Czym jest stan zapalny w organizmie i co go powoduje?
Stan zapalny jest naturalną reakcją organizmu na uraz, infekcję lub chorobę. Pod ich wpływem uwalniane są białka wydzielane przez leukocyty, czyli cytokiny i leukotrieny, które są lipidami związanymi z układem immunologicznym.
Jedne i drugie informują komórki immunologiczne o pojawieniu się szkodliwego czynnika i jego lokalizacji.
W miejscu uszkodzenia tkanek dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, dlatego do pierwszych objawów należą zaczerwienienie i obrzęk.
W reakcji na stan zapalny w organizmie wzrasta produkcja leukocytów, które wraz z krwią docierają do uszkodzonych tkanek i umożliwiają ich odbudowę.
Przyczyn stanu zapalnego w organizmie może być wiele. Wskazać tutaj należy m.in. czynniki fizyczne, biologiczne oraz chemiczne. Do najpowszechniejszych należą czynniki fizyczne, zwłaszcza urazy mechaniczne.
Do czynników biologicznych zalicza się wirusy, bakterie i pasożyty, a do chemicznych - substancje żrące (kwasy, zasady).
Za stan zapalny odpowiadają także martwica oraz reakcje immunologiczne pojawiające w przebiegu chorób autoimmunologicznych, takich jak na przykład alergie.
W praktyce tym, co powoduje stan zapalny w organizmie, mogą być zarówno niegroźne infekcje, jak i ukąszenie owada. U wielu osób rozwija się on od zęba (po leczeniu kanałowym lub wyrwaniu); rośnie też grupa pacjentek zgłaszających skutki uboczne po zabiegach kosmetycznych - po mezoterapii igłowej lub makijażu permanentnym.
Przewlekły stan zapalny organizmu
Stan zapalny w organizmie może mieć charakter ostry lub przewlekły.
W pierwszym przypadku mamy do czynienia z wyraźnymi objawami, które szybko ustępują, zwłaszcza jeśli będą prawidłowo rozpoznane i leczone.
Inaczej jest, gdy pacjent cierpi na przewlekły stan zapalny organizmu, który rozwija się przez dłuższy czas, a następnie utrzymuje, nie zawsze dając objawy pozwalające na szybką i łatwą diagnozę.
Długotrwały stan zapalny w organizmie prowadzi do stopniowego uszkadzania tkanek, a oprócz objawów bólowych mogą pojawić się także problemy ogólnoustrojowe:
- zmęczenie,
- gorączka,
- bóle głowy,
- problemy z poruszaniem (przewlekłe zapalenie stawów).
O ciągłym stanie zapalnym w organizmie mówimy, gdy trwa on co najmniej kilka tygodni, nieleczony może pogłębiać się przez miesiące, a nawet lata. Niemniej niepokojące powinny być częste stany zapalne w organizmie.
Ignorowanie objawów i zaniedbywanie diagnostyki może mieć poważne konsekwencje, ponieważ przewlekły stan zapalny sprzyja rozwojowi chorób, takich jak:
- zespół jelita drażliwego,
- zapalenie stawów,
- miażdżyca,
- udar mózgu,
- nowotworów.
Gdzie może wystąpić stan zapalny w organizmie?
Ze względu na różnorodność czynników, możliwy jest stan zapalny całego organizmu - zarówno organów wewnętrznych, jak i skóry, układu kostnego czy mięśniowego.
Niemal każdy doświadczył bólu gardła lub zaczerwienienia po skaleczeniu, które należą do najczęściej występujących stanów zapalnych w organizmie.
Pogłębionej diagnostyki i leczenia wymagają za to problemy obejmujące narządy wewnętrzne.
Stan zapalny jamy ustnej
Pojawienie się stanu zapalnego w jamie ustnej to częsta dolegliwość, za którą mogą odpowiadać zarówno problemy o charakterze stomatologicznym (np. stan zapalny miazgi zęba, usunięcie zęba - najczęściej zębów mądrości), jak i wirusy oraz bakterie powodujące stan zapalny gardła lub ślinianek.
