Czarny plastik w przyborach kuchennych. Sprawdź, dlaczego lepiej go unikać ❗
Czarny plastik w przyborach kuchennych. Sprawdź, dlaczego lepiej go unikać ❗
Czarny plastik w przyborach kuchennych. Sprawdź, dlaczego lepiej go unikać ❗

Roztocza - czym są, gdzie występują i jak się ich pozbyć?

Roztocza znane są jako jeden z najczęściej dokuczających alergikom czynników uczulających. Czym one właściwie są, gdzie znajduje się ich najwięcej? Sprawdź, jak uchronić się przed ich szkodliwym działaniem.
W skrócie
  • Roztocza to pajęczaki, których najbardziej znanym rodzajem są roztocza kurzu domowego.
  • Żywią się głównie szczątkami martwego naskórka ludzkiego.
  • Aby pozbyć się roztoczy z mieszkania, należy systematycznie sprzątać. Można także zastosować preparaty i metody na zabijanie szkodliwych organizmów.
Spis treści

Czym są roztocza? Rodzaje

Z nazwą roztocza najczęściej stykają się osoby skłonne do alergii. Wiadomo, że wywołują one szereg dokuczliwych dolegliwości, takich jak wodnisty katar, suchy kaszel, duszności i że przede wszystkim mieszkają one w kurzu domowym.

Wszystkie te popularne informacje są w gruncie rzeczy prawdziwe, jednak z całą pewnością nie mówią wszystkiego o roztoczach. Co to są za organizmy?

Najogólniej rzecz ujmując, roztocza to stawonogi będące jednym z licznych rzędów gromady pajęczaków. Wśród nich znajdują się:

  • saprofagi - organizmy odżywiające się martwymi lub ulegającymi rozkładowi szczątkami innych organizmów;
  • ektopasożyty - organizmy cudzożywne, ale żyjące poza ustrojem żywiciela,
  • roztocza drapieżne - żywiące się innym organizmem po doprowadzeniu do jego śmierci.

Choć największą (jednocześnie złą) sławą cieszą się roztocza kurzu, ich rodzajów jest znacznie więcej.

Wśród nich warto wymienić choćby:

  • roztocza mączne - najpowszechniejszy z nich to rozkruszek mączny - roztocz o wielkości ok. 0,5 mm, który żeruje przede wszystkim na mące (stąd nazwa) i różnych suszach, prowadząc do ich pleśnienia;
  • roztocza spichrzowe (in. spiżarniane) - występują w wiejskich budynkach gospodarskich lub w pomieszczeniach z przechowywaną żywnością;
  • różnopazurkowce - roztocza żerujące na roślinach, znanym przykładem jest roztocz truskawkowiec;
  • roztocza drapieżne czerwone - roztocza glebowe, będące naturalnym wrogiem niektórych pasożytów roślin; co ciekawe niektóre z roztoczy stosuje się jako broń na wciornastki, przędziorki i inne szkodniki;
  • obrzeżki - gatunek roztocza z rodziny kleszczy; ektopasożyty żerujące na ptakach, ale niekiedy groźne też dla udomowionych ssaków i ludzi;
  • roztocza pasożytujące na gadach - mogą pojawiać się w terrarium i prowadzić do chorób żyjących w nich zwierząt - węży, jaszczurek.

Reklama

Ugryzienia roztoczy - czy są możliwe i groźne?

Dość często słyszy się, że ktoś jest uczulony na kurz. Dłuższy kontakt z kurzem domowym wywołuje u niektórych ludzi uporczywe dolegliwości ze strony układu oddechowego, a przede wszystkim nieżyt nosa oraz ataki suchego, duszącego kaszlu.

Tak naprawdę reakcję alergiczną wywołują „mieszkające” w kurzu roztocza, czy też ich rozpadające się szczątki. Zdarza się jednak, że reakcja uczuleniowa występuje nie w drogach oddechowych, ale na skórze.

Czy roztocza gryzą? Niestety niektóre ich gatunki zdolne są do ukąszeń wywołujących na skórze człowieka swędzące ślady i odczyny, wysypkę, a niekiedy też poważniejsze reakcje.

To, jak wygląda ugryzienie roztocza, zależy w dużej mierze właśnie od indywidualnej reakcji uczuleniowej organizmu.

