Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Leptyna - jakie są normy hormon sytości?

Leptyna to nic innego, jak hormon sytości. Zaburzenia uczucia sytości są jednym z najczęstszych problemów z utrzymaniem prawidłowej masy ciała. Tymczasem wiemy już, jak działa ten mechanizm i jak możemy go kontrolować.
Mózg kontrolujący uczucie sytości po jedzeniu
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Leptyna to wydzielany przez komórki tłuszczowe hormon sytości, którego celem jest regulacja apetytu. Osoby zmagające się z otyłością i insulinoopornością mają często podwyższony poziom leptyny.
  • Niedobór leptyny w organizmie często wiąże się z niedowagą.
  • W uregulowaniu poziomu leptyny pomagają leki na receptę, a także zdrowa dieta, redukcja stresu i regularny sen.
Spis treści

Czym jest leptyna? Działanie

Wiele osób zmagających się z problemami metabolicznymi, endokrynologicznymi czy otyłością w pewnym momencie dowie się od lekarza lub dietetyka, co to jest leptyna.

Chociaż badanie poziomu leptyny nie jest częścią standardowych badań przesiewowych, jest bardzo użyteczne w ocenie metabolizmu i pracy układu hormonalnego. Tym bardziej warto wiedzieć, jak działa ten mało znany hormon.

Leptyna, znana również jako hormon sytości, jest białkiem produkowanym głównie przez komórki tłuszczowe (adipocyty). Współdziała z hormonem głodu - greliną, która jest uwalniana przez żołądek, gdy wcześniejszy posiłek został już strawiony. 

Co robi leptyna w organizmie? Leptyna i grelina pełnią kluczową rolę w regulacji równowagi energetycznej organizmu. Działanie leptyny jest związane przede wszystkim z kontrolą sytości.

Gdy zwiększają się w organizmie zapasy tłuszczu, wzrasta poziom leptyny. Hormon jest uwalniany do krwiobiegu i przedostaje się do mózgu, gdzie wiąże się z receptorami w podwzgórzu (obszarze mózgu odpowiedzialnym za kontrolę apetytu).

Leptyna wysyła sygnał, który informuje mózg, że ciało ma wystarczająco dużo energii przechowywanej w komórkach tłuszczowych.

W rezultacie pojawia się uczucie sytości i zwiększa się zużycie energii, co wpływa na różne aspekty metabolizmu, w tym na termogenezę (produkcję ciepła przez organizm) i na metabolizm spoczynkowy.

Zasada jest teoretycznie prosta: wysoki poziom leptyny zmniejsza apetyt, a jej niski poziom go zwiększa. Niestety osoby z otyłością mogą rozwijać leptynooporność.

Wówczas, mimo wysokiego poziomu leptyny, sygnały o sytości nie są skutecznie przekazywane do mózgu.

Taki stan nie tylko powoduje, że jesteśmy skłonni jeść więcej, ale też wpływa na zależność: leptyna a insulina.

W normalnych warunkach wysokie poziomy insuliny, jakie występują po posiłku, stymulują uwalnianie leptyny, co pomaga w sygnalizacji sytości i zahamowaniu apetytu. Z kolei leptyna może poprawić wrażliwość na insulinę i zwiększyć zużycie glukozy. Jednak w przypadku oporności na leptynę, ten mechanizm może być zaburzony.

O ważnej roli leptyny w organizmie świadczy również fakt, że białko to może też wpływać na funkcje rozrodcze (poprzez regulację hormonów odpowiedzialnych za owulację i inne aspekty reprodukcji), a także na wydzielanie hormonu wzrostu, hormonu tarczycy i kortyzolu.

Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"

Pytania do eksperta
dietetyk i psychodietetyk Marzena Rojek-Ledwoch
dietetyk i psychodietetyk Marzena Rojek-Ledwoch
dietetyk i psychodietetyk
01
Dlaczego sen jest ważny w regulowaniu poziomu leptyny w organizmie?
Deprywacja snu jak pokazują badania wpływa na obniżenie poziomu leptyny i wzrost poziomu greliny, co może przekładać się na zwiększenie spożycia pokarmu oraz częstsze sięganie po wysokokaloryczne przekąski.
02
Czy, aby zwiększyć poziom leptyny zawsze należy przytyć?
Leptyna jest hormonem produkowanym przez tkankę tłuszczową. Wzrost jej stężenia zazwyczaj wiąże się z zwiększeniem ilości tłuszczu w organizmie. Może także być odnotowany np. w czasie ciąży.
03
Jak leptyna wpływa na wydzielanie kortyzolu (hormonu stresu)?
Istnieje odwrotna korelacja pomiędzy stężeniami leptyny a stężeniami kortyzolu. Długotrwałe głodzenie prowadzi do obniżenia stężenia pierwszego z wymienionych hormonów i podnosi poziom hormonu stresu.
04
Co powoduje wzrost leptyny?
Na stężenie poziomu leptyny wpływ ma przede wszystkim odpowiednia zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. Pośrednio można oddziaływać na poziom hormonu sytości poprzez prawidłowe nawyki takie jak odpowiednia ilość snu, właściwa gęstość energetyczna i odżywcza jadłospisu oraz systematyczna aktywność fizyczna.
05
Czy zawsze należy równocześnie badać hormon sytości i głodu?
Oznaczenia stężenia leptyny wykonuje się niezwykle rzadko. Zazwyczaj dotyczy to diagnostyki przyczyn otyłości czy zaburzeń dojrzewania. Podobnie sprawa ma się z greliną.

