Co to jest łańcuch przeżycia?
Łańcuch przeżycia to pojęcie z zakresu medycyny ratunkowej. Określa zespół czynności, których zadaniem jest umożliwienie przeżycia osobie, u której doszło nagłego zatrzymania akcji serca i krążenia.
Zasady są proste i może wykonać je każdy, kto jest świadkiem wypadku czy nagłego zdarzenia. Przeprowadzenie kolejnych etapów łańcuchu przeżycia zwiększa szansę na uratowanie ludzkiego życia nawet o 60 proc.
Zgodnie z definicją, łańcuch przeżycia to poszczególne działania, które należy wykonać przy udzielaniu pierwszej pomocy osobie, u której nastąpiło nagłe zatrzymanie krążenia (NZK).
Składa się z czterech głównych ogniw, następujących kolejno po sobie. Skuteczność akcji ratowania życia jest największa, gdy wszystkie poszczególne działania są wykonywane bezpośrednio po sobie.
Nagłe zatrzymanie krążenia może doprowadzić do ustania mechanicznej czynności serca. Pierwsza pomoc w tym zakresie polega na natychmiastowej interwencji w celu przywrócenia krążenia. To bardzo ważny moment, bez niego zatrzymanie krążenia przedłuża się i skutkuje zatrzymaniem oddechu oraz nieodwracalnymi zmianami w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.
W najgorszym scenariuszu dochodzi do zgonu pacjenta. Sytuacje nagłego zatrzymania krążenia mogą pojawić się w różnych sytuacjach, nie tylko w czasie wypadków samochodowych. Zdarzają się w domu, w pracy czy sklepie. Łańcuch przeżycia w każdym przypadku ratuje życie.
Reklama
Ogniwa łańcucha przeżycia
Łańcuch przeżycia składa się z różnych elementów, nazywanych ogniwami. Wszystkie są tak samo ważne i konieczne do przeprowadzenia. Wykonanie każdego elementu łańcucha przeżycia stwarza możliwość uratowania życia konkretnej osoby. Przerwanie łańcucha, czyli pominięcie któregoś ogniwa może doprowadzić do śmierci poszkodowanego.
Zasady pierwszej pomocy, w tym także ogniwa łańcucha przeżycia są tak skonstruowane, aby każdy mógł je w prosty sposób zrozumieć i zapamiętać. Stosowane krok po kroku prowadzą do zamierzonego efektu, jakim jest ratowanie ludzkiego życia.
Sama nazwa „łańcuch” oznacza, iż wszystkie ogniwa są tak samo ważne i muszą następować po sobie w ściśle podanej kolejności. Wystarczy, że zabraknie jednego elementu, a wszystkie działania staną się nieskuteczne.
Każdy powinien posiadać wiedzę, jakie są ogniwa łańcucha przeżycia. W nagłych zatrzymaniach krążenia decydujące znaczenie ma czas – działania ratownicze powinny być podjęte w ciągu kilku minut od utraty przytomności.
Z ilu ogniw składa się łańcuch przeżycia?
Medycyna ratunkowa wyróżnia 4 ogniwa łańcucha przeżycia. To kolejne etapy (punkty) działania następujące bezpośrednio po sobie, które zwiększają szansę przeżycia.
Łańcuch przeżycia w punktach należy wykonać jak najszybciej, w odpowiedniej kolejności, nie pomijając żadnego elementu. Tylko takie działanie ratuje życie chorego.
Łańcuch przeżycia składa się z następujących ogniw:
- wczesne rozpoznanie stanu zagrożenia życia lub zatrzymania krążenia i wezwanie służb ratowniczych, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112,
- rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej,
- wczesna defibrylacja,
- szybkie wdrożenie zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych i właściwa opieka poresuscytacyjna.
Trzy pierwsze ogniwa może wykonać każdy, w tym zakresie nie jest potrzebna fachowa wiedza medyczna. Każdy, kto jest świadkiem wypadku czy nagłej utraty przytomności przez drugą osobę powinien podjąć takie działania.
Wezwana karetka dociera na miejsce zdarzenia po kilku czy kilkunastu minutach od zgłoszenia. Czynności podjęte do tego czasu w wielu przypadkach decydują o życiu i możliwości dalszej fachowej interwencji.
