Reklama
Czym jest kolano skoczka?
Sport od zarania dziejów kojarzył się z czymś, co w pozytywny sposób wpływa na stan organizmu człowieka. Tymczasem warto pamiętać, że może także prowadzić do różnego rodzaju kontuzji i problemów zdrowotnych. Dzieje się to zwłaszcza, gdy nie jest się świadomym zagrożeń, jakie może wywoływać podejmowanie określonej aktywności fizycznej.
Jedną z nierzadkich dolegliwości u osób uprawiających dyscypliny sportowe wymagające częstych wyskoków jest tzw. kolano skoczka. To suma różnych mikrourazów, które powstają w trakcie lądowania po skoku.
Podczas tej czynności - jak opisują specjaliści m.in. Monika Kuczma, Marta Szmyt, Stanisław Faliszewski i inni autorzy - dochodzi do jednoczesnego wydłużenia więzadła właściwego rzepki i skurczu mięśnia czworogłowego uda.
Tego typu problem określany jest również jako tzw. obciążenie ekscentryczne. W takiej sytuacji na więzadło wpływają przeciwstawne siły rozciągające, które ponad dziesięć razy - zdaniem przywołanych ekspertów - przewyższają ciężar ciała skaczącego. Jeżeli do takich skoków dochodzi z dużą częstotliwością, organizm nie ma możliwości regeneracji, co przekłada się na wyższe ryzyko wystąpienia opisanego problemu.
Warto wspomnieć, że kolano skoczka inaczej to tendinopatia kolana. Jak twierdzi Bartłomiej Kacprzak na łamach “Traumtologii”, kolano skoczka to entezopatia więzadła rzepki, jako konsekwencja przewlekłego stanu zapalnego przyczepu ścięgnistego mięśnia czworogłowego uda i pojawia się w wyniku zmian przeciążeniowych.
Kontuzja postępuje stopniowo i charakteryzuje się bólem z przodu kolana po treningu, podczas prostowania nogi i w czasie schodzenia ze schodów. Wyróżnia się 4 stopnie uszkodzenia w przebiegu kolana skoczka. Jest to ból:
- po treningu,
- przed i po treningu, który ustępuje po rozgrzewce,
- podczas treningu uniemożliwiający normalne jego przeprowadzenie,
- utrzymujący się cały czas, niezwiązany z treningiem, który świadczy o zerwaniu więzadła.
Kolano skoczka doczekało się miejsca w klasyfikacji ICD 10, gdzie znajduje się pod kodem M76 i jest definiowane jako entezopatie kończyny dolnej, z wyłączeniem stopy. Z kolei w klasyfikacji ICD 11 ma oznaczenie FB54.
Reklama
Przyczyny kolana skoczka
Tacy specjaliści jak Natalia Siuba, Marek Synder, Bartłomiej Kacprzak, wskazują na dwie grupy czynników ryzyka, które przyczyniają się do rozwoju tzw. kolana skoczka. Są to:
- czynniki zewnętrzne - wymienić tu należy zwiększoną częstotliwość treningów, a także twardą, nieabsorbującą nawierzchnię, na której podejmuje się aktywności fizyczne,
- czynniki wewnętrzne - wpływ na uszkodzenie więzadła rzepki może mieć też waga, wzrost, zakres ruchu w stawach kończyn dolnych, a także długość i siła mięśniowa mięśni: dwugłowego uda oraz czworogłowego uda.
Jak sama nazwa wskazuje, do uszkodzenia więzadła rzepki kolana predysponują wszystkie aktywności związane ze skakaniem, które są podejmowane regularnie, przez co kolano nie ma czasu na regenerację.
Kolano skoczka wiąże się z uprawianiem siatkówki, koszykówki, piłki ręcznej.
Warto zwrócić również uwagę na statystyki. Jak podaje dr Marcin Starzak:
- bezobjawową patologię więzadła obserwuje się u 22% wysoko wykwalifikowanych sportowców, przy czym dwa razy częściej u mężczyzn niż u kobiet; najczęściej kolano skoczka dotyka zawodowych koszykarzy (36%);
- z kolei u osób uprawiających sport rekreacyjnie, kolano skoczka najczęściej diagnozuje się u siatkarzy (14,4%), a najrzadziej u osób grających w piłkę nożną (2,5%). Mimo to problem ma znacznie większe znaczenie u osób wyczynowo uprawiających sport.
Co ciekawe, zdaniem wskazanego specjalisty, wśród czynników ryzyka wystąpienia tendinopatii wymienić trzeba również m.in. cukrzycę oraz wysoki poziom cholesterolu, choć ich pełna rola w tendinopatii rzepki nie jest obecnie znana.
Reklama
Objawy kolana skoczka
Do typowych objawów wskazujących na entezopatię kolana należy m.in. ból umiejscowiony w okolicy ścięgna, który ma związek z jego obciążeniem. Zazwyczaj wiąże się z początkiem wykonywania czynności, a słabnie w miarę jej kontynuowania. Często jednak obserwuje się nasilenie bólu więzadła rzepki przy dalszym obciążaniu nóg.
