót OTC?
OTC to skrót pochodzący z języka angielskiego „over-the-counter”, który w dosłownym tłumaczeniu na język polski oznacza „lek wydawany spoza lady”. OTC to oficjalna nazwa wszystkich leków, które można uzyskać w aptece bez konieczności posiadania recepty.
Skrót OTC jest wymiennie stosowany ze sformułowaniem „leki bez recepty”. Większość osób uważa, iż to idealne rozwiązanie, które nie wymaga wizyty u lekarza i konsultacji medycznej. Nadmiar obowiązków i codziennych zajęć utrudnia pójście do lekarza, a i czas oczekiwania na pierwszą wizytę jest często dość długi.
Chorzy oceniają sami swój stan zdrowia i z pełnym przekonaniem sięgają po te produkty medyczne, które są łatwo dostępne. Leki OTC zdecydowanie ułatwiają samoleczenie.
Reklama
Jak kupić lek bez recepty?
W Polsce wiele leków bez recepty można kupić w innych miejscach niż apteki. Do takich punktów dystrybucji należą stacje benzynowe, sklepy, supermarkety czy nawet małe kioski. Tutaj obrót jest znacznie większy niż w sprzedaży aptecznej.
Spowodowane jest to przede wszystkim łatwą i szybką dostępnością do tego rodzaju leków. W wielu krajach europejskich dystrybucja leków w innych miejscach niż apteki jest ściśle kontrolowana przez państwo.
W Polsce z uwagi na społeczne koszty jest to niemożliwe. Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna podkreśla, iż:
- nie jest w stanie kontrolować pozaaptecznego rynku sprzedaży leków OTC,
- nie posiada wiedzy na temat tego, czy przechowywanie leków jest prawidłowe,
- nie posiada informacji, czy OTC są zabezpieczane przed dziećmi.
Reklama
Jak przyjmować leki OTC?
Produkty OTC mogą być wydawane bez konsultacji z lekarzem. Z reguły nie powodują silnych uzależnień i działają raczej na łagodne dolegliwości. Ich słabsze działanie powoduje niestety bardzo często przyjmowanie tych leków w większych dawkach niż przewidziane. Takie działanie jest przyczyną komplikacji i powstawaniu skutków ubocznych.
Oto zasady bezpiecznego przyjmowania produktów leczniczych OTC:
- dokładne zapoznać się z ulotką informacyjną konkretnego leku,
- w przypadku wątpliwości skonsultować działanie leku z farmaceutą,
- nigdy nie przekraczać zalecanej dawki,
- kontrolować zażywanie tego typu leków, aby nie doprowadzać do zatrucia, przedawkowania lub uzależnienia,
- pamiętać, iż niewłaściwe przyjmowanie leków bez recepty nie zwalczy dolegliwości, a wręcz zaszkodzi zdrowiu,
- upewnić się, czy zawarta w leku substancja czynna może być przyjmowana przez każdego pacjenta,
- dokładnie zapoznać się ze wszelkimi przeciwwskazaniami w używaniu danego leku,
- przyjmować lek przez czas, dokładnie wskazany w ulotce informacyjnej,
- nie kierować się tylko i wyłącznie ceną przy zakupie leku,
- zawsze udać się do lekarza, jeśli lek OTC nie pomaga.
Leki bez recepty mogą wywoływać niepożądane reakcje. Z reguły czas przyjmowania tych leków wynosi maksymalnie 5 dni. Jeśli objawy choroby nie ustępują lub pojawiły się niepokojące reakcje organizmu trzeba koniecznie skonsultować się z lekarzem.
Reklama
Leki bez recepty - najważniejsze informacje
Każdy pacjent może sam wybrać odpowiedni lek bez recepty i podjąć samodzielną decyzję o jego stosowaniu, bez konsultacji z lekarzem. Przesłanką wprowadzenia tych leków do obrotu bez recepty była potrzeba stworzenia szybkiego dostępu do lekarstwa, który szybko zniweluje objawy choroby. Pacjenci potrzebują szerokiej dostępności do takich lekarstw.
Co trzeba wiedzieć o lekach dostępnych bez recepty? Oto kilka najistotniejszych informacji:
- ulotki leków sprzedawanych w Polsce są dostosowane do prawa Unii Europejskiej,
- producenci leków OTC w Polsce mają obowiązek przekazywania ulotek informacyjnych do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, aby zostały uznane za prawidłowe i czytelne,
- korzystanie z leków OTC nie zwalnia z potrzeby konsultacji z lekarzem lub farmaceutą,
- leki bez recepty dopuszczane są do sprzedaży pozaaptecznej po co najmniej 5 latach sprzedaży aptecznej.
Reklama
Wykaz leków bez recepty
Przepisy Ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U.2020.944 z dnia 2020.05.27) określają między innymi zasady i tryb dopuszczania do obrotu produktów leczniczych, z uwzględnieniem w szczególności wymagań dotyczących jakości, skuteczności, bezpieczeństwa ich stosowania oraz warunki obrotu produktami leczniczymi (art.1ust.1 ww. ustawy).
Ustawodawca dopuścił możliwość sprzedaży produktów leczniczych OTC poza aptekami. Art.71 ww. ustawy reguluje zasady funkcjonowania placówek obrotu pozaaptecznego.
Poza aptekami i punktami aptecznymi obrót detaliczny produktami leczniczymi wydawanymi bez przepisu lekarza mogą prowadzić:
- sklepy zielarsko-medyczne,
- sklepy specjalistyczne zaopatrzenia medycznego,
- sklepy ogólnodostępne.
Minister do spraw zdrowia określa w drodze rozporządzenia wykazy produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2009 r. w sprawie kryteriów klasyfikacji produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego (Dz.U.2009.24.151 z dnia 2009.02.13) stanowi, iż leki bez recepty muszą posiadać kategorię dostępności – „wydawane bez przepisu lekarza – OTC”.
Załączniki do tego rozporządzenia zawierają wykazy produktów leczniczych, które mogą być sprzedawane w punktach aptecznych, sklepach zielarsko-medycznych i w sklepach ogólnodostępnych.
Na liście leków OTC znajdują się przede wszystkim:
- środki przeciwbólowe,
- środki przeciwzapalne,
- środki przeciwgorączkowe,
- środki wspomagające trawienie,
- substancje nasenne,
- leki wspomagające leczenie przeziębień,
- leki przeciwdziałające objawom alergii,
- leki wspomagające pracę układu krążenia,
- leki wspomagające pracę ośrodkowego układu nerwowego.
