Reklama
Czym jest lateks i czy może wywołać uczulenie?
Uczulenie na lateks jest problemem powszechnym wśród pracowników służby zdrowia i innych osób pracujących w rękawiczkach wykonanych z tego materiału, a także częstym u osób zabezpieczających się przed niechcianą ciążą i chorobami wenerycznymi za pomocą prezerwatyw - nie tylko mężczyzn, ale też kobiet będących ich partnerkami seksualnymi.
Lateks to guma będąca koloidowym roztworem kauczuku naturalnego lub syntetycznego. Powstaje na skutek obróbki soku mlecznego pozyskiwanego z drzew i krzewów kauczukowych albo w wyniku przemian chemicznych zachodzących w czasie produkcji sztucznego kauczuku.
Z lateksu naturalnego wytwarza się obecnie ponad 99 proc. rękawic chirurgicznych i 85 proc. zabiegowo-diagnostycznych (dane: W. Kamińska). W związku z tym styczność z nim ma większość lekarzy i pielęgniarek, a także pacjentów poddawanych różnym procedurom medycznym.
W populacji ogólnej częstotliwość alergii na lateks jest szacowana na poziomie 1 procent, co nie jest wartością bardzo wysoką, prawdopodobnie jednak tylko dlatego, że stosunkowo niewiele osób ma na co dzień styczność z tym materiałem.
Świadczą o tym statystyki dotyczące pracowników służby zdrowia, którzy są w sposób szczególny eksponowani na ten alergen. W tej grupie częstotliwość odczynów alergicznych wywoływanych przez lateks wynosi aż 17 procent (dane: M. Chełmińska).
Grupą najwyższego ryzyka są dzieci z rozszczepem kręgosłupa i wadami rozwojowymi układu moczowego, często poddawane diagnostyce i zabiegom chirurgicznym (60 proc. – dane: j.w.).
Istnieją trzy typy reakcji uczuleniowej na produkty wykonane z lateksu, z czego dwa są klasycznymi odczynami alergicznymi, a de facto tylko jeden jest alergią na sam lateks.
I tak, możliwe jest:
- zapalenie skóry wywołane podrażnieniem – jest to reakcja mechaniczna, związana z pocieraniem skóry przez materiał, z którego wykonane są rękawice, prezerwatywy czy ubrania, występująca zwłaszcza w sytuacji, gdy ciało jest spocone, a dodatkowo używane są różnego typu mydła, środki antyseptyczne i różne chemikalia;
- reakcje alergiczne opóźnione – występują po kilkunastu godzinach, a ich przyczyną zwykle nie jest sam lateks, lecz inne związki chemiczne dodawane do gumy w czasie jej produkcji. Są to między innymi tzw. przyspieszacze wulkanizacji (tiuramy, karbaminiany, thiazole), a także antyutleniacze;
- reakcje alergiczne natychmiastowe – występują w ciągu najwyżej kilku minut od momentu styczności z lateksem. Są konsekwencją reakcji układu odpornościowego na białka znajdujące się w tym materiale, w tym w szczególności na związek nazwany czynnikiem wydłużenia kauczuku Hev B 1. U osób do tego predestynowanych (alergików), wytwarzane są wówczas przeciwciała klasy IgE, a następnie dochodzi do kaskady procesów (takich jak choćby wyrzut histaminy) powodujących odczyn zapalny.
Reklama
Objawy uczulenia na lateks. Ile trwają?
Po raz pierwszy symptomy reakcji uczuleniowej na lateks opisano w 1927 roku. G. Stern zrelacjonowała historię pacjentki dotkniętej pokrzywką oraz tzw. obrzękiem Quinckego twarzy i głośni po tym, jak zastosowano u niej kauczukową płytkę dentystyczną.
Mniej więcej w tym samym czasie A. Grimm opisał przypadek zaostrzenia astmy na skutek wdychania cząstek lateksu zawartych w gruszce do inhalacji oraz gumowym kablu lampy. Prace te nie wzbudziły jednak większego zainteresowania.
