Astma to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, charakteryzująca się nadwrażliwością oskrzeli, która prowadzi do napadu świszczącego oddechu (świst przy wydechu), duszności, kaszlu (szczególnie nasilonego w godzinach porannych). Objawy spowodowane są skurczem oskrzeli w odpowiedzi na wiele bodźców powodujących ich zwężenie. Zwężenie to jest odwracalne (spontaniczne lub po podaniu leku rozkurczającego oskrzela).
Astma u każdego może przebiegać inaczej. Niektórzy mogą mieć objawy od czasu do czasu, np. jedynie w sezonie pylenia kwiatów, na które są uczuleni, czy też podczas wdychania zimnego powietrza, wysiłku fizycznego, a inni mają częste, codzienne zaostrzenia choroby. Pomimo że astma jest chorobą, której nie da się wyleczyć, da się ją dobrze kontrolować i większość osób chorujących na astmę może żyć bez żadnych ograniczeń.
Astma jest niebezpieczną chorobą, dlatego nawet przy rzadko występujących atakach musi być prowadzone leczenie, ponieważ przewlekłe zapalenie może doprowadzić do trwałych zmian w drogach oddechowych. Na astmę w Polsce choruje około 5% populacji osób dorosłych. Kobiety zapadają na chorobę częściej niż mężczyźni.
Rodzaje astmy
Astmę możemy podzielić na:
- alergiczną (uczuleniową/zewnątrzpochodną) spowodowaną czynnikami środowiskowymi lub alergenami znajdującymi się w miejscu pracy (astma zawodowa),
- niealergiczną (nieuczuleniowa/wewnątrzpochodna),
- spowodowana odpowiedzią na leki,
- przeciwbólowe (aspirynowa),
- odpowiedzią na środki chemiczne,
- u osób ze wstecznym odpływem żołądkowo-przełykowym,
- spowodowaną wysiłkiem.
Biorąc pod uwagę stopień kontroli i liczbę zaostrzeń, rodzaje astmy dzielimy na:
Astma kontrolowana |
|
Astma częściowo kontrolowana |
Jeśli wystąpi jedno lub więcej z wymienionych:
|
Astma niekontrolowana |
Jeśli wystąpi 3 lub więcej z wymienionych:
|
Pod względem stopnia zaawansowania objawów i przebieg choroby:
sporadyczna |
|
lekka |
|
umiarkowana |
|
ciężka |
|
U ludzi chorujących na astmę objawy mogą znacznie się różnić. Poczynając od łagodnych, a kończąc na bardzo nasilonych. To jak często one występują również się zmienia.
Reklama
Przyczyny astmy
Dokładna przyczyna choroby nie jest znana, na jej powstawanie mają wpływ czynniki genetyczne (dziedziczone od rodziców), środowiskowe i immunologiczne. Przyczyną choroby jest nadwrażliwość oskrzeli objawiająca się ich skurczem w odpowiedzi na bodźce powodujące ich zwężenie.
Czynniki wpływające na występowanie astmy:
- czynniki genetyczne - wrodzona predyspozycja do nadreaktywności oskrzeli i chorób alergicznych (np. alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry),
- kurz,
- roztocza,
- sierść zwierząt domowych (pies, kot, chomik i inne),
- alergeny karaluchów,
- alergeny grzybów,
- pyłki roślin,
- alergeny w miejscu pracy,
- substancje chemiczne zawarte w żywności,
- dym tytoniowy,
- zanieczyszczenia powietrza,
- wirusowe zakażenia dróg oddechowych,
- leki,
- nieprzyjmowanie leków, mających kontrolować astmę,
- stres,
- wysiłek fizyczny,
- zimne powietrze,
- otyłość.
Reklama
Objawy astmy
- duszność,
- kaszel – może stanowić jedyny objaw choroby,
- świszczący oddech – który jest wynikiem zwężenia dróg oddechowych,
- problemy ze snem,
- męczliwość przy wysiłku,
- mogą towarzyszyć objawy innych chorób alergicznych (najczęściej alergiczny nieżyt nosa),
- w czasie napadu duszność, ze świstem wydechowym, męczący kaszel, w czasie napadu chory siedzi, podpierając się na rękach, podczas wdechu używa dodatkowych mięśni oddechowych.