U jednych będą to pojedyncze krostki, u innych wysypka lub bardziej rozległe, zaczerwienione odczyny.

To, co bierze się za ugryzienia roztoczy, może też być jedynie skórną reakcją alergiczną na ich obecność w otaczającym środowisku. Wszelkie niepokojące zmiany najlepiej skonsultować z lekarzem alergologiem lub dermatologiem.

Reklama

Jak wyglądają roztocza?

Czy roztocza widać gołym okiem? Znanych jest około 30 tysięcy gatunków roztoczy o bardzo różnej wielkości, dlatego na to pytanie nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi.

Niektóre z tych organizmów widoczne są jedynie pod mikroskopem, inne osiągają wielkość aż 3 cm! Zdjęcia roztoczy - zarówno tych dużych, jak i powiększone setki lub tysiące razy fotografie tych najmniejszych znaleźć można w Internecie, dlatego współcześnie nawet wygląd mikroskopijnych żyjątek nie jest dla nikogo tajemnicą.

Jak wyglądają roztocza? Choć organizmy te są pajęczakami, cechy anatomiczne odróżniają je od innych przedstawicieli tej gromady. W obrębie samego rzędu roztoczy istnieje także duże zróżnicowanie pod względem budowy.

Ich cechą wspólną jest brak segmentacji ciała i brak odrębności głowotułowia i odwłoku. Wyróżnia się tylko dwie części, czyli gnatosomę (narządy gębowe) i idiosomę, czyli pozostałą część, wraz z odnóżami, których par jest od jednej do czterech.

Aparaty gębowe roztoczy przystosowane są do gryzienia lub ssania, w zależności gatunku.

Reklama

Gdzie występują roztocza?

O roztoczach mówi się, że są to wszędobylskie stworzenia i że o kontakt z nimi wcale nie trzeba się starać. Co to oznacza? Gdzie żyją roztocza i gdzie są spotykane ich największe ilości?

Roztocza kurzu domowego, jak sama nazwa wskazuje, obecne są w unoszących się w mieszkaniach cząsteczkach kurzu.

Okazuje się jednak, że nie we wszystkich jest ich jednakowo wiele. Najwięcej alergenów znajduje się w sypialni. Dlaczego? Ponieważ żywią się one szczątkami martwego ludzkiego naskórka, a w łóżku i na pościeli jest go bardzo dużo.

Nocą złuszczony naskórek ściera się i zostaje w kołdrze, poduszkach, na prześcieradle. Ponadto, panująca tam wysoka temperatura oddawana przez ludzkie ciało sprzyja namnażaniu ciepłolubnych roztoczy.

Skoro żywią się one naskórkiem, to czy bytują również bezpośrednio na ciele i skórze człowieka? Jest gatunek tych pajęczaków, zwany nużeńcami, które namnażają się i pasożytują na skórze twarzy, wokół oczu i na rzęsach ludzkich.

Są też gatunki na roślinach ogrodowych i w doniczkach oraz roztocza mączne spotykane w żywności.

Uczulające roztocza kurzu najczęściej jednak występują tam, gdzie jest ciepło, wilgotno i pod dostatkiem jest ludzkiego martwego naskórka - w ręcznikach, kocach, meblach tapicerowanych, czy w dywanach.

Reklama

Jak walczyć z roztoczami?

Wielu alergików, zmęczonych uporczywymi dolegliwościami, zadaje pytanie jak pozbyć się roztoczy - z materaca, z łóżka, czy z pościeli.

Domowych sposobów na walkę z nimi jest całkiem sporo: od różnego rodzaju preparatów - aerozoli i sprayów na roztocza, przez pochłaniacze kurzu i oczyszczacze powietrza, po… promienie słoneczne.

Jak pozbyć się roztoczy z pokoju za pomocą dostępnych w sklepach produktów? Ich działanie jest różne. Niektóre preparaty po prostu zabijają roztocza i ich larwy, co eliminuje alergeny z powierzchni, inne spraye wabią żyjątka, nie pozostawiając chemicznej powłoki na tekstyliach.

Jak zwalczyć roztocza przy pomocy wabiących je płynów? Rozpyla się je na rozłożonym ręczniku, kocu czy prześcieradle i czeka, aż pajęczaki zgromadzą się w spryskanym miejscu, by następnie wyprać materiał w płynie do prania. Czy roztocza giną w praniu?

