Zdaniem ekspertów tymczasowe lub stałe wyeliminowanie glutenowych produktów zbożowych z diety przez osoby niecierpiące na żadne choroby lub dolegliwości może negatywnie odbić się na zdrowiu.
- Każda osoba przed podjęciem decyzji o wykluczeniu glutenu powinna skonsultować się z lekarzem, mieć przeprowadzone odpowiednie badania, a po stwierdzeniu wskazań do stosowania diety bezglutenowej - odbyć konsultację dietetyczną celem ułożenia zdrowego, zbilansowanego jadłospisu. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy wskazania do diety bezglutenowej mają jednak tylko osoby z określonymi schorzeniami – mówi Olga Gajek-Daszczyńska, lekarz i ekspert kampanii „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty”.
Reklama
Choroba trzewna
Dieta bezglutenowa zalecana jest przede wszystkim osobom chorującym na celiakię, czyli inaczej chorobę trzewną lub enteropatię glutenozależną. Pierwszy raz celiakia opisywana była na przełomie I i II wieku n.e. pod nazwą koiliakos – zespół niedożywienia z nawracającą biegunką. Szacuje się, że schorzenie to może dotyczyć od 1% do 3% populacji.
- Niestety z uwagi na zróżnicowane objawy i podstępny przebieg, celiakia bardzo często pozostaje nierozpoznana. Diagnostyką i leczeniem celiakii zajmują się gastroenterolodzy. Pacjenci z chorobą trzewną muszą pozostawać na diecie bezglutenowej przez całe życie, a restrykcyjnie przestrzegana praktycznie eliminuje wszystkie symptomy i skutki schorzenia – zapewnia ekspertka kampanii.
Inną postacią choroby trzewnej jest tzw. choroba Duhringa, czyli skórna postać celiakii, w której charakterystyczne są swędzące zmiany na ciele pod postacią grudek, pęcherzyków, rumieni. Występują one symetrycznie, głównie na kolanach, pośladkach, łokciach i okolicy twarzy. Zadrapania powodują powstawanie strupów i blizn. Czynnikiem dodatkowo zaostrzającym przebieg choroby jest jod.
Reklama
Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten
Stosunkowo nową jednostką chorobową jest nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, w której kryteria rozpoznania enteropatii glutenozależnej nie są spełnione, a objawy przypominają celiakię. Pochodzenie choroby nie jest znane - prowadzone są liczne badania, które mają opisać tę jednostkę chorobową. W tym schorzeniu niewielkie ilości glutenu mogą (ale nie muszą!) być tolerowane. Rozpoznanie stawia się poprzez wykluczenie celiakii i alergii na pszenicę oraz w przypadku nawrotu objawów - przy ponownym wprowadzeniu glutenu do diety.
Reklama
Alergia na pszenicę
Alergia, czyli uczulenie na dany produkt spożywczy, spowodowana jest nieprawidłową odpowiedzią organizmu na różne czynniki wyzwalające (tutaj alergenem jest pszenica, a nie sam gluten). Ze wszystkich gatunków zbóż pszenica alergizuje najczęściej. Może ona być również alergenem wziewnym (np. u piekarzy).
- Objawy występują już po kilku minutach (reakcja natychmiastowa) lub godzinach/dniach (reakcja późna). U dorosłych najczęściej pojawia się wodnisty katar, pokrzywka na skórze, ból brzucha, wymioty, nudności, a nawet wstrząs anafilaktyczny. Dodatkowo istnieje postać alergii na pszenicę, która występuje jedynie po równoczesnym wysiłku fizycznym. Diagnostykę prowadzi się poprzez testy skórne, ocenę specyficznych przeciwciał we krwi w klasie IgE oraz próbę prowokacji po czasowym stosowaniu diety z eliminacją pszenicy (żyto, jęczmień i owies są dozwolone, jeśli nie ma reakcji krzyżowej). Taka nadwrażliwość często współistnieje z alergią na pyłki traw, z uwagi na podobieństwo w budowie alergenów – tłumaczy Olga Gajek-Daszczyńska.
