Leki mukolityczne - działanie i przykłady. Na co pomagają?

Reklama

Czym są leki mukolityczne i jak działają?

Kaszel, będący jedną z naturalnych reakcji obronnych ludzkiego organizmu, przybiera różne formy w zależności od czynnika, jaki go wywołuje.

Nie jest on chorobą samą w sobie, a jedynie objawem, dlatego w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 umieszczony został w rozdziale XVIII - Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki badań klinicznych i laboratoryjnych niesklasyfikowane gdzie indziej.

Wyróżnia się dwie główne postacie kaszlu:

• kaszel suchy - zwany inaczej bezproduktywnym, któremu nie towarzyszy odkrztuszanie zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny;
• kaszel mokry - produktywny, z towarzyszącym odkrztuszaniem, oczyszczający układ oddechowy z flegmy.

Przy kaszlu mokrym w drogach oddechowych zawsze znajduje się wydzielina - mniej lub bardziej gęsta i lepka. Im jest ona gęstsza, tym trudniejsze staje się jej odkrztuszanie.

Aby radzić sobie z tym problemem, stosuje się właśnie leki mukolityczne. Czym dokładnie jest lek mukolityczny? To substancja, która rozrzedza gromadzącą się wydzielinę i zmniejsza jej lepkość, dzięki czemu ułatwia transport śluzu i oczyszczanie z niego dróg oddechowych.

Tzw. mukolityki - dzięki swym właściwościom - nie tylko przynoszą ulgę w kaszlu, ale także pomagają zapobiegać pogłębieniu infekcji. Gęsta, trudna do wydalenia wydzielina to środowisko wielce sprzyjające namnażaniu się szkodliwych drobnoustrojów.

Jej rozrzedzanie i ułatwione odkrztuszanie eliminuje to środowisko, hamując chorobotwórcze procesy. Działanie mukolityczne, a także sekretolityczne (upłynnianie śluzu poprzez zmniejszanie jego cząsteczek) leków wykorzystywane jest przede wszystkim przy różnego rodzaju infekcjach dróg oddechowych, zarówno u pacjentów dorosłych, jak i dzieci.

Reklama

Na co stosować leki mukolityczne? Wskazania

Najpowszechniej leki mukolityczne kojarzone są z lekami na kaszel. W Klasyfikacji leków ATC są one umieszczone w grupie R05 - Preparaty przeciwko kaszlowi i przeziębieniom, jako część podgrupy R05C - Leki wykrztuśne, z wyłączeniem preparatów złożonych, zawierających leki przeciwkaszlowe. 

Okazuje się jednak, że kaszel nie jest jedynym wskazaniem do ich stosowania. Na co jeszcze zaleca się je przyjmować?

• Na zatoki. Mukolityki rozrzedzają wydzielinę gromadzącą się w zatokach, przyspieszając jej spływanie. Można stosować je na katar, szczególnie ten gęsty i zielonawy, towarzyszący zapaleniu zatok. Nie aplikuje się ich bezpośrednio do nosa, ale przyjmuje doustnie w postaci syropu lub tabletek.
• Na uszy. Zapaleniu ucha towarzyszy niekiedy wydzielina gromadząca się w jego wnętrzu. Leki mukolityczne rozrzedzają ją i przyspieszają jej wypływanie, a tym samym zmniejszają ilość obecnych zarazków i wspierają działanie leków aplikowanych bezpośrednio do ucha.
• Na zapalenie płuc, zapalenie krtani i inne stany zapalne zlokalizowane w obrębie dróg oddechowych.
• W astmie i innych przewlekłych chorobach układu oddechowego, jeśli w ich przebiegu pojawia się flegma (np. mukowiscydozie, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc).

Jak widać, wskazań do stosowania leków mukolitycznych jest cały szereg, dlatego są one powszechnie dostępne, a wiele spośród preparatów kupić można bez recepty.