Wiele osób skarży się na ból, pieczenie, zaczerwienienie, obrzęki śluzówki, a często także jej owrzodzenia. Objawy te powodują duży dyskomfort, utrudniając spożywanie posiłków oraz właściwą higienę.
Stan zapalny jamy ustnej może obejmować w szczególności:
- dziąsła i przyzębie,
- ślinianki,
- podniebienie, gardło.
Stan zapalny skóry
Objawy stanu zapalnego skóry mogą pojawić się w wyniku urazu mechanicznego, zabiegów kosmetycznych lub mieć podłoże alergiczne. Dotyczą samego naskórka, ale także jego wytworów - powodem mogą być wrastające włoski na nogach czy wrastający paznokieć.
Stan zapalny skóry należy do często pojawiających się dolegliwości i z pewnością negatywnie wpływa na komfort życia, ale najczęściej nie wiąże się z dotkliwym bólem. Do jego objawów należą zaczerwienienie, świąd oraz łuszczenie się naskórka.
Stan zapalny skóry pojawia się w następujących miejscach:
- skóra twarzy - warto pamiętać, że trądzik to także stan zapalny skóry twarzy;
- skóra pod pachami;
- miejsca po przekłuciu - np. dziurka w uchu;
- okolice zmian skórnych - np. stan zapalny pieprzyka i włókniaka;
Stan zapalny w kościach, stawach i mięśniach
Dolegliwości w obrębie układu ruchu znacząco wpływają na codzienne życie, utrudniając aktywność.
Stan zapalny mięśni, kości i stawów pojawia się najczęściej u osób starszych i może być wynikiem urazów, chorób ogólnoustrojowych oraz zakażenia drobnoustrojami.
Pierwsze objawy zwykle nie są dotkliwe, dlatego bywają ignorowane, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego i zaostrzenia symptomów. Pacjenta powinny zaniepokoić sztywność i ograniczony zakres ruchu, obrzęk i zaczerwienienie oraz ból. Z czasem pojawiają się także dolegliwości ogólne, takie jak osłabienie i gorączka.
Stan zapalny okostnej, mięśni, ścięgien i stawów może dotyczyć różnych lokalizacji, najczęściej dotyka:
- kręgosłupa;
- kolan;
- stawu skokowego;
- bioder.
Stan zapalny miejsc intymnych
Infekcje intymne kojarzone są z kobiecymi dolegliwościami i z pewnością panie doświadczają ich częściej. Stan zapalny miejsc intymnych może jednak dotyczyć także mężczyzn.
Upławy, pieczenie, swędzenie i obrzęk to najczęściej występujące objawy, które są nie tylko uciążliwe, ale negatywnie wpływają na życie seksualne.
Najpoważniejszą konsekwencją przewlekłego stanu zapalnego endometrium może być niepłodność. Za rozwój stanu zapalnego miejsc intymnych odpowiadają zwykle bakterie i wirusy, ale dolegliwości mogą spowodować także wrastające włoski łonowe.
Do miejsc, w których może rozwinąć się stan zapalny, należą:
- odbyt;
- moszna, penis i jądra u mężczyzn;
- pochwa, szyjka macicy, jajniki oraz piersi u kobiet.
Gdzie jeszcze może wystąpić stan zapalny?
Większość narządów wewnętrznych jest zagrożona pojawieniem się stanu zapalnego. Jego rozwój bywa wynikiem zdrowotnych zaniedbań, ale także zwiększonej podatności na określony typ zakażeń bakteryjnych np. kobieca anatomia sprzyja powtarzającym się stanom zapalnym dróg moczowych.
Najbardziej dotkliwe są wszystkie ostre stany zapalne, dla których charakterystyczny jest intensywny ból, często także gorączka i ogólne osłabienie.
W przypadku każdego narządu mogą pojawić się również specyficzne objawy, które ułatwiają diagnozę - stan zapalny pęcherza objawia się między innymi parciem na mocz, w przypadku stanu zapalnego ucha charakterystyczne jej uczucie zatkania kanału słuchowego i kłucie.