Reklama

Badanie leptyny - jakie są wskazania do jego wykonania?

Badania poziomu leptyny są często wykorzystywane w testach klinicznych dotyczących otyłości, cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych i innych stanów związanych z metabolizmem i apetytem.

O czym świadczy wysoki poziom leptyny? U osób ze znaczną otyłością, szczególnie jeśli zaczęła się ona w dzieciństwie, a także nie ustępuje mimo diety i ćwiczeń, wysoki poziom leptyny może wskazywać na oporność na leptynę. To oznacza, że mózg nie odbiera sygnału sytości, co prowadzi do przejadania się  i trudności w utracie wagi.

Oporność na leptynę jest podobna do oporności na insulinę w cukrzycy typu 2, gdzie hormon jest obecny, ale komórki nie reagują na niego prawidłowo. Nie jest to jednak jedyna opcja - jeśli leptynooporność nie występuje, badanie leptyny może pomóc w diagnostyce zaburzeń genetycznych.

Wskazaniem do badania leptyny i greliny mogą być też zaburzenia endokrynologiczne, jak hipogonadyzm lub niedoczynność przysadki mózgowej.

Ponieważ leptyna jest integralnie związana z regulacją apetytu i metabolizmem energetycznym, jej poziomy mogą być również zależne od innych czynników, takich jak:

  • dieta,
  • poziom aktywności fizycznej,
  • cykl snu,
  • inne hormony.

Dlatego interpretacja wyników testów leptyny wymaga szczegółowej wiedzy i powinna być przeprowadzana przez specjalistę, takiego jak endokrynolog, który może wziąć pod uwagę całościowy obraz stanu zdrowia pacjenta: historię medyczną i objawy.

Reklama

Norma leptyny

Poziomy leptyny mogą różnić się w zależności od wielu czynników, w tym płci, wieku, masy ciała, stanu zdrowia. Należy też uwzględnić fakt, że różne laboratoria mogą przyjmować inne normy, zatem w kwestii interpretacji wyniku badania, najlepiej jest po prostu zaufać lekarzowi.

Norma leptyny dla kobiet wynosi najczęściej 2,43 – 28  µg /l, natomiast dla mężczyzn – 0,35 – 9,61 µg /l. Różnica wynika z proporcji tkanki tłuszczowej u kobiet i mężczyzn.

Zakresy dla dzieci mogą się znacznie różnić w zależności od wieku i momentu dojrzewania, dlatego, w celu uzyskania odpowiednich zakresów referencyjnych, najlepiej jest skonsultować się z pediatrą lub endokrynologiem dziecięcym.

Wysoki poziom leptyny najczęściej wskazuje na otyłość i oporność na leptynę. Za wysoka leptyna może występować przy stanach zapalnych i zaburzeniach autoimmunologicznych.

Warto tu jednak dodać, że relacja między leptyną a zapaleniem jest złożona i nadal jest przedmiotem badań. W sporadycznych przypadkach podwyższona leptyna może wskazywać na niektóre guzy, które produkują ten hormon.

Z kolei występujący rzadziej niski poziom leptyny pojawia się w przypadku niedożywienia, niektórych zaburzeń genetycznych lub hormonalnych. Niedobór leptyny często towarzyszy ekstremalnej utracie wagi, np. przy anoreksji.  

Reklama

Jak zwiększyć lub obniżyć poziom leptyny?

W literaturze naukowej można przeczytać, że leptyna jest produkowana endogennie w organizmie. Co to oznacza? W odróżnieniu od witamin czy składników mineralnych leptyna nie występuje w produktach spożywczych.  Nie jest też (jak np., cholesterol) wprost zależna od naszych wyborów żywieniowych - nie wystarczy dowiedzieć się co jeść, aby podwyższyć/obniżyć jej poziom.

Okazuje się, że poziomy leptyny są regulowane przez stan zdrowia, masę ciała, równowagę metaboliczną itp.

U osób z otyłością, czynnikiem kluczowym w tym, jak obniżyć poziom leptyny, jest utrata masy ciała. W realizacji tego celu pomocne są nie tylko ćwiczenia czy dieta bogata w błonnik, owoce i warzywa, ale też utrzymanie zdrowego rytmu snu i unikanie stresu.