Na poważnie naukowcy zajęli się lateksem i jego alergizującymi właściwościami dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku. Zjawisko to stało się wówczas bardzo częste, co uwarunkowane było przez dwa czynniki:
- podniesienie standardów medycznych i upowszechnienie lateksowych rękawiczek ochronnych oraz innych akcesoriów medycznych wykonanych z tego materiału;
- rewolucja seksualna, której następstwem było m.in. umasowienie prezerwatyw, jako środka antykoncepcyjnego;
Zaczęto wówczas analizować przypadki pokrzywki kontaktowej u osób noszących rękawiczki lateksowe. Niedługo potem odnotowano pierwsze wstrząsy anafilaktyczne.
Szczególnie dramatycznie przedstawiały się doniesienia o kilkunastu zgonach na skutek anafilaksji wywołanej kontaktem śluzówki jelita grubego z lateksowymi elementami przyrządów służących do diagnostyki tej części przewodu pokarmowego.
W kolejnych latach zaczęto zwracać uwagę na odczyny alergiczne pojawiające się po styczności ciała z takimi produktami, jak prezerwatywy, smoczki, nadmuchiwane balony czy materace do spania z lateksowym wypełnieniem.
Dziś wiadomo, że objawy uczulenia na lateks najczęściej mają charakter reakcji skórnych, pojawiających się bezpośrednio w miejscu, w którym ciało styka się z alergizującym materiałem. Najczęściej występują one na dłoniach i ustach,a także w okolicach intymnych - na penisie u mężczyzn oraz w pochwie i jej okolicach u kobiet.
Choć nie tylko, zdarza się bowiem, iż w dalszej kolejności występują też inne objawy. Do najczęstszych manifestacji klinicznych należą zatem:
- pokrzywka kontaktowa na skórze – jedno z badań z udziałem 70 pracowników służby zdrowia wykazało, że tego typu objaw występuje praktycznie w 100 procentach reakcji alergicznych na lateks (dane: M. Chełmińska);
- nieżyt nosa, czyli wodnisty katar i kichanie (51 procent – dane: j.w.);
- zapalenie spojówek z towarzyszącym mu pieczeniem oczu oraz łzawieniem (44 proc.);
- uczucie duszności, astma (31 proc.);
- reakcje uogólnione (24 proc.);
- anafilaksja (6 proc.);
Ile trwa uczulenie na lateks? W większości przypadków objawy powinny ustąpić w ciągu kilku – kilkunastu godzin od ustania ekspozycji na czynnik alergizujący, zwłaszcza jeśli występują tylko symptomy skórne.
Może się jednak zdarzyć, że reakcja będzie bardziej długotrwała, na przykład w sytuacji, gdy kontakt z gumą wywoła atak astmy lub ciężki wstrząs anafilaktyczny.
Warto w tym miejscu zauważyć, że odczyny uczuleniowe mogą się pojawić w wyniku narażenia na zupełnie inne czynniki. Są to tak zwane alergie krzyżowe, a ich źródłem mogą być m.in. takie pokarmy, jak: banany, pomarańcze (i inne cytrusy), ananasy, winogrona, wiśnie, śliwki, gruszki, pomidory, ziemniaki, selery, szpinak, pieprz i wiele innych.
Jak sprawdzić uczulenie na lateks? Test
Jak sprawdzić, czy jest się uczulonym na lateks? W wielu przypadkach odpowiedź nasuwa się samoistnie na podstawie obserwacji odczynów nawracających po każdym kontakcie z tą gumą.
W odróżnieniu od alergenów tak ulotnych, jak pyłki traw czy roztocza kurzu, w tym akurat przypadku większość osób ma świadomość uprzedniej styczności z lateksem. Zwłaszcza, że typowa alergia IgE-zależna występuje niemal natychmiast.
Niemniej, swoje podejrzenia można w fachowy sposób potwierdzić. W diagnostyce stosuje się badania immunologiczne in vitro, czyli oznaczanie przeciwciał, a także testy punktowe i płatkowe oraz testy prowokacyjne.
W pierwszym z wymienionych przypadków poszukuje się przeciwciał klasy IgE wymierzonych w ten konkretny alergen. Ich obecność świadczy bowiem o tym, że zawarte w lateksie białka pobudziły organizm do uruchomienia reakcji obronnej. Jest to najbardziej wiarygodna z dostępnych metod diagnostycznych.