Reklama
Pierwsze ogniwo łańcucha przeżycia
Pierwsze ogniwo łańcucha przeżycia to wczesne rozpoznanie stanu zagrożenia. Świadek zdarzenia musi upewnić się, czy doszło do nagłego zatrzymania krążenia.
Należy sprawdzić, czy poszkodowany jest przytomny pytając go o samopoczucie lub lekko potrząsając ramionami. W sytuacji braku reakcji ze strony chorego trzeba sprawdzić tętno przez przyłożenie palców do tętnicy szyjnej.
Odchylając głowę chorego do tyłu tak, aby żuchwa uniosła się do góry można ocenić oddech. Uniesienie brody i odchylenie głowy jednocześnie, zapewnia drożność dróg oddechowych. Należy także ocenić ogólny stan osoby poszkodowanej.
Kolejnym etapem pierwszego ogniwa łańcucha przeżycia jest wezwanie służb medycznych, czyli pogotowia ratunkowego, dzwoniąc na 999 lub 112. Wezwanie pogotowia następuje w każdym przypadku – zarówno utraty przytomności, jak i występowania niepokojących objawów, które sygnalizują zatrzymanie akcji serca (duszność, potliwość czy ból w klatce piersiowej).
Specjaliści potwierdzają, że jest to najważniejszy krok w udzielaniu pierwszej pomocy.
Reklama
Drugi etap łańcucha przeżycia
Drugie ogniwo łańcucha przeżycia to wczesne podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Jej zadaniem jest zwiększenie szansy na przeżycie poszkodowanego. Jeśli chory nie oddycha to należy przyjąć założenie, iż doszło do zatrzymania krążenia. Resuscytacja powinna być wykonywana do przyjazdu służb medycznych lub odzyskania oddechu przez poszkodowanego.
Drugi etap łańcucha przeżycia składa się z następujących czynności:
- ułożenie poszkodowanego na plecach, na twardym podłożu,
- osłonienie klatki piersiowej,
- przyklęknięcie przy poszkodowanym, ustawienie prostopadle do klatki piersiowej i zablokowanie rąk w łokciach,
- uciskanie klatki piersiowej w dolnej połowie mostka 30 razy na głębokość 5 cm, a następnie wykonanie 2 oddechów metodą usta - usta. Można także ograniczyć się tylko do uciskania klatki piersiowej.
W przypadku, gdy poszkodowanym jest dziecko resuscytację drugiego ogniwa łańcucha przeżycia należy rozpocząć od 5 oddechów ratowniczych.
Reklama
Trzecie ogniwo łańcucha przeżycia
Trzecie ogniwo łańcucha przeżycia to wczesna defibrylacja, która jest wykonywana w razie potrzeby. Jeśli w pobliżu zdarzenia znajduje się automatyczny defibrylator zewnętrzny należy go użyć, aby przywrócić czynność serca.
Impuls elektryczny prądu stałego z defibrylatora przepływa przez serce i pobudza je do pracy. Tego typu urządzenia często znajdują się w galeriach handlowych, urzędach czy hotelach.
Automatyczne defibrylatory są proste w obsłudze, a po ich włączeniu i przyczepieniu elektrod wystarczy postępować zgodnie z poleceniami głosowymi.
Defibrylacja w trzecim ogniwie łańcuchu przeżycia jest pomocna tylko przy niektórych przypadkach zatrzymania krążenia. Medycy jednak hołdują zasadzie, iż lepiej niepotrzebnie wykonać defibrylację niż nie wykonać jej w ogóle przy niejednoznacznych objawach.
Reklama
Kolejne ogniwa łańcucha przeżycia
Czwarte ogniwo łańcucha przeżycia dotyczy wdrożenia zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych. Należą do nich przede wszystkim działania podjęte na miejscu zdarzenia przez zespół pogotowia ratunkowego.
Pracownicy medyczni oceniają sytuację i stan poszkodowanego. Podejmują czynności, których zadaniem jest przywrócenie prawidłowego krążenia, dokonują analizy rytmu serca i ewentualnie wykonują defibrylację.
Kolejne ogniwo łańcucha przeżycia polega na przetransportowaniu chorego do szpitala, aby rozpocząć opiekę poresuscytacyjną i wdrożyć odpowiednie leczenie. Jeżeli u poszkodowanego nie doszło do nieodwracalnych zmian na skutek niedotlenienia mózgu, chory powinien po pobycie w szpitalu wrócić całkowicie do zdrowia.
