Naukowcy odkryli prosty sposób jak zmniejszyć ryzyko chorób serca aż o 20% ❤️‍🩹 Dowiedz się więcej!
Naukowcy odkryli prosty sposób jak zmniejszyć ryzyko chorób serca aż o 20% ❤️‍🩹 Dowiedz się więcej!
Naukowcy odkryli prosty sposób jak zmniejszyć ryzyko chorób serca aż o 20% ❤️‍🩹 Dowiedz się więcej!

Otępienie starcze - objawy, etapy, przyczyny i leczenie

Otępienie starcze dotyka ponad 5 procent osób po 60 roku życia i nawet pięć razy więcej w grupie 85+. Jej objawy mają silnie dojmujący charakter i z czasem prowadzą do częściowej lub całkowitej utraty samodzielności. Przyczyny demencji starczej są złożone, często ma ona podłoże genetyczne, dlatego trudno jest jej zapobiegać. Leczenie demencji ma zaś charakter typowo doraźny i jest mało skuteczne.
Starsza kobieta cierpiąca na otępienie
źrodło:123RF
Spis treści

Co to jest demencja starcza?

Demencja starcza, zwana też otępieniem,to zespół objawów neurodegeneracyjnych, spowodowanych chorobą mózgu. 

Do najbardziej charakterystycznych symptomów należą zaburzenia w takich obszarach, jak:

  • pamięć,
  • orientacja w czasie i przestrzeni,
  • logiczne myślenie,
  • rozumienie informacji,
  • zdolność uczenia się,
  •  liczenie,
  • posługiwanie się słowem mówionym,
  • ocena rzeczywistości. 

Podstawą do rozpoznania otępienia jest jednoczesne występowanie przynajmniej dwóch z wyżej wymienionych objawów. Cechą charakterystyczną demencji, odróżniającą otępienie od upośledzenia umysłowego, jest postępujący proces degradacji zdolności poznawczych względem poziomu osiągniętego w okresie dorosłości. Problem demencji starczej dotyczy około 1 procenta ogółu populacji, w Polsce zatem, wedle szacunków na różne jej formy cierpi około 400 tysięcy osób. 

Skala zjawiska narasta wraz z wiekiem. W grupie osób po 60 roku życia z otępieniem zmaga się 6 procent osób, po 75 – 11 procent, natomiast po 85 roku życia – aż 25 proc. (dane: Rzecznik Praw Obywatelskich). Co więcej, w związku z tzw. starzeniem się społeczeństwa, w najbliższych lata odsetek osób z rozpoznaną demencją będzie systematycznie wzrastać

Reklama

Jakie formy przybiera otępienie starcze?

Zdecydowanie najczęstszą postacią, jaką przybiera otępienie starcze, jest choroba Alzheimera (około 60 procent przypadków). Istotą tego ciężkiego i nieuleczalnego schorzenia jest postępujące zwyrodnienie ośrodkowego układu nerwowego, w wyniku którego dochodzi do powolnego, ale drastycznego osłabienia funkcji intelektualnych i poznawczych, a z czasem także zaburzeń neurologicznych i fizjologicznych. 

Inne, oprócz choroby Alzheimera, formy demencji, to:

  • demencja naczyniowa (około10-15 procent wszystkich przypadków, będąca konsekwencją obumarcia części mózgu wskutek niedotlenienia,
  • otępienie z ciałamiLewy’ego, charakteryzujące się znacznym upośledzeniem funkcji poznawczych oraz występowaniem omamów wzrokowych,
  • demencja towarzysząca chorobie Parkinsona, z takimi objawami jak spowolnienie myślenia, apatia, depresja,
  • choroba Picka, czyli otępienie czołowo-skroniowe, gdzie dominującymi objawami są zaburzenia zachowania i mowy.

Reklama

Objawy demencji starczej

Objawy demencji starczej różnią się w przypadku poszczególnych jej postaci. Przykładowo, w chorobie Alzheimera do najczęściej występujących symptomów należą:

  • zaniki pamięci, na początku krótkotrwałej, później także długotrwałej,
  • apatia, niepokój, pobudzenie i inne zaburzenia nastroju oraz zachowania,
  • zaburzenia w artykulacji głosek, potem całych wyrazów, aż w końcu całkowita niemożność mówienia,
  • oderwanie od rzeczywistości, nie rozpoznawanie własnego odbicia w lustrze,
  • uczucie dezorientacji, zagubienia,
  • nietrzymanie moczu i kału,
  • zaburzenia neurologiczne,
  • zaburzenia pracy układu mięśniowego, przekładające się na coraz większe problemy z chodzeniem i siedzeniem, a także oddychaniem. 

Osoby cierpiące na otępienie z ciałami Lewy’ego mają silne zaburzenia wzrokowo-przestrzenne i znaczne deficyty uwagi. Typowymi symptomami są rozmowy z własną (nierozpoznaną) postacią odbijającą się w lustrze, czy bohaterami wyświetlającymi się na ekranie telewizora. Z kolei w przypadku otępienia czołowo-skroniowego pacjenci z początku zmagają się z zaburzeniami afektywnymi, często błędnie rozpoznawanymi w kategoriach problemów psychicznych (stany lękowe, stany maniakalno-depresyjne). 

W kolejnej fazie pojawiają się zaburzenia zachowania, w tym działania naruszające normy społeczne, niestosowne czy po prostu dziwne. Z czasem ubożeje też aparat mowy. 