Testy punktowe polegają na nakłuciu skóry pacjenta igłą i naniesieniu niewielkiej dawki alergenu. Potwierdzeniem diagnozy będzie zaobserwowany odczyn (zwykle po upływie około 15 minut). Natomiast w przypadku testów płatkowych, na skórę pleców nakleja się potencjalnie alergizujące plastry. Wynik oceniany jest po dwóch dobach.
Najprostszą metodą są testy prowokacyjne, w tym przypadku polegające na pocieraniu skóry lateksową rękawiczką.
Reklama
Jak leczyć uczulenie na lateks?
Jak leczyć uczulenie na lateks? Możliwe jest działanie przyczynowe, a więc odczulanie. Można też łagodzić objawy stosując leki przeciwhistaminowe.
Początek treści sponsorowanej
Uciążliwe objawy alergii takie jak katar, łzawienie oczu czy wysypka towarzyszą nam przez cały rok. Dobrym sposobem na zwalczanie tych dolegliwości będzie lek w postaci tabletki z bilastyną, która działa przeciwhistaminowo, hamuje powstawanie bąbli oraz zmniejsza zaczerwienienia skóry. Lek przeznaczony jest dla dorosłych oraz młodzieży od 12. roku życia. KLIKNIJ TUTAJ i sprawdź jak zmniejszyć objawy alergii.
Koniec treści sponsorowanejOdczulanie, czyli immunoterapia swoista, polega na świadomym i kontrolowanym narażaniu pacjenta na coraz większe dawki alergenu, po to by zmniejszyć wrażliwość organizmu na jego działanie. Można to zrobić podjęzykowo lub podskórnie.
W leczeniu uczulenia na lateks, metoda ta jest wykorzystywana od niedawna, a jeszcze dwadzieścia lat temu miała status doświadczalnej. Dziś jest w szerszym obiegu, ale tak jak w przypadku immunoterapii wielu innych alergii, jej skuteczność nie zawsze jest w pełni satysfakcjonująca.
Oprócz tego w przypadku uczulenia na lateks lekarz może zalecić maść lub tabletki zawierające substancje z grupy leków antyhistaminowych. Blokują one tzw. receptory H1, uniemożliwiając przyłączanie się do nich histaminy, czyli hormonu wytwarzanego przez układ odpornościowy w odpowiedzi na kontakt z alergenem.
Histamina jest mediatorem reakcji zapalnych, zatem ograniczenie jej aktywności łagodzi występujące odczyny i związane z nimi odczucia. Leki tego typu, w zależności od konkretnej substancji czynnej i jej stężenia, a także formy aplikacji, dostępne są zarówno na receptę, jak też bez recepty.
Z uwagi na fakt, że w skrajnych przypadkach uczulenie na lateks może mieć bardzo silny charakter, zawsze warto się skonsultować w tej materii ze specjalistą w dziedzinie alergologii.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Domowe leczenie uczulenia na lateks
Domowe leczenie uczulenia na lateks nie polega na piciu ziół i stosowaniu innych babcinych sposobów. Co zatem robić? Istotę postępowania stanowi profilaktyka, która w przypadku alergii zawsze polega na tym samym, a więc na ograniczeniu ekspozycji.
Kluczowe znaczenie ma unikanie kontaktu z lateksem. W tej konkretnej sytuacji jest to stosunkowo proste, a przynajmniej prostsze, aniżeli w przypadku alergenów lotnych czy pokarmowych.
Z gumy lateksowej wykonanych jest niewiele przedmiotów, te zaś, które są używane, można zastąpić wykonanymi z innych materiałów. Dotyczy to choćby prezerwatyw.
Ze względu na swoją wytrzymałość i elastyczność, lateks jest idealnym surowcem do ich produkcji, ale istnieje na rynku asortyment alternatywny - każdy alergik może stosować prezerwatywy wykonane z poliizoprenu, który nie powoduje uczulenia.
Jeśli chodzi o rękawiczki, choć większość z nich wytwarzana jest z lateksu, istnieją również akcesoria medyczne wykonane z materiałów zamiennych, takich jak m.in. polichlorek winylu.
Należy też pamiętać o podstawowych zasadach higieny. Po ściągnięciu rękawic z dłoni czy prezerwatywy z członka, skórę należy umyć łagodnym mydłem z obojętnym pH, po to by usunąć z niej resztki lateksowych białek.