Fot. Olga Gajek-Daszczyńska, lekarz i ekspert kampanii „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty”.
Reklama
Wykluczanie glutenu w chorobie Hashimoto – czy słuszne?
Ostatnimi czasy popularne stało się wykluczanie glutenu przez pacjentów z chorobą Hashimoto. U tych osób, na skutek procesu zapalnego, dochodzi do uszkodzenia tarczycy, co najczęściej prowadzi do jej niedoczynności.
- Schorzenie to, tak jak celiakia, należy do grupy chorób autoimmunologicznych, czyli takich, w których układ odpornościowy niszczy własne komórki. Dlatego też, zgodnie z zaleceniami, u każdej osoby z autoimmunizacyjną chorobą tarczycy (również chorobą Gravesa-Basedowa przebiegającą z nadczynnością tarczycy) należy wykluczyć celiakię, jeśli są jej objawy. Najprostszym testem przesiewowym są badania serologiczne, wykonywane z próbki krwi (przed ich wykonaniem należy spożywać gluten przez min. 6 tygodni). Z niektórych statystyk wynika, że nawet do 5-9% pacjentów z chorobą Hashimoto choruje również na celiakię – podkreśla ekspertka.
U pozostałych osób z chorobą tarczycy, po wykluczeniu celiakii, nie ma wskazań medycznych do stosowania diety bezglutenowej.
Reklama
Zespół jelita drażliwego
Podobna sytuacja dotyczy również chorych z zespołem jelita drażliwego (IBS). Jest to przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego, objawiająca się nawracającym bólem brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień (postać z biegunką, zaparciem lub mieszana), które nie są spowodowane żadnym procesem chorobowym lub zmianami w przewodzie pokarmowym.
W trakcie diagnostyki IBS należy wykluczyć celiakię, a następnie nieceliakalną nadwrażliwość na gluten (dotyczy co najmniej 30% chorych na IBS). Przy braku powyższych rozpoznań wskazane jest regularne spożywanie posiłków, wykluczenie pokarmów wzdymających i zwiększenie ilości spożywanego błonnika. W tym przypadku dieta bezglutenowa nie będzie miała wpływu na zmniejszenie dolegliwości.
Reklama
Co z autyzmem?
Z uwagi na narastającą w ostatnich latach częstość rozpoznawania u dzieci zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD), poszukiwane są nowe rodzaje terapii. U osób z tymi zaburzeniami często stosowana jest dieta bezglutenowa.
- Według badań przeprowadzonych w ostatnich latach, stosowanie diety wykluczającej gluten u dzieci z ASD nie miało jakiegokolwiek wpływu na ich objawy autystyczne, funkcjonowanie w społeczeństwie czy zdolności intelektualne, a spożywanie glutenu nie nasilało ich zaburzeń zachowania. Brakuje jednak badań z większą ilością osób – wyjaśnia Olga Gajek-Daszczyńska.
Aktualnie uważa się, że dieta eliminacyjna nie jest skuteczną metodą leczenia ASD, chyba że występują objawy celiakii lub nietolerancji pokarmowej. Wówczas stosuje się jadłospis wykluczający określone produkty.
Ogólnopolska kampania promocyjno-edukacyjna „Glutenowy zawrót głowy – obalamy mity, potwierdzamy fakty”, której organizatorem jest Federacja Branżowych Związków Producentów Rolnych, sfinansowana jest ze środków Funduszu Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych.
Więcej informacji o kampanii znajduje się na stronie internetowej: www.glutenowyzawrotglowy.pl oraz na profilu: https://www.facebook.com/Glutenowy-zawr%C3%B3t-g%C5%82owy-Obalamy-mity-potwierdzamy-fakty-108553361621363