U wielu ludzi objawy narastają w nocy. U wszystkich chorych funkcjonowanie płuc zmienia się podczas rytmu dobowego (różnie w dzień i w nocy). Częste zaostrzenia astmy w nocy w postaci duszności i nasilonego kaszlu świadczą o złej kontroli astmy. Należy skonsultować się z lekarzem w celu wprowadzenia zmian w leczeniu, które pozwolą zapobiegać częstym zaostrzeniom.
Objawy stwierdzane przez lekarza w badaniu:
- świsty,
- furczenia,
- wydłużony wydech,
- przy nasilonej duszności – używanie dodatkowych mięśni oddechowych przy wdechu,
- cicha klatka piersiowa- w ciężkim zaostrzeniu astmy, gdy oskrzela są zwężone a płuca rozdęte,
- odgłos opukowy nadmiernie jawny i niskie ustawienie przepony.
Inne choroby takie jak niewydolność serca i przewlekła obturacyjna choroba płuc mogą imitować astmę.
Reklama
Astma - kiedy iść do lekarza?
Jeśli zauważysz u siebie lub innej osoby napady duszności, suchego kaszlu ze świszczącym oddechem w odpowiedzi na jakiś czynnik zewnętrzny należy zgłosić się do lekarza w celu znalezienia przyczyny dokuczliwych objawów i postawienia diagnozy. Można zgłosić się w pierwszej kolejności do swojego lekarza rodzinnego, bądź internisty, który w miarę potrzeby będzie kierował do specjalisty chorób płuc (pulmonologa).
Lekarz po wykonaniu badania fizykalnego, by dobrze zdiagnozować chorobę zaleci badania, które potwierdzą lub wykluczą astmę. Badaniem podstawowym w diagnostyce astmy jest spirometria i wykonanie testu zmienności szczytowego przepływu oddechowego po zastosowaniu leku rozkurczającego oskrzela.
Reklama
Atak astmy - niezbędna wizyta u lekarza
Przy pojawieniu się objawów zaostrzenia należy natychmiast przyjąć B2-mimetyk wziewny. Na podstawie odpowiedzi na lek należy prowadzić dalsze postępowanie.
Jeśli u chorego wystąpią objawy:
- splątania,
- senności,
- świsty będą nieobecne,
- może wystąpić bradykardia,
- paradoksalne ruchy oddechowe (opadanie klatki piersiowej podczas wdechu i jej unoszenie podczas wydechu),
w takiej sytuacji napad astmy zagraża życiu!
Należy niezwłocznie wezwać pogotowie i zapewnić pilny transport do szpitala! Przed przyjazdem karetki należy podać szybko działający B2-mimetyk wziewny, steryd doustny i bromek ipratropium.
Jeśli po przyjęciu B2-mimetyku nastąpił słaby efekt terapeutyczny w postaci PEF <60% najlepszych codziennych pomiarów - należy zastosować tlen, kontynuować leczenie B-2mimetykiem, przyjąć steryd doustny i dodać bromek ipratropium. Podczas transportu do szpitala podawać tlen i B2-mimetyk krótkodziałający.
Jeśli po przyjęciu B2-mimetyku wziewnego nastąpił niepełny efekt leczniczy w postaci PEF 60-80% najlepszych codziennych wyników należy kontynuować leczenie B2-mimetykiem krótkodziałającym, przyjąć steryd doustny i ewentualnie dodatkowo zastosować bromek ipratropium.
Reklama
Astma - kontrola lekarska
Przyjęcie B2-mimetyku krótkodziałającego – dobra odpowiedź w postaci PEF>80% najlepszych codziennych wyników utrzymujące się przez 4 h. Następnie powtarzanie dawki B2-mimetyku co 3-4 godziny przez 24-48 godzin. Jeśli chory był leczony glikosteroidem doustnym należy stosować podwójną dawkę przez 7-10 dni.
Jeśli lekarz stwierdzi astmę konieczne będą wizyty kontrolne, żeby ocenić efektywność leczenia. Zwykle wykonywane są co 1-6 miesięcy zależnie od nasilenia objawów. W czasie wizyty kontrolnej lekarz będzie pytał o to czy objawy i wyniki codziennych pomiarów PEF utrzymywały się na stałym poziomie, polepszyły się czy pogorszyły. Zapyta też o występowanie ataków astmy w nocy i przy wysiłku. W zależności od wyników lekarz może dobrać właściwe leczenie.