Warto wskazać, gdzie boli kolano skoczka. Objawem wskazującym na zapalenie więzadła rzepki jest ból zlokalizowany w przodzie kolana.
Do cech charakterystycznych wskazujących na zapalenie więzadła rzepki należy ból utrzymujący się przez minimum 6 tygodni. W badaniach na entezopatię więzadła rzepki rozpoznaje się również obrzęk, bolesność podczas ucisku, a także pogrubienie ścięgna oraz trzeszczenia.
U każdej osoby zapalenie przyczepu więzadła rzepki może mieć inne nasilenie, z uwagi na to, na jakim - z czterech przez nas opisanych - etapie rozwoju jest stan zapalny.
Reklama
Test na kolano skoczka
Aby rozpoznać kolano skoczka niezbędna jest specjalistyczna diagnostyka oparta na wywiadzie lekarskim, sprawdzeniu czynników ryzyka, a także kilku badaniach obrazowych, tj.:
- rezonans magnetyczny, podczas którego lekarz rozpoznaje nieprawidłową strukturę ścięgna, jego przerwanie czy też płyn wokół ścięgna;
- USG - gdzie widać poszerzenie ścięgna wraz z rozpoznanymi obszarami hipoechogenicznymi, które związane są z degradacją włókien kolagenu i nieprawidłową strukturą ścięgna;
- badania w trybie power Doppler - tu rozpoznaje się tzw. neowaskularyzację, czyli zwiększone unaczynienie, co może objawiać się wzmożonym bólem.
W celu sprawdzenia czy mamy do czynienia z kolanem skoczka wykonuje się też testy kliniczne. Za doktorem Marcinem Starzakiem można wymienić takie ich rodzaje jak:
- przysiad na jednej nodze na podłożu pochyłym,
- ocena funkcji łańcucha kinematycznego,
- ocena siły mięśniowej,
- zakres ruchu w stawie skokowym.
Poprawnie postawiona diagnoza kolana skoczka musi uwzględniać też badania różnicujące. Okazuje się, że dolegliwość może być pomylona np. z bólem rzepkowo-udowym, chorobą Osgood-Schlattera, podwichnięciem rzepki czy problemem osiowości ruchów rzepki.
Reklama
Leczenie kolana skoczka
Podstawowe zalecenie to wypoczynek i unikanie obciążeń nóg. Istnieje szereg metod na to, jak leczyć kolano skoczka. Są to zarówno metody zachowawcze, np. farmakologiczne, związane z fizjoterapią, jak i opierające się na leczeniu operacyjnym.
W przypadku leczenia zachowawczego entezopatii rzepki, sięga się po metody fizykoterapetyczne. Wskazać tu można na: krioterapię, ultradźwięki, falę uderzeniową na kolano, laseroterapię czy diatermię krótkofalową.
Do leczenia kolana skoczka stosuje się również kinezyterapię, gdzie poleca się m.in. trening ekscentryczny, którego celem jest stymulowanie przebudowy włókien ścięgna i wpłynięcie na procesy naprawcze.
Specjaliści podejmują również próby leczenia polegające na ostrzykiwaniu kolana skoczka: osoczem bogatopłykowym (inaczej PRP) czy też podaniem krwi autologicznej (czyli, gdy dawca i biorca to te same osoby) albo kwasu hialuronowego. Innym sposobem jest wstrzykiwanie pod kontrolą USG do światła naczynia polidokanolu, co ma na celu powstrzymanie zwiększonego unaczynienia.
Jeżeli chodzi o leczenie farmakologiczne kolana skoczka, opiera się ono na eliminowaniu bólu więzadła rzepki. Zwykle podaje się w tym przypadku niesteroidowe leki przeciwzapalne, co zdaniem specjalistów dr hab. med. Bożeny Targońskiej-Stępniak, dr n. med. Cezarego Stępniaka, prof. dr hab. med. Marii Majdan, przynosi jedynie krótkotrwałe efekty, a mimo to wciąż jest stosowane jako nieodłączny element terapii.
Stosuje się też terapie alternatywne, m.in. pijawki na kolano skoczka, co jest w różny sposób oceniane przez specjalistów.
Jeżeli po 6 miesiącach terapii nie widać rezultatów, konieczna może okazać się operacja kolana skoczka. Polega ona na np. na nawiercaniu ścięgna i przecięciu troczków rzepki.
Reklama
Rehabilitacja przy kolanie skoczka
Proces rehabilitacji kolana skoczka opiera się na kilku etapach. Pierwszą fazą jest leczenie bólu. Wówczas sięga się po tzw. izometryczne ćwiczenia (inaczej wzmacniające mięśnie) w średnim zakresie tolerancji na ból. Należy też zadbać o modyfikację codziennej aktywności fizycznej i zmniejszenie obciążenia nogi.
