Czym jest psychoonkologia?
Co to jest psychoonkologia? To dyscyplina wiedzy, która rozwinęła się przede wszystkim z powodów sukcesów onkologii. Początek jej rozwoju przypada w Europie na lata 80-te XX wieku.
Większy niż dotychczas procent wyleczonych, dłuższy okres przeżycia i umiejętność opanowania wielu dolegliwości fizycznych spowodowały, że chorzy przestali się koncentrować na „walce” z chorobą lub z bólem, a zaczęli dostrzegać inne potrzeby psychiczne i społeczne warunkujące dobrą jakość życia.
Psychoonkologia realizuje swoje cele w dwóch kierunkach:
- nastawiony na promocję zdrowia, w najbardziej ogólnym tego słowa znaczeniu, a więc na zmotywowaniu do prowadzenia higienicznego trybu życia, przestrzegania właściwej diety, prawidłowego reagowania na stres, a w węższym zakresie - do profilaktyki w formie badań przesiewowych i kontrolnych;
- bardziej rozbudowany i szerszy tematycznie – to łagodzenie lub usuwanie psychicznych następstw choroby nowotworowej i jej leczenia. W tej dziedzinie jest dużo do zrobienia i to na każdym etapie choroby, począwszy od momentu zauważenia zmiany i zgłoszenia się do lekarza, a skończywszy na okresie wyleczenia lub znacznego zaawansowania choroby po kres życia.
W Polsce rozwojem tej dziedziny zajmuje się między innymi Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne oraz czasopismo naukowe "Psychoonkologia" wydawane od 1997 r. przez to towarzystwo.
Psychoonkologia a psychoonkologia kliniczna
Psychoonkologia i psychoonkologia kliniczna to pojęcia tożsame.
Czasem pojęcie psychoonkologia kliniczna stosowane jest w edukacji i służy podkreśleniu informacji, że w danym programie nauczania jest dużo treści klinicznej.
Reklama
Kim jest psychoonkolog i jak nim zostać? Czy to lekarz?
Psychoonkolog to najczęściej osoba, która posiada wykształcenie psychologiczne oraz ukończyła studia podyplomowe z psychoonkologii.
Na studia psychoonkologiczne przyjmowane są również osoby, które ukończyły wydział lekarski lub posiadają magisterium w zawodach medycznych.
Do używania tytułu psychoonkologa uprawnione są również osoby, które uzyskały certyfikat psychoonkologa nadawany przez Polskie Towarzystwo Psychoonkologiczne (PTPO).
O tym jakie warunki trzeba spełnić, aby taki certyfikat uzyskać można przeczytać na stronie PTPO.
Reklama
Czym zajmuje się psychoonkolog i jak pomaga w leczeniu?
Psychoonkolog jest częścią zespołu medycznego, który oprócz lekarza, pielęgniarki, dietetyka czy fizjoterapeuty pomaga choremu w procesie leczenia.
Pomoc psychoonkologiczna skierowana jest nie tylko do pacjenta, ale również do osób z jego otoczenia życiowego:
- rodziny,
- przyjaciół,
- znajomych,
- współpracowników.
Zadania psychoonkologa są zróżnicowane i zależą od potrzeb chorego i jego bliskich, a także od etapu choroby. Psychoonkolog zajmuje się głównie psychoedukacją i terapią.
Do zadań psychoonkologa należą m.in.:
- pomoc w odnalezieniu się po diagnozie,
- uczenie metod i technik psychologicznych służących poprawie stanu emocjonalnego, a tym samym sprzyjających pracy systemu odpornościowego,
- wskazywanie technik dobrej komunikacji,
- praca nad poprawą jakości życia, która szczególnie zależy od nasilenia negatywnych stanów emocjonalnych i poziomu energii życiowej,
- wsparcie bliskich.
Psychoonkolog, jeśli nie jest lekarzem, nie może leczyć farmakologicznie i wystawiać recept.
Reklama
Psychoonkolog na NFZ
W ramach Narodowego Funduszu Zdrowia z pomocy psychoonkologa może skorzystać każdy pacjent lub jego bliska, wspierająca osoba.
Psychoonkolodzy są zatrudnieni w szpitalach na oddziałach onkologicznych, w przychodniach, w przyklinicznych oddziałach dziennych oraz w poradniach zdrowia psychicznego. Zdarzają się też w poradnie psychoonkologiczne.
W każdym może istnieć inny system rejestracji i dostępu do takich porad.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Jak rodzina i bliscy powinni rozmawiać z chorym na raka?
Wsparcie w chorobie nowotworowej jest niezwykle ważne i to nie tylko ze strony terapeuty, ale przede wszystkim bliskich i rodziny. Doświadczenie życiowe, jakim jest choroba może równie dobrze scementować i wzmocnić rodzinę , jak i obnażyć jej słabość.
Każdy członek rodziny musi sam i na własny sposób poradzić sobie z tą sytuacją. Najważniejsze, aby rodzina była wobec siebie szczera i otwarta. Istnieje duża potrzeba zrozumienia i wyrozumiałości.
Każdy najpewniej stara się zaistnieć w tej nowej sytuacji najlepiej jak może. Nie można wyzdrowieć za kogoś. Można mu tylko w tym pomóc.
Dobrze jest, aby chory sam decydował, w czym można go wspierać. Warto, by pomagający skoncentrował się na własnym zdrowiu i samopoczuciu, a jednocześnie był wrażliwy na potrzeby chorego. Zachowywał się w taki sposób, aby mieć wystarczający poziom energii, by móc pomagać.
Rola osoby wspierającej jest najczęściej rolą zupełnie nową i wcale niełatwą.
Wsparcie w sytuacji choroby jest niezwykle ważne, czasem wręcz leczące. Chorzy potrzebują zainteresowania, pomocy, zrozumienia. Sami często nie umieliby przejść przez różne etapy swojej choroby.
Osoby bliskie dają to, czego w chorobie potrzeba:
- bliskość,
- ciepło,
- zrozumienie,
- wsparcie fizyczne i organizacyjne,
- opiekę.
Ważne jest, aby to zobaczyć i docenić. Z drugiej strony pomaganie może powodować zmęczenie, czasem nawet wyczerpanie. Warto o tym pamiętać.
Warto zadbać o swoją kondycję psychiczną i fizyczną od samego początku bycia w roli osoby wspierającej. Odnalezienie się w nowych rolach po chorobie bywa niełatwe.
Pomocą mogą być programy terapeutyczne dla rodzin, partnerów czy bliskich stosowane w psychoonkologii. Jednym z nich jest Terapia Simontonowska.