Zdarzają się też sytuacje, gdzie podwyższona leptyna jest związana z czynnikami chorobowymi, takimi jak zespół metaboliczny, insulinooporność lub stan zapalny. Leczenie tych stanów pozwoli obniżyć poziom leptyny.

Niedobór leptyny w organizmie często wiąże się z niedowagą. Zatem na pytanie: jak zwiększyć poziom leptyny - lekarze najczęściej odpowiadają: przytyć. Nie jest to żart, wszakże leptyna jest produkowana w komórkach tłuszczowych.

Dodatkowo warto pamiętać, że higiena snu i troska o aktywność fizyczną są tak samo ważne jak dieta bogata w zdrowe tłuszcze.

Choć intensywne treningi mogą tymczasowo obniżać poziom leptyny, regularna aktywność fizyczna może poprawić ogólną wrażliwość na ten hormon. Zatem wdrożenie zdrowego trybu życia pozwoli z czasem zwiększyć poziom leptyny.

Reklama

Tabletki z leptyną

Wiele osób zmagających się z problemem otyłości i insulinooporności ma nadzieję, że ich problem rozwiążą tabletki z leptyną. Niestety, sytuacja nie jest taka prosta.

Przypadki, w których lekarz przepisuje rekombinowaną ludzką leptynę są niezmiernie rzadkie i dotyczą osób, u których występuje specyficzne zaburzenie genetyczne związane z genem kodującym leptynę. Stwierdzenie tego faktu wymaga specjalistycznych badań.

Leki zwiększające poziom leptyny są dostępne na receptę. Ponieważ w naturze nie występują produkty naturalnie zawierające leptynę, wszelkie leki, jak i dostępne bez recepty suplementy jedynie uwrażliwiają komórki na leptynę, a nie posiadają jej w składzie.

Preparaty te zmniejszają uczucie kompulsywnego głodu, przyspieszają metabolizm, wspierają redukcję tkanki tłuszczowej.

Niezależnie, czy sięgniemy po wyciąg z afrykańskiego mango, selen i chrom czy probiotyki zawierające Lactobacillus Gasseri, będą to jedynie środki wspomagające odchudzanie. Warto pamiętać, że ani leptyny, ani greliny w tabletkach nie kupimy tak po prostu w aptece.

Jak wyregulować leptynę? Pomocna w unormowaniu poziomu leptyny będzie zrównoważona dieta, regularne posiłki, i utrzymanie prawidłowego cyklu snu. Bardzo istotna jest również aktywność fizyczna i unikanie stresu.

Reklama

Cena leptyny. Ile kosztuje badanie?

Osoby zainteresowane badaniem leptyny, często pytają o przebieg procedury i o cenę.

Warto zaznaczyć, że jest to proste badanie z krwi, które wykonuje się na czczo. Koszt jest zależny od miejscowości i placówki, ale oscyluje w granicach 150-220 zł.

Zdarza się, że leptyna jest składową pakietu badań, np. hormonalnego, wówczas cena oczywiście jest wyższa. Jeśli posiadamy skierowanie, możemy wykonać badanie na NFZ - wówczas będzie bezpłatne. Ze względu na różne normy leptyny, jakie przyjmują poszczególne laboratoria, interpretacją wyników zajmuje się lekarz prowadzący: gastrolog, diabetolog czy endokrynolog.

Czytaj również

Bibliografia

  • Stachowicz M. i in., Rola leptyny w zaburzeniach odżywiania się – współczesne poglądy, https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-154609-81113 [dostęp z dnia 28.10.23]
  • Gajewski K., Leptyna, https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/typ2/171954,leptyna [dostęp z dnia 28.10.23]
  • Leptyna - hormon kontrolujący masę ciała, https://badaniakrwi.pl/leptyna-hormon-kontrolujacy-mase-ciala-normy-i-badania [dostęp z dnia 28.10.23]
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Otyłość i nadwaga
7 chorób i schorzeń, które powodują otyłość
Otyłość prosta - przyczyny i sposoby leczenia nadwagi
Otyły mężczyzna mierzony przez dietetyka
Leki na otyłość - co pomaga na odchudzanie?
Podobne artykuły
Otyła kobieta mierzy obwód brzucha
Jak szybko pozbyć się otyłości brzusznej i jaką dietę stosować?
Dziecko z nadmiernymi kilogramami
Otyłość u dzieci - przyczyny i sposoby na dziecięcą nadwagę
Operacja bariatryczna - cena i dieta
Operacja bariatryczna ratuje zdrowie i życie. Ile można schudnąć?
Mózg kontrolujący uczucie sytości po jedzeniu
Leptyna - jakie są normy hormon sytości?
Kobieta z nadwagą
Jak zapobiegać otyłości? Profilaktyka nadwagi i otyłości

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!