Leczenie odczulające określane fachowo jako immunoterapia swoista jest jedną z form terapii alergii. Jego rolą jest zwiększenie tolerancji organizmu na substancje (alergeny), które prowokują wystąpienie objawów uczulenia. Podczas odczulania do organizmu wprowadza się niewielkie ilości uczulających substancji za pomocą tzw. szczepionek. Długotrwałe i wielokrotne podawanie niewielkich stężeń określonych alergenów, powoduje zmniejszenie negatywnej reakcji układu odpornościowego w przypadku kontaktu z uczulającą substancją w codziennym życiu, a tym samym łagodzi przebieg choroby.
U kogo stosuje się odczulanie?
Odczulanie można zastosować w wielu rodzajach alergii. Niestety nie u każdego chorego przynosi ono oczekiwane efekty. W wielu badaniach udowodniono skuteczny wpływ leczenia odczulającego w przypadku alergii na:
Generalnie stwierdzono, że ten typ terapii jest bardziej skuteczny w przypadku alergii sezonowych – tzn. takich w których wysokie stężenie uczulających substancji występuje tylko w określonych porach roku (np. okresy pylenia traw).
Immunoterapia swoista jest szczególnie polecana osobom uczulonym na jad owadów, istnieje u nich poważne ryzyko ciężkich reakcji alergicznych. Odpowiednio przeprowadzone odczulanie może złagodzić przebieg alergii po użądleniu. U części osób chorych na astmę, odczulanie może zmniejszyć liczbę objawów.
Jak wygląda odczulanie?
Szczepionki zawierające niewielkie stężenie wybranego alergenu są najczęściej podawane jako zastrzyki podskórne, znacznie rzadziej jako krople przyjmowane pod język. Sposób podawania szczepionek a także ich skład dobierane są indywidualnie w zależności od rodzaju alergii oraz wyników badań lekarskich. Gdy dana osoba jest uczulona na parę różnych substancji jednocześnie, można dobrać szczepionkę o złożonym składzie, która zadziała na kilka rodzajów alergii. Samo podawanie szczepionki przeprowadza się pod nadzorem lekarza lub przeszkolonej pielęgniarki.
Jakie są powikłania odczulania?
Dla zdecydowanej większości chorych odczulanie to bezpieczna forma leczenia. Ze względu na to że szczepionki zawierają niewielkie ilości alergenów ich podanie może wywoływać różne objawy alergii. Najczęstszym jest obrzęk w miejscu podania zastrzyku. Rzadkim ale bardzo poważnym powikłaniem jest wstrząs anafilaktyczny. Aby zapobiec rozwojowi tego groźnego stanu, pacjenci po przyjęciu szczepionki zazwyczaj pozostają przez pewien czas (około pół godziny) pod obserwacją personelu medycznego, by w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących sygnałów natychmiast rozpocząć właściwe leczenie.
Jak długo trwa leczenie i jakie są schematy odczulania?
Osoby decydujące się na leczenie odczulające muszą sobie zdawać sprawę że jest to długotrwała terapia. Przeciętnie szczepionki trzeba przyjmować przez okres około 3-5 lat. Gdy odczulanie kończy się przed okresem trzech lat, objawy alergii zazwyczaj szybko powracają. Z kolei jeśli w ciągu dwóch lat terapii nie dojdzie do poprawy, odczulanie można uznać za nieskuteczne.
Początkowo stosuje się szczepionki o niskich stężeniach alergenu, z czasem stopniowo zwiększając dawkę aż do osiągnięcia optymalnej, tzw. dawki podtrzymujące. Często pierwsze dawki podaje się w tygodniowych odstępach, a gdy osiągnięta zostanie dawka optymalna, zastrzyki wykonywane są co miesiąc.
Ponadto odczulanie przeprowadza się w dwóch schematach:
- sezonowym – szczepionki podawane są w określonych porach roku, kiedy stężenie alergenów jest niskie, a ich podawania zaprzestaje się kiedy stężenie uczulających substancji wzrasta np. w okresie pylenia traw,
- całorocznym – szczepionki podaje się bez przerw, modyfikując jedynie dawki. Dobór schematu leczenia dokonywany jest przez lekarza w porozumieniu z chorym.
U kogo nie stosuje się odczulania?
Do zastosowania odczulania istnieje również szereg przeciwwskazań:
- przyjmowanie niektórych leków kardiologicznych (β-blokerów),
- ciężka astma,
- nowotwory złośliwe,
- zaburzenia odporności,
- ostre infekcje
uniemożliwiają zastosowanie tego typu leczenia. W przypadku ciąży nie rozpoczyna się odczulania, można jednak kontynuować podawanie dawek podtrzymujących.