Wystąpienie stanu zapalnego możliwe jest także w innych miejscach w organizmie:
- woreczek żółciowy;
- płuca;
- trzustka;
- jelito cienki i grube;
- żołądek;
- wątroba;
- żyły;
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Jakie są objawy stanu zapalnego w organizmie?
Rozpoznanie stanu zapalnego to ważny krok do podjęcia właściwego leczenia. W przypadku ostrego stanu zapalnego, objawy zwykle nie pozostawiają wątpliwości, bo jednym z najbardziej dotkliwych jest intensywny ból.
Do charakterystycznych reakcji organizmu należy również gorączka lub podwyższona temperatura danego obszaru ciała, obrzęk i zaczerwienienie.
Przewlekły oraz wędrujący stan zapalny mogą dawać mniej wyraźne objawy, dlatego tak ważne jest, by nie ignorować złego samopoczucia i osłabienia.
Niekiedy dopiero podczas okresowych lub profilaktycznych badań może ujawnić się wysoki stan zapalny w organizmie.
Jakie badania przy stanie zapalnym w organizmie?
Badaniem, które warto wziąć pod uwagę w pierwszej kolejności jest morfologia. Dzięki niemu możemy sprawdzić tzw. markery stanu zapalnego.
Jego obecność lub podejrzenie choroby nowotworowej wiąże się ze wzrostem liczby białych krwinek oraz płytek krwi. Wykonując badanie morfologiczne, warto sprawdzić również, czy wyniki OB i CRP nie są podwyższone.
Kolejnym wskaźnikiem otrzymywanym z krwi jest poziom d-dimerów.
Powiązanie d-dimery a stan zapalny nie zawsze jest jednak trafne, bo ich podwyższony poziom jest obserwowany w przypadku wielu innych chorób.
Badania krwi nie dadzą odpowiedzi na pytanie, jak zlokalizować stan zapalny w organizmie, ale mogą być pomocne do stwierdzenia jego przewlekłej postaci.
Aby wyniki morfologii miały wartość diagnostyczną, nie można zapomnieć o odpowiednim przygotowaniu - powinny być wykonywane na czczo i rano.
Chcąc dokładniej sprawdzić stan swojego zdrowia, wiele osób zastanawia się, czy na rtg widać stan zapalny np. zęba lub zatok albo jak wygląda stan zapalny tarczycy na usg - takie wątpliwości należy omówić z lekarzem, który zleci dodatkowe badania. Nie można odkładać również wizyty u ginekologa, gdy z cytologia wykazała jakiekolwiek nieprawidłowości.
Jak zlikwidować stany zapalne w organizmie?
Pytanie, co na stan zapalny w organizmie, pojawia się od razu po potwierdzeniu, że jest on przyczyną problemów zdrowotnych. Pacjenci mają różne podejście do tego, jak go zwalczyć w organizmie - jedni decydują się na farmakologię, inni szukają innych metod.
W aptekach znajdziemy wiele preparatów, które pomogą wygasić ogniska zapalne - dostępne są zarówno preparaty bez recepty, jak i substancje, które muszą być przyjmowane pod kontrolą lekarza.
Zastanawiając się, jak wyleczyć stany zapalne w organizmie, wiele osób skłania się również ku alternatywnym metodom.
Zioła oraz określone składniki diety od stuleci wykorzystywane są w medycynie ludowej i mogą działać na organizm zarówno od wewnątrz, jak i być wykorzystywane do okładów czy przygotowania maści przeciwzapalnych.
Leki na stan zapalny
Aby wyciszyć stan zapalny w organizmie, większość pacjentów sięga po dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
W tej grupie można znaleźć popularny kwas acetylosalicylowy, ale także ketoprofen, ibuprofen czy meloksykam.
Ze względu na różne umiejscowienie stanu zapalnego, producenci zadbali, by na rynku znalazły się m.in. żel do jamy ustnej, maść na stan zapalny skóry, krople do oczu czy czopki doodbytnicze.