Monitorując przebieg choroby ocieniamy:
- stopień nasilenia objawów i odpowiedzi na leki,
- pomiary PEF przed leczeniem i w trakcie podawania leków,
- częstość oddechów,
- częstość akcji serca,
- saturację,
- gazometrię.
Reklama
Astma alergiczna - czynniki wpływające na rozwój choroby
Astma najczęściej zaczyna się już w dzieciństwie jednak może rozwinąć się w każdym wieku, by trwać do końca życia. Drogi oddechowe kurczą się w odpowiedzi na różne substancje. Czynniki ją wywołujące są różne u różnych osób.
Powstawanie astmy może mieć związek z nadmierną odpowiedzią układu immunologicznego - mającego bronić organizm przed szkodliwymi substancjami (astma alergiczna). Czasami jednak nasz organizm rozpoznaje substancje nieszkodliwe jako zagrożenie i postanawia z nimi walczyć. Skutkuje to powstawaniem stanu zapalnego, który uszkadza drogi oddechowe wywołując objawy chorobowe.
Dokładniej astma alergiczna powstaje w wyniku uczulenia na czynniki zewnętrzne. Na powierzchni dróg oddechowych znajdują się komórki tuczne. U osób uczulonych na dany antygen z błoną komórkową mastocytów związane są przeciwciała IgE, powstałe po kontakcie z alergenem. Jeśli po raz kolejny antygen dostanie się do oskrzeli zostanie związany przez przeciwciało IgE na powierzchni komórek tucznych. W odpowiedzi mastocyty wydzielają czynniki powodujące skurcz oskrzeli. Reakcja uczuleniowa polega na napływie komórek przyczyniających się do przewlekłego procesu zapalnego. Wynikiem procesów zapalnych są obrzęk, zwężenie dróg oddechowych, a jeśli ten stan utrzymuje się przez dłuższy czas prowadzi do przebudowy w ich ścianie, włóknienia i znacznych zmian w funkcji drzewa oskrzelowego.
Różne czynniki mogą mieć wpływ na powstawanie choroby. Nie wszystkie można wyeliminować, jednak na wiele z nich można wpływać i unikać z nimi kontaktu.
Modyfikowalne:
- palenie papierosów czynne oraz bierne,
- palenie papierosów przez kobietę ciężarną może mieć wpływ na powstawanie astmy u płodu, dzieci matek, które paliły papierosy w ciąży mają gorszą funkcję płuc od dzieci matek niepalących,
- czynniki środowiskowe (kurz, roztocza, alergeny zwierząt domowych, karaluchów, grzybów, pyłki roślin),
- praca w warunkach narażenia na alergeny, drażniące substancje chemiczne,
- zanieczyszczenia powietrza,
- zakażenia dróg oddechowych,
- złe warunki mieszkaniowe,
- przyjmowanie leków mogących być powodem astmy, bądź ją nasilać,
- niestosowanie się do zaleceń lekarskich,
- substancje chemiczne (konserwanty, barwniki) zawarte w żywności,
- otyłość.
Niemodyfikowalne:
- czynniki genetyczne,
- alergia,
- nadreaktywność oskrzeli,
- alergiczny nieżyt nosa,
- płeć żeńska,
- rasa czarna.
Czynniki które mogą wywołać ostry napad astmy:
- wdychanie alergenów, czynników drażniących, zanieczyszczeń powietrza, dymu papierosowego,
- wirusowe zakażenia dróg oddechowych,
- wysiłek fizyczny, zimne powietrze,
- stres,
- napady paniki z hiperwentylacją,
- substancje chemiczne zawarte w żywności,
- niektóre leki,
- niewłaściwe leczenie.
Astma w ciąży: może wystąpić po raz pierwszy oraz może się zaostrzyć. Jeśli jest właściwie kontrolowana to nie stanowi zagrożenia dla płodu i kobiety ciężarnej.
Astma - badania i rozpoznanie
Badania diagnostyczne przy rozpoznaniu i kontrolowaniu astmy można podzielić na:
Oceniające czynność płuc:
- Spirometria - podstawowe badanie w diagnostyce astmy. Pozwala zmierzyć jak szybko podczas wdechu i wydechu powietrze przepływa przez twoje drogi oddechowe oraz pozwala ocenić ilość przesuwanego powietrza.