Reklama

Etapy otępienia starczego

W odróżnieniu od wrodzonych schorzeń psychicznych, otępienie starcze postępuje etapami. Zaburzenia tego typu dotykają osoby, które przez kilkadziesiąt lat życia były całkowicie sprawne intelektualnie i w większości przypadków nie miały większych problemów neurologicznych czy fizjologicznych. Początkowo choroba jest niemal niezauważalna dla pacjenta oraz jego otoczenia, w kolejnych jednak latach jej objawy stają się coraz bardziej dojmujące, a w ostatniej fazie – całkowicie uniemożliwiają samodzielne funkcjonowanie. 

Poszczególne etapy otępienia starczego również zależą od tego, z którą postacią zaburzeń mamy do czynienia. Generalnie jednak należy przyjąć, że otępienie kolejno upośledza:

  • nastrój, 
  • pamięć i zdolności poznawcze 
  • zachowanie
  • orientację przestrzenno-wzrokową
  • mówienie
  • czynności wykonawcze
  • kontrolę nad własnym ciałem.

Należy podkreślić, że demencja przyczynia się do przedwczesnej śmierci. Przykładowo, pacjenci cierpiący na chorobę Alzheimera, z powodu daleko obniżonej odporności, bardzo często zapadają na ciężkie i śmiertelne w skutkach zapalenia płuc. 

Reklama

Przyczyny otępienia starczego

Przyczyny otępienia starczego są złożone, a wyróżnić wśród nich można czynniki bezpośrednie oraz pośrednie, a także zwiększające ryzyko, przy czym różnią się one od siebie w zależności od konkretnego schorzenia. Przykładowo – bezpośrednim czynnikiem etiologicznym choroby Alzheimera jest odkładanie się białka amyloidowego w mózgu, co powoduje niszczenie komórek nerwowych. 

Proces ten w dużej mierze uwarunkowany jest genetycznie – u osób dotkniętych tą chorobą stwierdza się mutacje trzech genów: PSEN 1, PSEN 2 oraz APP. Ważnym czynnikiem ryzyka jest też wiek – odsetek osób zapadających na chorobę Alzheimera i inne postaci demencji radykalnie wzrasta w najstarszych rocznikach. W przypadku otępienia z ciałami Lewy’ego powodem następujących zmian jest odkładanie się w cytoplazmie komórek nerwowych białek alfa-synukleiny.  

Z kolei w przypadku demencji naczyniowej bezpośrednią przyczyną są uszkodzenia naczyń krwionośnych w mózgu (np. udar), które powodują jego niedotlenienie.

Reklama

Leczenie otępienia starczego

Leczenie otępienia starczego zależne jest od jego postaci, przy czym należy pamiętać, że skuteczność terapii jest relatywnie niewielka i sprowadza się do łagodzenia objawów, tudzież spowalniania postępów choroby. Niemożliwe jest natomiast cofnięcie zmian, do których już doszło. 

W leczeniu choroby Alzheimera stosuje się takie substancje, jak:

  • inhibitory esterazy acetylocholiny, oddziałujące na zachowanie oraz zwiększające możliwości codziennego funkcjonowania,
  • memantyna, lek prokognitywny, wpływający na poprawę pamięci, koncentracji, zdolności poznawczych oraz regulujący zachowanie. 

Inhibitory esterazy acetylocholiny, np. donepezil, są wykorzystywane także u pacjentów z otępieniem naczyniowym. W leczeniu innych postaci demencji stosuje się natomiast inne leki, przykładowo w sytuacji, gdy otępienie ma charakter czołowo-skroniowy, największą skutecznością wykazują się inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. 

Czytaj również

Bibliografia

  • Daria Biechowska, Edyta Orłowska, Neuropsychologiczna charakterystyka wybranych zespołów otępiennych, Polski Przegląd Neurologiczny, 2012, tom 8, nr 2
  • Małgorzata Gaweł, Anna Potulska-Chromik, Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 7, 2015
  • Anna Barczak, Weronika Wańska, Emilia J. Sitek, Ewa Narożańska, Bogna Brockhuis, Jarosław Sławek, Otępienie z ciałami Lewy’ego — jak rozpoznawać?, jak leczyć?, Polski Przegląd Neurologiczny 2015, tom 11, 3
  • Demencja, Rzecznik Praw Obywatelskich, https://www.rpo.gov.pl
  • Tomasz Sobów, Zasady postępowania terapeutycznego w zespołach otępiennych, Pol. Przegl. Neurol 2007;3(2):97-104.
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Zdrowie seniora
Otępienie starcze - objawy, etapy, przyczyny i leczenie
Starsza kobieta cierpiąca na otępienie
Meble do łazienki dla osób z ograniczeniami: Jak zapewnić bezpieczeństwo i komfort?
Łazienka ze specjalnymi meblami dla osób z ograniczeniami
Sarkopenia - czy występuje tylko u osób starszych? Objawy, diagnostyka i leczenia
Ćwiczący senior uzupełniający utratę masy mięśniowej
Podobne artykuły
Przepuklina pachwinowa - co to jest, jakie ma objawy?
Jak opiekować się osobami przykutymi do łóżka?
Dieta seniora
Żywienie osób starszych - jak wygląda dieta seniora? Jadłospis
Starsza osoba leżąca w łóżku
Karmienie przez sondę - jak wygląda żywienie przez sondę?
Starzenie się organizmu człowieka - zmiany i objawy starości

Reklama


Zobacz, jak rozpoznać niedożywienie!
Kliknij tutaj