Czym są gruczoły łojowe?
Ludzka skóra nazywana jest największym narządem człowieka. Jej powierzchnia wynosi bowiem około 2 metrów kwadratowych. To także jedna z cięższych struktur, gdyż jej waga waha się w granicach 3,5 - 4,5 kilograma.
Skóra składa się z trzech podstawowych warstw:
- naskórka - warstwa pełniąca funkcję ochronną;
- skóry właściwej - najgrubsza warstwa skóry będąca rezerwuarem wody oraz zapewniająca właściwości mechaniczne. Zawiera naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe oraz przydatki skórne (tj. gruczoły potowe, gruczoły łojowe i mieszki włosowe);
- tkanki podskórnej - która chroni przed urazami, pełni funkcje podporowe oraz magazynuje energię.
Gruczoły łojowe występują w skórze niemal całego ciała, z wyjątkiem dłoni i stóp. Największa ich liczba, bo nawet do 900 na centymetr kwadratowy, obecna jest w cerze, owłosionej skórze głowy, na plecach i klatce piersiowej.
Gruczoły łojowe pełnią różne funkcje istotne dla kondycji wierzchnich warstw ciała. Każdy gruczoł łojowy wytwarza wydzielinę nazywaną łojem lub sebum, która natłuszcza skórę i tworzy na jej powierzchni warstwę olejowo-wodną, chroniącą przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Sebum zabezpiecza także skórę przed wysychaniem i pękaniem.
Reklama
Przerost gruczołów łojowy
Niektóre osoby mają przerośnięte gruczoły łojowe, zwłaszcza na twarzy, co skutkuje łojotokiem, czyli wzmożoną produkcją sebum. Łojotok manifestuje przetłuszczaniem się skóry.
To z kolei bardzo często prowadzi do trądziku, czyli dermatozy objawiającej się wykwitami skórnymi, takimi jak: zaskórniki, grudki, krosty, a nawet owrzodzenia.
Powiększone gruczoły łojowe najczęściej obserwuje się u młodzieży w okresie pokwitania. Zmiany hormonalne, jakie dokonują się w ciele w okresie dojrzewania, skutkują między innymi powiększeniem gruczołów łojowych, a co za tym idzie łojotokiem.
Nadmiar sebum staje się pożywką dla bakterii. W gruczołach łojowych zaczynają namnażać się bakterie Propionibacterium acnes, a w konsekwencji tworzą się wykwity skórne.
Reklama
Zatkany gruczoł łojowy
Zmiany hormonalne występujące w okresie pokwitania mogą także skutkować nasilonym rogowaceniem naskórka.
Następstwem tego procesu może być zaczopowanie ujść mieszków włosowo-łojowych (mieszki włosowo-łojowe zbudowane są z gruczołów łojowych oraz mieszków włosowych).
Zatkany gruczoł łojowy najczęściej przyczynia się do powstawania zaskórników, czyli zmian niezapalnych pod postacią niewielkich białych lub czarnych grudek.
Zaskórniki jednak często przekształcają się w zmiany o charakterze zapalnym, w tym krostki, grudki, cysty, a nawet owrzodzenia.
Warto przy tym pamiętać, że stan zapalny rozwija się najczęściej w wyniku wyciskania zaskórników, prowadzącego w wielu przypadkach do namnażania się bakterii.
Reklama
Torbiel gruczołu łojowego
Na skutek zaczopowania gruczołu łojowego może także powstać torbiel, nazywana potocznie kaszakiem. Jest to wypełniona masą rogową oraz łojem cysta w kolorze skóry lub o lekko żółtym lub białym zabarwieniu.
Zmiana ma charakter łagodny i stanowi jedynie defekt kosmetyczny. Kaszaki występują zarówno pojedynczo, jak i w skupiskach.
Mogą osiągnąć rozmiar od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów. Nie dają się wycisnąć, jak typowe krostki trądzikowe.
Niewielkie zmiany można usunąć laserowo lub metodą krioterapii (zamrażania). Duże, o wielkości przekraczającej 5 centymetrów, wymagają usuwania chirurgicznego.
Reklama
Zapalenie gruczołu łojowego
Do chorób dermatologicznych związanych z pracą gruczołów łojowych zalicza się ponadto łojotokowe zapalenie skóry. Dermatoza ta objawia się rumieniowo-złuszczającymi wykwitami, które występują w tych miejscach na ciele, w których jest najwięcej gruczołów łojowych, czyli na twarzy, głowie, plecach, a także w pachwinach.
Przyczyna schorzenia nie jest do końca znana. Wiadomo jednak, że rozwija się ono na podłożu łojotoku oraz nadmiernej kolonizacji skóry przez grzyba Malassezia furfur.
Wymienione czynniki prowadzą do zapalenia gruczołów łojowych oraz otaczającej je skóry.
Reklama
Jak odblokować gruczoły łojowe?
Wielu pacjentów zastanawia się, jak odblokować zaczopowane gruczoły łojowe, aby pozbyć się zaskórników oraz innych zmian skórnych.
Zasadniczo należy odpowiednio pielęgnować skórę, by nie dopuścić do tego, że zalegający na jej powierzchni łój stanie się pożywką dla bakterii oraz doprowadzi do zatkania ujść mieszków włosowo-łojowych.
Wskazane jest przede wszystkim oczyszczanie twarzy oraz złuszczanie martwego naskórka. Warto wybierać kosmetyki przeznaczone do cery tłustej, najlepiej zawierające w składzie kwas salicylowy lub glikolowy.
Nie należy też zapominać o nawilżaniu twarzy. W przypadku łojotoku skóry głowy należy kupować szampony do przetłuszczających się włosów oraz oczyszczające skórę głowy.
Jeśli łojotokowi skóry głowy towarzyszy łupież, warto postawić na szampon przeciwłupieżowy.
Jeśli zmiana nawyków pielęgnacyjnych nie będzie skutkować poprawą, należy udać się do dermatologa.
