Grypa żołądkowa - przyczyny
Przyczyną rozwoju tzw. grypy żołądkowej jest na ogół zakażenie rotawirusami. Zakażenia najczęściej zdarzają się w miesiącach zimowych, a chorobę biegunkową mogą poprzedzać objawy takie jak kaszel, katar, gorączka – stąd potoczna nazwa choroby : "grypa żołądkowa”.
Choroba jest przenoszona głównie drogą pokarmową, ale także kropelkową. Okres wylęgania zakażenia jest krótki i wynosi średnio 1-3 dni (najczęściej 48 godzin). Rotawirusy wnikają do komórek błony śluzowej jelita powodując zaburzenia transportu wody i elektrolitów, co jest powodem pojawienia się wodnistej biegunki.
Objawy grypy żołądkowej
Do głównych objawów grypy żołądkowej należą:
- gorączka (ok. 38°C),
- intensywne wymioty utrzymujące się 1-2 dni,
- ostra, wodnista biegunka, trwająca zwykle 3-9 dni i pojawiająca się w tym samym czasie lub nieco później niż wymioty. Z czasem wodniste stolce mogą zmieniać zabarwienie na zielonkawo-żółte lecz nie powinny zawierać krwi.
Na ogół infekcja wygasa samoistnie, gdy zostaną złuszczone i wydalone wszystkie zainfekowane komórki śluzówki jelita i gdy w świetle przewodu pokarmowego zostanie zgromadzona wystarczająca ilość swoistych białek odpornościowych (przeciwciał) niezbędnych do zwalczenia wirusa.
Przebycie zakażenia pozostawia trwałą odporność jedynie dla danego szczepu wirusa, ale nie dla innych serotypów. Mimo to powtórna infekcja ma zwykle dużo łagodniejszy przebieg.
W skrajnych przypadkach choroba może prowadzić do:
- silnego odwodnienia i znacznej utraty elektrolitów prowadzącej do wstrząsu hipowolemicznego i zgonu,
- utrzymywania się przewlekłych biegunek,
- przejściowej nietolerancji laktozy wywołanej uszkodzeniem błony śluzowej jelita cienkiego,
- zaburzenia trawienia i wchłaniania składników pokarmowych spowodowanych silnym uszkodzeniem śluzówki oraz zanikiem kosmków jelitowych.
Grypa żołądkowa - wizyta u lekarza i badania
Szczególnie niebezpieczne jest natomiast zakażenie rotawirusami u:
- małych dzieci,
- osób starszych,
- osób z obniżoną odpornością.
W przypadku wystąpienia ostrej biegunki u dziecka, osoby starszej, czy osoby z upośledzonym układem immunologicznym należy koniecznie skontaktować się z lekarzem. Tylko lekarz będzie potrafił trafnie ocenić jak ciężki jest stan pacjenta i czy wymaga on leczenia w warunkach szpitalnych.
Rozpoznanie ustala się przede wszystkim na podstawie wywiadu chorobowego wskazującego infekcję rotawirusami. W celu potwierdzenia etiologii choroby wykonywane są także badania serologiczne kału, a w przypadkach wątpliwych lekarz może zlecić wykonanie badania molekularnego (obecność materiału genetycznego wirusa w materiale klinicznym). Ze względu na koszt i małą dostępność badania molekularne są wykonywane niezwykle rzadko.
Leczenie grypy żołądkowej
Brak jest swoistych metod leczenia. „Grypa żołądkowa” ustępuje zwykle w ciągu 5-7 dni i często nie wymaga leczenia innego niż lekka dieta i picie dużych ilości płynów, przyjmowanie probiotyków. Przy bardzo obfitych biegunkach zalecane jest picie roztworów elektrolitów, osoby z ciężką biegunką mogą wymagać nawadniania dożylnego.
Gdy przebieg infekcji jest łagodny:
- zaleca się podawanie choremu niegazowanej wody, naparu z kopru czy rumianku oraz słabej herbaty. Napoje powinny być chłodne, gdyż ciepłe mogą nasilać wymioty,
- jeśli chory nie ma apetytu należy ograniczyć jedzenie, lecz nie picie,
- należy stosować lekkostrawna dietę, można podawać jogurty lub suplementy zawierające bakterie kwasu mlekowego.
Leczenie antybiotykami nie odnosi skutku, gdyż antybiotykoterapia skierowana jest przeciwko bakteriom, a nie wirusom.
Jak zapobiegać grypie?
Ponieważ głównym źródłem zakażenia są osoby chore dlatego też infekcji sprzyja:
- przebywanie w dużych skupiskach dziecięcych (żłobki, przedszkola, szkoły, szpitale) i bezpośredni kontakt z osoba chorą,
- złe warunki sanitarne,
- niedokładnie mycie rąk,
- zanieczyszczenie wirusem żywności, naczyń lub wody.
Aby zapobiec zarażeniu należy:
- przestrzegać zasady higieny osobistej, zwłaszcza dokładnie myć ręce po skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem i przygotowywanie posiłków, po zmianie pieluszki dziecka,
- myć dokładnie owoce i warzywa,
- uczyć dzieci aby nie wkładały rąk i przypadkowych przedmiotów do buzi,
- zaszczepić dziecko – dostępna jest obecnie poliwalentna szczepionka doustna zalecana w pierwszym półroczu życia dziecka (3 dawki - rozpoczynając od pierwszej między 6. a 12. tygodniem życia. a pełny schemat szczepienia dziecko musi ukończyć do 24 tygodnia życia. Szczepionka ta zapobiega zakażeniu serotypami G1, G2, G3, G4, G9 rotawirusów, ale łagodzi też przebieg zakażenia innymi serotypami ze względu na rozwój odporności krzyżowej. Szczepieniu mogą zostać poddawane także wcześniaki.
- w przypadku niemowląt karmienie naturalne znacznie zmniejsza ryzyko choroby.