Likwiduje je temperatura powyżej 60 stopni Celsjusza (choć giną one też na mrozie większym niż -10 stopni) lub specjalne detergenty posiadające w składzie substancje na roztocza, zalecane właśnie dla osób skłonnych do uczuleń.

Częste pranie pościeli nawet w zwykłych płynach lub proszkach, pomaga zmniejszyć ilość roztoczy, wypłukując z materiałów martwy naskórek.

Pomaga też wietrzenie jej, szczególnie na słońcu. Czy roztocza giną na słońcu? Ponieważ ich ciała są przezroczyste, pozostają bardzo wrażliwe na promieniowanie słoneczne i nawet krótka ekspozycja na słońce pozwala je usunąć.

Jak pozbyć się roztoczy w domu, np. z kanapy, którą trudno wystawić na słońce? Podobny efekt, jak przy pomocy promieni słonecznych, można osiągnąć, stosując lampę UV lub ozonowanie.

Ozon zabija roztocza oraz inne chorobotwórcze i uczulające mikroorganizmy, takie jak pleśnie, czy grzyby. Można spróbować też prostszych, naturalnych sposobów, takich jak ocet (zmieszany z wodą w proporcjach 1:1 i rozpylany w miejscach nagromadzenia kurzu) i olejki eteryczne (np. z drzewa herbacianego, eukaliptusowy, lawendowy).

Metody takie, w połączeniu z systematycznym sprzątaniem mieszkania niekiedy skutecznie pozwalają pozbyć się problemu. Alergikom do sprzątania domu zaleca się stosowanie odkurzacza na roztocza, który nie tylko wciąga kurz, a wraz z nim martwy naskórek będący źródłem pokarmu dla organizmów.

W sklepach dostępne są nowoczesne odkurzacze, które pomagają w walce z roztoczami i jednocześnie  rozwiązują problemy z czyszczeniem pojemnika na kurz.

Czytaj również

Bibliografia

  • J. Boczek, C. Błaszak, Roztocze (Acari) Znaczenie w życiu i gospodarce człowieka, wyd. SGGW Warszawa 2016.
  • K. Solorz, Alergogenne roztocza występujące w kurzu domowym, w: Alergia na roztocze B. Majkowska- Wojciechowska (red.), Mediton, Łódź 2005, 40-50.
  • P. Górski, J. Bartosik, K. Kazimierczak, D. Świerczewski, Obrzeżki (Argas spp.) – roztocze związane z ptakami, groźne także dla udomowionych ssaków i człowieka, w: Życie Weterynaryjne, 2016, 91(11).
Justyna Gabrysiak-Kula
Artykuł napisany przez
Justyna Gabrysiak-Kula
W 2009 roku zdobyła tytuł magistra kulturoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwsze doświadczenia zawodowe zdobyła w Radiu Łódź, współtworząc audycje młodzieżowe. Od kilku lat pracuje jako copywriter, specjalizując się w tematyce medycznej, kosmetycznej, parentingowej i w dziedzinach pokrewnych. Napisała dotąd setki artykułów o zdrowiu. Prywatnie wychowuje dzieci, pływa i czyta książki, choć to właśnie pisanie było zawsze jej ulubionym zajęciem.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Alergologia
Alergia na nikiel - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Nikiel - pierwiastek
Roztocza - czym są, gdzie występują i jak się ich pozbyć?
Gorączka przy alergii - czy może wystąpić i jak rozpoznać alergię sienną?
Pacjentka z gorączką spowodowaną alergią
Podobne artykuły
Kobietę swędzi twarz
Uczulenie na twarzy – od kosmetyków, słońca, maseczki. Jak łagodzić objawy?
Kobieta cierpiąca na astmę
Astma - przyczyny, objawy, badania, leczenie
Zboża
Alergia na zboża - przyczyny, objawy, leczenie i dieta
Osy w ulu, których użądlenie może wywołać wstrząs anafilaktyczny
Wstrząs anafilaktyczny - jak wygląda? Przyczyny, objawy i postępowanie
Alergia na srebro
Czy srebro często uczula? Jakie objawy daje alergia?

Reklama


Sonda
Sonda redakcyjna
Jakie funkcje Twojego CGM są dla Ciebie najważniejsze?
Touchcare CGM