Spirometria jest badaniem mającym na celu ocenę objętości i pojemności płuc, ich funkcji a także bada przepływy powietrza w drogach oddechowych podczas cyklu oddechowego (wdech i wydech). Daje to możliwość oceny drożności dróg oddechowych.
Spirometria jest konieczna do wykonania przy:
- diagnozowaniu chorób płuc – astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,
- po operacjach płuc,
- do oceny leczenia chorób dróg oddechowych.
Podczas badania pacjent oddycha przez usta. Nos jest zatkany przez specjalny zacisk do ust przykładany jest ustnik połączony ze spirometrem.
Przed wykonaniem pomiarów pacjent oddycha swobodnie przez ustnik. Następnie proszony jest o wykonanie maksymalnego wdechu a później maksymalnego wydechu i powrót do normalnego toru oddychania. W ten sposób wykonywany jest pomiar pojemności życiowej płuc (VC) oraz nasilonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1). Ocena tych wartości porównywana jest z normami dla wieku oraz wykorzystywana przy diagnozowaniu chorób płuc między innymi astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Osoba prowadząca badanie instruuje badanego jak należy oddychać podczas wykonywania kolejnych pomiarów.
Stosunek FEV1/FVC to tak zwany wskaźnik Tiffneau, pozwala ocenić jaki procent objętości powietrza wydychanej przepływa przez drogi oddechowe podczas pierwszej sekundy nasilonego wydechu. Przy zwężonych drogach oddechowych wartość wskaźnika będzie obniżona. Zmniejszenie wskaźnika obserwuje się zarówno w astmie jak i POChP.
- Zmienność PEF
Aby zróżnicować te dwie choroby (astmę i POChP) wykonuje się ponowną spirometrię po inhalacji leku rozszerzającego oskrzela i porównuje się z pierwszym wynikiem spirometrii. Badanie jest bezbolesne, bezpieczne, nie wymaga specjalnego przygotowania. Jeśli po inhalacji leku (np. salbutamolu) nastąpi wzrost wskaźnika Tiffneau >0,70 rozpoznaje się astmę.
Badanie pozwalające ocenić dzienną zmienność PEF - ten test jest zalecany przy podejrzeniu astmy o osób u których objawy pojawiają się i znikają, a wyniki spirometrii są prawidłowe. Pomiar PEF wykonany rano porównuje się z wynikiem wieczornym.
Po co mierzyć PEF? Pomiar PEF pozwala:
- ocenić nasilenie objawów astmy,
- zidentyfikować czynnik wywołujący objawy,
- ocenić stopień kontroli astmy,
- pomóc właściwie ocenić czy konieczne jest wezwanie pogotowia.
- Próba prowokacyjna
Próba z zastosowaniem metacholiny, histaminy lub wysiłku fizycznego - wykonywana w celu wykrycia nadreaktywności oskrzeli u osób z podejrzeniem astmy. Czasem można przeprowadzić próbę prowokacyjną ze znanym czynnikiem wywołującym astmę - może to być alergen, aspiryna, czynnik wywołujący alergię w pracy, wysiłek fizyczny. Istnieje ryzyko nadmiernej reakcji na wykonana próbę, zaostrzenia dolegliwości a nawet wystąpienia niewydolności oddechowej.
W trakcie przeprowadzanie testów możliwe jest wystąpienie reakcji anafilaktycznej, dlatego w miejscach gdzie wykonywane są testy skórne istnieje dostęp do zestawów przeciwwstrząsowych i reanimacyjnych. Próba prowokacyjna jest przeciwwskazana u kobiet ciężarnych.
- Szczytowy przepływ wydechowy (PEF)
Pacjent wykonuje nasilony wydech, wprowadzając powietrze przez ustnik do peakflowmetru – urządzenia zaopatrzonego w miarkę pokazującą objętość powietrza wydychanego. Wynik porównuje się z tabelą norm dla wieku i wagi ciała. W astmie PEF jest najczęściej obniżony.
Pomiar PEF wykorzystywany jest również przy ocenie postępu choroby i monitorowaniu jej przebiegu. Pacjent sam wykonuje pomiary PEF i zapisuje je w notesie. Pomiary są wykonywane przed podaniem leku rozkurczającego oskrzela i po jego podaniu.