Reklama

W jakiej formie występują mukolityki? Przykłady

Mukolityk może występować w różnych formach, a przede wszystkim:

• W tabletkach. Tabletki mukolityczne zawierają takie substancje, jak ambroksol w postaci chlorowodorku, acetylocysteina, czy karbocysteina. Działają one ogólnoustrojowo, mogą więc rozrzedzać zarówno wydzielinę nagromadzoną w drogach oddechowych, jak i zatokach lub uszach.
• Do ssania. Oprócz tabletek powlekanych do połykania dostępne są też tabletki mukolityczne do ssania. Wykazują one podobne działanie i zawierają te same substancje.
• W syropie. Syropy wykrztuśne stosuje się zarówno u dzieci, które nie połykają jeszcze tabletek, jak i pacjentów dorosłych. Preparaty mukolityczne w formie syropu lub tabletek do ssania dłużej pozostają na błonie śluzowej gardła, po której gęsta wydzielina często spływa, powodując podrażnienia.
• Do inhalacji. Leki mukolityczne przeznaczone do podawania za pomocą inhalatora lub nebulizatora trafiają bezpośrednio do zainfekowanych dróg oddechowych, działając miejscowo na zalegającą w oskrzelach, czy zatokach wydzielinę. Mukolityki wziewne wykazują mniejsze działanie ogólnoustrojowe, więc bywają np. stosowane w ciąży (o ich stosowaniu jednak powinien zawsze decydować lekarz).

Reklama

Leki mukolityczne dla dzieci. Czy są odpowiednie?

Czy istnieją leki mukolityczne przeznaczone dla dzieci i niemowląt? Najmłodsi pacjenci potrzebują ich nawet częściej, niż dorośli, ponieważ częściej zapadają na wirusowe i bakteryjne infekcje dolnych dróg oddechowych.

Dlaczego tak się dzieje? Dzieci nie mają jeszcze w pełni wykształconej odporności nabytej, więc ich organizmy mniej skutecznie bronią się przed chorobotwórczym działaniem drobnoustrojów.

Infekcje takie najczęściej występują u malców w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Przeznaczone dla nich najpopularniejsze mukolityki mają formę syropów.

Syropy mukolityczne dla dzieci zawierają właściwie te same substancje, co leki dla dorosłych (np. ambroksol, karbocysteinę), ale w mniejszym stężeniu.

Oprócz syropów, dla dzieci przeznaczone są leki wziewne, które można stosować na infekcje oddechowe lub na zatoki. Niektóre mukolityki podawane są już niemowlętom, jednak o takim postępowaniu powinien decydować lekarz.

Istnieją leki mukolityczne dla dzieci dostępne bez recepty, ale przed ich podaniem warto skonsultować się z pediatrą lub przynajmniej dokładnie zapoznać z zaleceniami producenta i postępować zgodnie z nimi.

Początek treści sponsorowanej

Następstwem bólu zatok czy przeziębienia jest mokry kaszel. Dzięki temu odruchowi organizm broni się przed bakteriami, drobnoustrojami i innymi zanieczyszczeniami, próbującymi zaatakować nasze oskrzela. Na rynku istnieje wiele produktów bez recepty, dzięki którym szybciej pozbędziemy się kaszlu. Najczęściej sięgamy po syrop. Preparat upłynnia wydzielinę i ułatwia jej odkrztuszanie. Lek bez recepty sprawdzisz TUTAJ.

Reklama

Leki mukolityczne bez recepty i na receptę

Mukolityki zawierają następujące substancje czynne:

• acetylocysteinę,
• ambroksol,
• bromheksynę,
• dornazę alfa,
• erdosteinę,
• karbocysteinę,
• mesnę.

Niektóre leki mukolityczne dostępne są bez recepty, inne tylko na receptę, jednak zawarte w nich substancje są takie same.

Preparaty RX i OTC różnią się w tym wypadku nie rodzajem substancji, ale jej stężeniem i niekiedy postacią.

Np. wiele syropów mukolitycznych z ambroksolem dla dzieci i dorosłych dostępnych jest bez recepty, ale tabletki oraz roztwory do inhalacji i do iniekcji kupić można tylko z przepisu lekarza.

Leki mukolityczne z karbocysteiną o stężeniu 375 mg dostępne są OTC, ale tabletki zawierające 750 mg substancji musi przepisać specjalista.

