Co to jest zatoka jamista?
Zatoka jamista (ang. cavernous sinus) to struktura wewnątrzczaszkowa, z którą powiązane są nerwy czaszkowe i naczynia krwionośne. To rodzaj zatoki żylnej, która odpowiada za odpływ krwi z mózgu i części twarzy.
Znajduje się w środkowej części dolnego fragmentu czaszki. Posiada parzystą strukturę, która składa się z części lewej i prawej, połączonych ze sobą zatokami międzyjamistymi.
Zatoka jamista ma około 2 cm długości i 1 cm szerokości. Swoim wyglądem przypomina gąbkę, ponieważ poprzedzielana jest licznymi „belkami”. Kształtem przypomina trójkąt, który posiada trzy ściany:
- górną, utworzoną przez przeponę siodła tureckiego (fragment kości klinowej czaszki, który swoim wyglądem przypomina siodło);
- przyśrodkową, powstałą z wypustki opony twardej;
- boczną, która jest połączona ze śródkostną kości klinowej.
Zatoka jamista pełni ważne funkcje, a przede wszystkim odpowiada za prawidłowy odpływ krwi z mózgu i części twarzy do ogólnoustrojowego krążenia.
Choroby, które pojawiają się w jej obrębie są częstą przyczyną zaburzeń naczyniowych i neurologicznych.
Reklama
Gdzie jest zatoka jamista?
Zatoka jamista położona jest wewnątrzczaszkowo i znajduje się po obu stronach wspomnianego siodła tureckiego kości klinowej. Siodło tureckie położone jest natomiast w środkowej części podstawy czaszki.
Zatoka jamista rozciąga się z przodu od tylnej części oczodołu, aż do części kości skroniowej, zwanej skalistą. Jest otoczona i ograniczona w następujący sposób:
- z przodu - górną szczeliną oczodołową,
- z tyłu - częścią kości skroniowej,
- w środku - trzonem kości klinowej,
- od góry i z boku - warstwą oponową,
- od dołu - warstwą okostną opony twardej.
Reklama
Zawartość zatoki jamistej
Zatoka jamista to ważna struktura wewnątrzczaszkowa. Przechodzi przez nią wiele istotnych elementów, a w jej otoczeniu znajdują się między innymi nerwy zatoki jamistej:
- odwodzący,
- bloczkowy,
- oczny,
- okoruchowy.
Do zatoki jamistej uchodzi zatoka klinowo-ciemieniowa i następujące żyły:
- oczna górna,
- oczna dolna,
- środkowa siatkówki,
- oponowe,
- kości klinowej,
- przysadki mózgowej.
W okolicy bocznej ściany zatoki jamistej znajduje się zwój nerwu trójdzielnego. Także tętnica szyjna, która jest bardzo ważnym naczyniem mózgowym, wchodzi do zatoki, przebiega przez jej wnętrze i uchodzi przez ścianę górną.
Reklama
Zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej
Zakrzepica zatoki jamistej to rzadkie schorzenie, które może być jedną z przyczyn udaru mózgu. Choroba pojawia się na skutek powstania w zatoce zakrzepów, które wywołują zamknięcie światła naczyń żylnych mózgu.
Taki stan utrudnia odpływ krwi żylnej z mózgu i doprowadza do obrzęku mózgu.
Przyczynami zapalenie zatoki jamistej są:
- urazy czaszki,
- odwodnienie,
- choroby nowotworowe,
- choroby towarzyszące nadkrzepliwości,
- zabiegi chirurgiczne,
- operacje neurochirurgiczne,
- przyjmowanie środków doustnej antykoncepcji,
- zakażenia,
- ciąża i poród.
Objawami zakrzepowego zapalenie zatoki są przede wszystkim silne bóle głowy, wytrzeszcz oczu i objawy neurologiczne, głównie niedowłady. W silnej postaci choroby pojawiają się dodatkowo zaburzenia świadomości i drgawki.
Leczenie zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej ma charakter objawowy. Polega głównie na podawaniu leków, które mają działanie przeciwkrzepliwe oraz łagodzą objawy, takie jak nadciśnienie śródczaszkowego, zaburzenia widzenia, drgawki i bóle głowy.
Reklama
Guz zatoki jamistej
Nowotwory zatoki jamistej najczęściej pojawiają się u pacjentów pomiędzy 40. a 70. rokiem życia. Bardziej narażone są na nie kobiety, z kolei rzadko występują u dzieci.
Guz zatoki jamistej powstaje z komórek, które tworzą wewnętrzną błonę wyściełającą mózg. Błona ta rozszerza się, aby wypełnić zatokę jamistą. Łagodną formą nowotworu w obrębie czaszki jest oponiak zatoki jamistej.
Wiele ważnych struktur, jak tętnica szyjna czy nerwy czaszkowe, przechodzi przez zatokę jamistą. Nieprzyjemne dolegliwości powstają na skutek nacisku tych struktur przez powiększający się guz. Pacjent może cierpieć na porażenie nerwów czaszkowych.
Objawami oponiaka zatoki jamistej są:
- niewyraźnie lub podwójne widzenie,
- ból za okiem,
- trudności z poruszaniem oka,
- zaczerwienie oczu,
- drętwienie twarzy,
- bóle głowy,
- podwyższone ciśnienie w oku.
Leczenie tego typu oponiaka w łagodnej postaci polega na obserwacji guza, jeśli nie przynosi zbyt dokuczliwych objawów i powoli rośnie. W przypadku wzrostu guza i nasilania się symptomów konieczne jest chirurgiczne usunięcie oponiaka przez podstawę czaszki.