Badania obrazowe
RTG klatki piersiowej - jest to badanie szybkie, niedrogie, niebolesne. Pozwala ocenić obraz pól płucnych, który w okresie bezobjawowym astmy jest najczęściej prawidłowy. Podczas zaostrzenia astmy RTG może ujawnić rozdęcie płuc, bywają też powikłania w postaci odmy opłucnowej (dostanie się powietrza do jamy opłucnej - otaczającej płuca) lub odmy śródpiersia (dostanie się powietrza do przestrzeni ciała znajdującej się w środku klatki piersiowej pomiędzy płucami).
RTG klatki piersiowej to badanie polegające na przechodzeniu przez klatkę piersiową pacjenta promieni rentgenowskich. Wysyłane przez lampę promieniowanie X jest pochłaniane przez tkanki badanego i rzutowane na prostopadłą płaszczyznę z detektorem tych promieni.
Przed badaniem należy zgłosić: ostatnio wykonywane zdjęcia rentgenowskie oraz w przypadku kobiet – ciążę. U kobiet będących w drugiej połowie cyklu miesiączkowego (po owulacji) u których zaistniała możliwość zapłodnienia badanie nie powinno być wykonywane.
Diagnostyka alergii
- Oznaczenie całkowitego stężenia IgE w surowicy
Badanie polega na pobraniu krwi żylnej od pacjenta i oznaczeniu całkowitego poziomu IgE w surowicy krwi. U chorych uczulonych na wiele czynników stężenie IgE ma wartość podwyższoną natomiast u osób uczulonych tylko na jeden antygen wartość IgE może być prawidłowa. Dlatego oznaczanie IgE całkowitego ma bardzo ograniczoną wartość diagnostyczną.
- Pomiar stężenia swoistych IgE w surowicy - badanie polega na oznaczeniu przeciwciał wytworzonych w odpowiedzi na konkretny antygen.
- 3. Punktowe testy skórne - test wykonywany jest w okresie remisji choroby.
Wykonanie testu wymaga przerwania leczenia doustnymi lekami sterydowymi i antyhistaminowymi. W przeciwnym wypadku wynik testu może wypaść fałszywie ujemnie. Podczas badania pacjent siedzi, ma odsłonięte przedramiona. Na ich przedniej powierzchni zostają ponumerowane i nałożone w równych odstępach krople płynów z alergenami. Następnie jednorazowymi ostro zakończonymi nożykami badający wykonuje zadrapania na skórze przedramion w miejscach gdzie nałożone są alergeny.
Próbę kontrolna stanowi sól fizjologiczna – nie wywołująca reakcji oraz histamina, która wywołuje miejscowe zaczerwienienie i do jej wyniku porównywane są wyniki pozostałych alergenów. Wynik badania odczytuje się po około 20 minutach. Odczyt polega na zmierzeniu powstałych reakcji (bąbel, zaczerwienienie) na poszczególne alergeny, miarą jest średnica powstałego bąbla i porównaniu ich z reakcją na histaminę - próba dodatnia oraz sól fizjologiczną - próba ujemna. Przy wystąpieniu reakcji alergicznej pojawia się świąd skóry.
W trakcie przeprowadzanie testów możliwe jest wystąpienie reakcji anafilaktycznej, dlatego w miejscach gdzie wykonywane są testy skórne istnieje dostęp do zestawów przeciwwstrząsowych i reanimacyjnych.
Pulsoksymetria i gazometria krwi tętniczej
Badania wykonuje się w niewydolności oddechowej oraz w zaostrzeniach astmy.
Pulsoksymetr – urządzenie w postaci klipsa zakładanego na palec u ręki. Badanie ma na celu ocenę tętna oraz utlenowania krwi. Mówi nam jaki procent hemoglobiny wysycony jest tlenem. Badanie nieinwazyjne, całkowicie bezpieczne.
Gazometria – badanie polega na pobraniu krwi tętniczej lub arterializowanej krwi włośniczkowej, rzadziej pobiera się krew żylną. Badanie pozwala na ocenę wymiany gazowej oraz równowagi kwasowo-zasadowej. Krew tętnicza pobierana jest najczęściej z tętnicy promieniowej (okolica nadgarstka), czasami z tętnicy łokciowej, ramieniowej bądź udowej. Podczas badania pacjent leży albo gdy nakłucie wykonywane jest na kończynie górnej pacjent siedzi.