Czy istnieją leki mukolityczne do inhalacji bez recepty? Są w aptekach roztwory chlorku sodu o różnych stężeniach, przeznaczone do stosowania przy pomocy nebulizatora.

Nawilżają one błonę śluzową dróg oddechowych i rozwadniają obecną w nich wydzielinę, jednak nie są to preparaty zawierające typowe mukolityki. Na te ostatnie w formie roztworów do inhalacji trzeba mieć receptę.

Substancje mukolityczne nie znajdują się też w kroplach do nosa czy do ucha. Są one składnikiem tylko preparatów doustnych i roztworów do inhalacji oraz do wstrzykiwań, choć w formie zastrzyków podaje się je wyłącznie w warunkach ambulatoryjnych lub szpitalnych, przez wykwalifikowany personel medyczny.

Reklama

Czy istnieją naturalne mukolityki?

Środki mukolityczne zawierające wymienione wyżej substancje wpływają na skład chemiczny wydzieliny pojawiającej się w drogach oddechowych na skutek infekcji, czy stanu zapalnego. Zmieniając skład, zwiększają elastyczność i zmniejszają lepkość śluzu.

Czy istnieją naturalne mukolityki wykazujące takie działanie? Niektóre substancje roślinne zalecane przy infekcjach dolnych drób oddechowych, ponieważ wspierają ich oczyszczanie, ułatwiają odkrztuszanie, a nawet działają przeciwzapalnie.

Należy jednak pamiętać, że nie wpływają one na zalegającą flegmę w sposób chemiczny, dlatego ich działanie traktuje się wyłącznie wspierająco. Do takich naturalnych leków wspomagających odkrztuszanie należą:

• syrop z bluszczu;
• syrop z cebuli;
• mieszanka tymianku i podbiału (np. w formie tabletek do ssania);
• dziewanna - ułatwia oczyszczanie dróg oddechowych, łagodzi kaszel;
• korzeń lukrecji - działa rozkurczowo i wykrztuśnie;
• prawoślaz - w formie naparu lub jako składnik tabletek do ssania.

Oprócz ziół o właściwościach wykrztuśnych, podczas infekcji warto także stosować naturalna środki wspierające układ odpornościowy, takie jak acerola, czosnek, czy imbir.

Jeśli mimo zastosowania naturalnych metod objawy się utrzymują, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Gdy w organizmie rozwija się infekcja wirusowa lub stan zapalny, naturalne sposoby na mokry kaszel nie mogą zastąpić tradycyjnej terapii.

Reklama

Przeciwwskazania do stosowania leków mukolitycznych

Żaden lek nie pozostaje zupełnie obojętny wobec organizmu i może wywołać niepożądane skutki. Lekarza zalecającego stosowanie leków mukolitycznych należy w związku z tym poinformować o wszystkim chorobach oraz przyjmowanych środkach.

Niektóre sytuacje mogą bowiem stanowić przeciwwskazania do ich przyjmowania. Mukolityków nie powinny zażywać osoby ze stwierdzonymi chorobami dróg oddechowych, którym nie towarzyszy obecność wydzieliny.

Leki mukolityczne mają za zadanie przede wszystkim wspierać oczyszczanie płuc i oskrzeli podczas produktywnego kaszlu.

Jeśli dana choroba (np. astma) objawia się uporczywymi napadami kaszlu suchego, leki takie mogą pogorszyć stan pacjenta i niepotrzebnie zintensyfikować ataki.

Nie należy jednocześnie przyjmować leków przeciwkaszlowych (np. dekstrometorfanu) i wykrztuśnych, ponieważ ich działanie jest przeciwstawne.

Można natomiast łączyć leki mukolityczne z antybiotykami czy też substancjami rozszerzającymi oskrzela (np. pseudoefedryną), jednak po konsultacji z lekarzem.

Czy mukolityki można zażywać w ciąży? Ciąża to szczególny czas, kiedy przyjmowanie jakichkolwiek środków powinna poprzedzać konsultacja z lekarzem.

Są sytuacje, w których stosowanie leków wykrztuśnych jest konieczne, ale to specjalista musi zdecydować o ich formie, dawkowaniu i sposobach przyjmowania.