Wciąż największym zainteresowaniem kupujących, cieszą się jednak tabletki na stan zapalny, które pomogą nie tylko pozbyć się bólu, ale także obniżyć temperaturę ciała. Ich stosowanie jest łatwe i bezpieczne, pod warunkiem, że nie przekroczymy dawki określonej w ulotce.
Oprócz leków bez recepty lekarz może zalecić antybiotyk. Pacjentów, poszukujący naturalnych preparatów wspomagających terapię zainteresuje z pewnością korelacja kwercetyna a stany zapalne.
Ostrożność powinny za to zachować osoby suplementujące preparaty z kwasami omega 6, gdyż stan zapalny może rozwijać się na skutek ich nadmiaru w diecie.
Domowe sposoby na stan zapalny
Wśród produktów wykorzystywanych w każdej kuchni można spotkać przynajmniej kilka składników dobrze znanych w medycynie ludowej, które okażą się pomocne przy łagodnych stanach zapalnych. Ich stosowanie nie zapewni natychmiastowych efektów, ale konsekwencja pozwoli wspomóc terapię lekami, a czasem nawet z nich zrezygnować.
Skupiając się na działaniu od wewnątrz, warto wiedzieć, co jeść na stan zapalny w organizmie. Wskazane jest spożywanie produktów bogatych w kwasy omega-3 (orzechy włoskie, oliwa z oliwek, siemię lniane) oraz polifenole (truskawki, maliny, pietruszka, pomidory, papryka).
Warto również sięgać po takie przyprawy, jak kurkuma, liść laurowy, oregano. Czosnek na stan zapalny to z kolei najbardziej znany naturalny antybiotyk.
Oprócz diety na stan zapalny, możliwe jest również działanie od zewnątrz - zalecane zwłaszcza w przypadku obrzęku, opuchlizny czy zaczerwienienia. Wiele osób zastanawia się, czy stan zapalny należy chłodzić czy rozgrzewać? Ulgę przyniesie chłodny kompres, później można zastosować okłady z sody, okłady z cebuli lub liści kapusty.
W przypadku zmian skórnych, dobrym wyborem będzie zastosowanie mąki ziemniaczanej.
Zioła na stany zapalne w organizmie
Wśród naturalnych sposobów nie można pominąć roli ziół. To znany od wieków sposób, by zadbać o swoje zdrowie.
Aby zauważyć efekty, niezbędna jest jednak konsekwencja w stosowaniu ziół na stany zapalne. Napar należy pić codziennie lub zdecydować się na alternatywę w postaci ziół w tabletkach i stosować się do zalecanego przez producenta dawkowania.
Do najpopularniejszych ziół odpowiednich dla wszystkich, którzy zastanawiają się, jak obniżyć stan zapalny w organizmie, należą:
- rumianek - zalecany nie tylko do picia, ale także przemywania skóry
- nagietek lekarski - pomocny przy stanach zapalnych żołądka
- prawoślaz lekarski - łagodzi stany zapalne jamy ustnej i dróg oddechowych
- czystek - ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, dzięki czemu pomaga zmniejszać stany zapalne.
Stan zapalny w organizmie w ciąży i podczas karmienia piersią
Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny szczególnie dbać o swoje zdrowie i wybierać leki bezpieczne dla siebie i dziecka. Stan zapalny w organizmie a ciąża to ważne zagadnienie, ponieważ nie zawsze udaje się uniknąć urazu czy infekcji, a ponadto ciężarne są szczególnie narażone na zapalenie pęcherza oraz dziąseł.
Po porodzie, bardzo często pojawia się stan zapalny w piersiach podczas karmienia, a u pań, które nie rodziły siłami natury, może rozwinąć się stan zapalny rany po cc.
Największe zagrożenie stanowi stan zapalny pochwy w ciąży, ponieważ może doprowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu. Dlatego w przypadku świądu, pieczenia czy upławów konieczna będzie wizyta u ginekologa i stosowanie zalecanej przez niego terapii.
Łagodne objawy można leczyć, sięgając np. po ibuprofen, który jest bezpieczny także podczas karmienia piersią, nie należy go stosować jedynie w 3. trymestrze. W razie potrzeby lekarz może zalecić również bezpieczny antybiotyk.