Kolejną fazą rehabilitacji jest trening progresywny siły mięśniowej, którego cele to kształtowanie siły mięśniowej, zwiększenie mocy mięśniowej czy kształtowanie cyklu rozciągnięcie-skurcz.
Ostatni etap to podtrzymanie, czyli kontynuowanie treningów i edukacja w zakresie związanym z bezpiecznym obciążeniem nogi.
Zdaniem dra Marcina Starzaka, terapia manualna kolana skoczka polegająca np. na masażu poprzecznym, miała pozytywny wpływ na zmniejszenie bólu pacjentów.
Reklama
Ćwiczenia na kolano skoczka
Aby zmniejszyć dolegliwości związane z kolanem skoczka, warto stosować protokół Alfredsona, który opiera się na zestawie ćwiczeń do wykonywania w domu. Tu aktywność polega m.in. na ćwiczeniach nazywanych również treningiem ekscentrycznym, takich jak:
- aktywność nr 1: Stań na schodzie. Pięty powinny wystawać poza krawędź. Oba kolana muszą być wyprostowane. Wykonuj wspięcie na palce na nodze niebolesnej i przenieś ciężar ciała na nogę bolesną. Teraz opuść piętę poniżej stopnia.
- aktywność nr 2: Druga aktywność opiera się na tym samym ćwiczeniu. Jedyną różnicą jest zgięcie nóg w stawach kolanowych w trakcie aktywności.
Jazda na rowerze to dyscyplina, która w małym stopniu obciąża kolana, jednak na początkowym etapie rehabilitacji należy skonsultować tę aktywność z fizjoterapeutą.
Do swoich ćwiczeń na siłowni można wdrożyć np. rumuński martwy ciąg, czyli skłon ze sztangą z wyrzuceniem bioder w tył ze zgiętymi kolanami w ruchu, przysiady wykroczne, mostki biodrowe.
Należy unikać nart, skoków i innych aktywności, gdzie więzadło może być przeciążone.
Taping przy kolanie skoczka i inne stabilizatory
Taping to jedna z metod, która zmniejsza ból i obrzęk w przypadku kolana skoczka. To technika, która opiera się na specjalnym naklejaniu plastrów na bolące miejsca. Dzięki temu można wykonywać bardziej precyzyjne ruchy podczas poruszania się.
Można też na tego rodzaju dolegliwości stosować opaskę, np. opaskę podrzepkową na kolano skoczka. Wywołują one efekt masażu i kompresji, co przekłada się na zmniejszenie bólu.
Dla wsparcia więzadła warto też sięgnąć po inne stabilizatory na kolano skoczka, np. stabilizator z regulacją kąta zgięcia, ortezę ze stabilizacją rzepki czy ortezę rzepki.
Na uwagę zasługuje opaska magnetyczna. W jej stosowaniu wykorzystuje się terapię polem magnetycznym, stymulującym komórki do poprawnego działania i wykorzystania mechanizmów samoregulacji.
Popularnością cieszą się również plastry z nitrogliceryną na kolano skoczka. Dostarczają one do uszkodzonego miejsca tlenek azotu, co wspomaga gojenie, zmniejsza ból i poprawia funkcję kończyny.
Domowe leczenie kolana skoczka
Jeżeli chodzi o kolano skoczka leczenie domowe powinno być wsparciem dla prowadzonej przez lekarza terapii. W przypadku tego problemu zalecane jest stosowanie zasady P.R.I.C.E, czyli postępowania w sytuacji kontuzji, które jest skrótem od słów:
- protection (ochrona),
- rest (odpoczynek),
- ice (chłodzenie),
- compression (ucisk),
- elevation (uniesienie).
Opiera się ono na oszczędzaniu nogi, np. poprzez poruszanie się o kulach, unikaniu treningów i chodzenia, chłodzeniu bolesnego albo opuchniętego miejsca za pomocą lodu (nigdy nie bezpośrednio na skórę). Warto również zabandażować nogę, a także zapewnić sobie odpoczynek z uniesioną na poduszkach kończyną.
Można też zadbać o suplementację, która wzmacnia stawy i przyjmować suplementy z kolagenem czy witaminą C, czyli substancjami pozytywnie wpływającymi na rzepkę.
Zapobieganie kolanu skoczka
Osoby uprawiające sport wyczynowo, muszą się liczyć, że w przypadku przeciążenia kolan, może dojść do wystąpienia opisanej tu dolegliwości.
Chcąc jednak zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego rodzaju problemu, dobrze jest poznać biomechanikę układu ruchu człowieka i wiedzieć, jak poszczególne aktywności oraz ruchy mogą wpłynąć na kolana.
Przed podjęciem jakichkolwiek ćwiczeń, ważne jest przeprowadzenie odpowiedniej rozgrzewki. Dobrze też stosować odstępy pomiędzy konkretnymi aktywnościami fizycznymi, by mikrourazy ścięgien mogły się zregenerować.
Powrót do aktywności fizycznej może wiązać się z nawrotem kolana skoczka. Dlatego należy rozsądnie podchodzić do treningów.