Skórę przemywa się środkiem dezynfekcyjnym, następnie wprowadza się igłę pod kątem 45° dochodząc do tętnicy w strzykawce pojawia się pulsujący wypływ krwi pobiera się 1 ml. Po pobraniu krwi tętnicę uciska się do ustąpienia krwawienia. Tętnicę promieniową uciska się > 5 minut, udową i ramienną > 10-15 minut.
Pobranie arterializowanej krwi włośniczkowej - z opuszki palca lub płatka ucha. Miejsce nakłucia jest ogrzewane, następnie nakłuwa się skórę tak, by wypłynęła kropla krwi. Napełnia się krwią dwie cienkie szklane kapilary pilnując by nie wprowadzić do nich powietrza. Do kapilar wprowadza się metalowe pręciki, końce kapilary zamyka się szczelnie zatyczkami i miesza się krew za pomocą magnesu.
Leczenie astmy
Astma jest chorobą, której nie można wyleczyć, ale prawidłowo prowadzone leczenie pozwala ją kontrolować. Cele leczenia są następujące: zapobiegać objawom chorobowym, utrzymywać funkcję płuc tak dobrą jak to tylko możliwe, pomóc utrzymywać aktywność fizyczną, zapobiegać zaostrzeniom astmy, unikać efektów ubocznych stosowanych leków.
Duże znaczenie ma edukacja na temat objawów i przebiegu astmy, umożliwia ona na szybkie rozpoznanie i opanowanie przez osobę chorą niebezpiecznych zaostrzeń, co może zapobiegać groźnym powikłaniom.
1. Leczenie przyczynowe możliwe jest tylko częściowo.
W przypadku astmy alergicznej możliwe jest odczulanie.
Odczulanie - polega na podskórnym podawaniu alergenu w małych dawkach, w miarę leczenia dawki stopniowo się zwiększa, by uzyskać tolerancję na dany antygen. Dobre efekty w przypadku odczulania na alergeny wziewne i jad owadów. Leczenie trwa długo - około 3 lat. Wskazane u chorych <55 lat z dolegliwościami >5 lat. Możliwe jest wystąpienie objawów niepożądanych w postaci reakcji uczuleniowych na skórze, skurczu oskrzeli, napadu astmatycznego a czasem odczynu anafilaktycznego zagrażającego życiu.
W miejscach gdzie wykonywane są testy skórne istnieje dostęp do zestawów przeciwwstrząsowych i reanimacyjnych. Przeciwwskazane jest w przypadku zakażeń dróg oddechowych, chorób przewlekłych, u osób leczonych B-blokerami, w przypadku chorób autoimmunologicznych i u kobiet ciężarnych.
2. Leczenie w przypadku astmy niealergicznej – unikanie zakażeń dróg oddechowych i ich dokładne leczenie, wyleczenie zapaleń zatok przynosowych.
3. Leczenie objawowe - zależy od stopnia zaawansowania objawów i przebiegu choroby:
- osoby z astmą sporadyczną – mają objawy zazwyczaj tylko po kontakcie z alergenem, wymagają przyjmowania leku jedynie w czasie ataku astmy;
- osoby z astma przewlekłą lekką i umiarkowaną – nie odczuwają objawów cały czas, ale konieczne jest przyjmowanie przez nich leków codziennie, by leczyć przewlekły proces zapalny w ich drogach oddechowych;
- osoby z astmą przewlekłą ciężką odczuwają objawy przewlekle przez większość czasu, konieczne jest przewlekłe, codzienne stosowanie przez nich leków, gdyż są oni najbardziej narażeni na wystąpienie stanów astmatycznych – zaostrzeń astmy zagrażających życiu.
4. Leczenie farmakologiczne
- glikosteroidy wziewne – efekt przeciwzapalny,
- glikosteroidy doustne – efekt przeciwzapalny,
- B2-mimetyki długodziałające wziewne – rozszerzenie oskrzeli,
- leki przeciwleukotrienowe – rozszerzenie oskrzeli, efekt przeciwzapalny,
- metyloksantyny – rozszerzenie oskrzeli, efekt przeciwzapalny,
- kromony – rozszerzenie oskrzeli, efekt przeciwzapalny,
- monoklonalne przeciwciało anty IgE – wiąże krążące w ekrwi przeciwciała IgE, powoduje lepszą kontrolę astmy i zmniejszenie dawki glikokortykosteroidu.
5. Leczenie doraźne - B2-mimetyk szybko i krótkodziałający wziewny.
6. Leczenie zaostrzeń:
- B2-mimetyk krótkodziałający wziewny,
- tlen,
- steryd doustnie,
- bromek ipratropium,
- siarczan magnezu,
- metyloksantyny,
- antybiotyk – w przypadku bakteryjnego zapalenia dróg oddechowych.
7. Leczenie niewydolności oddechowej - w przypadku ciężkiej niewydolności oddechowej należy zastosować sztuczną wentylację.
Astma - zapobieganie
Jest wiele sposobów, aby zapobiegać astmie, należą do nich:
- unikanie kontaktu z antygenami wywołującymi zaostrzenia choroby,
- nie hodowanie żadnych zwierząt ani roślin pokojowych,
- dbałość o porządek, codzienne okurzanie mieszkania odkurzaczem ze specjalnym filtrem,
- rezygnacja z dywanów, zasłon, firanek a zastąpienie ich przez panele, w oknach rolety,
- używać pościeli i materaców ze sztucznych włókien, często zmieniać pościel,
- w sypialni zachować jak najniższą temperaturę,
- unikanie pracy w warunkach narażenia na czynniki wywołujące chorobę,
- unikanie kontaktu z drażniącymi substancjami chemicznymi,
- bezwzględna konieczność zaprzestania palenia papierosów (również przez domowników),
- unikanie zanieczyszczeń powietrza, wypoczywać na terenach wysokogórskich,
- unikanie kontaktu z osobami chorymi na zakażenia dróg oddechowych,
- szczepienie przeciwko grypie, i dwoinkom zapalenia płuc,
- konieczność właściwego leczenia zakażeń układu oddechowego,
- dbałość o dobre warunki mieszkaniowe,
- unikanie stosowania leków mogących być powodem astmy, bądź ją nasilać,
- bezwzględna konieczność stosowania się do zaleceń lekarskich,
- zdrowe odżywianie – unikanie żywności chemiczne konserwowanej i sztucznie barwionej,
- dbałość o sprawność fizyczną i należną wagę ciała.
Czasami astma nie jest odpowiednio kontrolowana, gdyż ludzie chorzy zupełnie zapominają o przyjmowaniu leków lub nie stosują ich we właściwy sposób, nie unikają alergenów i nie stosują odpowiedniego postępowania w przypadku zaostrzeń. Należy pamiętać o tym jak ważne jest utrzymanie właściwej kontroli objawów, pomoże to zapobiec niebezpiecznym powikłaniom i zmniejszy ryzyko zaostrzeń zagrażających życiu.
Astma - życie z chorobą
Astma jest chorobą przewlekłą, towarzyszącą choremu do końca życia, w której bardzo wiele zależy od pacjenta, dlatego tak ważna jest współpraca pomiędzy lekarzem a chorym na astmę. Ważne jest, by pacjent sam umiał ocenić nasilenie choroby i poziom jej kontroli na podstawie codziennie wykonywanych testów oddechowych przy pomocy peakflowmetru - urządzenia zaopatrzonego w miarkę pokazującą objętość powietrza wydychanego.
Wynik porównuje się z normą dla wieku. Urządzenie pozwala szybko ocenić wartość szczytowego przepływu oddechowego (PEF). Pacjent sam wykonuje pomiary PEF i zapisuje je w notesie. Pomiary są wykonywane nad ranem i wieczorem, a także przed podaniem leku rozkurczającego oskrzela i po jego podaniu. Należy zapytać własnego lekarza jak często zaleca wykonywanie pomiarów PEF.
Ogromne znaczenie ma edukacja chorego w zakresie astmy, stosowanie się do zaleceń lekarskich, właściwe przyjmowanie leków, a także informacja jak zachowywać się w przypadku zaostrzenia choroby i napadu astmatycznego.
Bardzo ważne jest dbanie o realizację celów leczenia a zatem o właściwą kontrolę objawów, utrzymanie jak najlepszej funkcji dróg oddechowych i aktywności fizycznej. Należy zgłaszać się na wizyty kontrolne co 1-6 miesięcy, prowadzić dzienniczek pomiarów PEF.