Reklama
Czym jest łupież różowy Giberta?
Był rok 1860, kiedy to choroba, jaką jest łupież różowy, została opisana po raz pierwszy w historii. Uczynił to Camille Melchior Gibert, stąd też nazwa tego schorzenia - łupież różowy Giberta.
W Internecie często można spotkać się z błędem w nazwisku odkrywcy - zamiast o łupieżu różowym Giberta, nierzadko można przeczytać o łupieżu różowym Gilberta. W klasyfikacji ICD-10 i ICD-11 nie pojawia się jednak taka jednostka chorobowa. Można za to znaleźć tę o nazwie “łupież różowy Giberta”.
Błędne nazewnictwo może wynikać np. z faktu, że istnieje zupełnie inna choroba, nazywana zespołem Gilberta i właśnie ta nazwa wywołuje tego rodzaju skojarzenia.
Objawy różowego łupieżu Giberta zaobserwował już w 1798 roku Willan, jednak to właśnie Gibert przygotował opis tejże choroby ponad 60 lat później. Łupież różowy to ostra wysypkowa choroba skóry, która najczęściej ustępuje samoistnie. Jej łacińska nazwa to pityriasis rosea Gibert.
Jak wygląda łupież różowy Giberta? Zwykle charakteryzuje się owalnymi rumieniowo-złuszczającymi zmianami, które pojawiają się zazwyczaj na skórze tułowia oraz kończyn.
Warto jednak pamiętać, że nie jest to jedyna lokalizacja tego rodzaju problemów skórnych. Łupież różowy może występować pod różnymi postaciami, co ma wpływ na to, jak będzie się prezentować. Wymienić można m.in. łupież różowy w formie pęcherzykowej czy plamicznej.
Podłoże występowania łupieżu różowego jest wciąż badane. Sugeruje się jednak, że stoją za nim m.in. wirusy, np. HHV 6 i HHV 7.
Zdaniem takich badaczy jak F. Drago, G. Ciccarese, A. Rebora, choroba jest rozpoznawana u 0,5-2 proc. populacji, bez rozróżnienia na płeć. Zwykle dermatoza dotyczy osób między 10. a 35. rokiem życia, ale mogą na nią zachorować również młodsze dzieci i osoby powyżej 35.roku życia.
Łupież różowy Giberta - etapy choroby
Opisywana w tym artykule dermatoza, czyli inaczej choroba skóry, jest samoograniczająca się. Zazwyczaj ustępuje samoistnie.
Przebieg łupieżu Giberta może mieć różne formy. Jednak klasycznie dzieli się go na kilka etapów. Zwykle choroba rozpoczyna się od pojedynczej blaszki na skórze, zwanej blaszką zwiastunową lub blaszką macierzystą. Następnie powiększa się stopniowo.
Przez około 2 tygodnie to zmiana izolowana. Kolejno dochodzi do rozwoju zmian uogólnionych. Dalszy rozwój choroby to pojawianie się zmian skórnych przypominających tę pierwszą, ale są one znacznie mniejsze i zlokalizowane symetrycznie.
Inne scenariusze rozwoju choroby to m.in.:
- jej ograniczenie jedynie do blaszki macierzystej,
- brak blaszki macierzystej na początku choroby i pojawienie się małych, rumieniowych zmian o wielkości kilku milimetrów,
- zmiany przypominające grzybicę albo wyprysk pieniążkowaty.
Zastanawiasz się, kiedy łupież różowy przejdzie? Okazuje się, że zwykle choroba trwa około 45 dni. Jednak zdarzają się przypadki, gdy trwa dłużej, np. 5 miesięcy, jak i krócej - przykładowo 2 tygodnie. O takich odcinkach czasowych piszą Francesco Drago, Francesco Broccolo, Alfredo Rebora. Ich publikacja została przetłumaczona na łamach Dermatologii po Dyplomie.
Łupież różowy Giberta w ICD 10 i ICD 11
Choroba została oficjalnie ujęta w klasyfikacji ICD-10 - łupież różowy Giberta ma kod L42. Z kolei w ICD-11 tę chorobę skóry oznaczono kodem EA10.
Zdefiniowano ją tam jako: “ostrą, samoograniczającą się chorobą skóry, prawdopodobnie pochodzenia zakaźnego, dotykającą głównie dzieci i młodych dorosłych, charakteryzującą się wyraźnymi wykwitami skórnymi i minimalnymi objawami ogólnoustrojowymi.
Przyczyna łupieżu różowego jest niepewna, ale wiele danych epidemiologicznych i klinicznych sugeruje, że może to być czynnik zakaźny. W większości przypadków choroba ma charakterystyczny przebieg, w którym na kilka dni przed pojawieniem się wielu owalnych, łuszczących się, różowych plam na tułowiu i kończynach proksymalnych pojawia się tzw. plama zwiastunowa, większa niż kolejne zmiany”.
Reklama
Przyczyny łupieżu różowego Giberta
W przeszłości wśród przyczyn łupieżu różowego Giberta wymieniano zakażenia skóry, podłoże psychogenne, a także łojotokowe zapalenie skóry.
Twierdzono, że ryzyko wystąpienia choroby zwiększa odzież czy pora roku. Badacze Björnberg i Hellgren nie wskazali jednak związku pomiędzy wskazanymi czynnikami a występowaniem łupieżu Giberta.
Skąd się bierze łupież Giberta? Przez lata sugerowano, że to owad lub kleszcz mógł wprowadzać czynnik zakaźny wywołujący wysypkę. Jak dotąd, nie udowodniono takiej korelacji. Nie przedstawiono również dowodów na to, że to grzyby lub bakterie odpowiadają za pojawienie się choroby.
Jedna z najbardziej przekonujących teorii zakłada, że za łupieżem różowym Giberta stoi zakażenie wirusowe. Wirusami, które podejrzewano o to, że wywołują chorobę, były m.in. arenawirusy, wirusy grypy, parwowirus B19, wirus Epsteina-Barr czy też HHV 8.
W ostatnim czasie badano wpływ HHV 7 i HHV 6 na pojawienie się łupieżu różowego Giberta. Wskazane wirusy mogą powodować zakażenie pierwotne w określonych komórkach gospodarza i reaktywować się w stanach osłabionej odporności.
Dowodem na to, że to właśnie tego rodzaju wirusy odpowiadają za rumień Giberta jest np. badanie z 1997 roku kiedy to za pomocą wewnętrznej PCR rozpoznano obecność sekwencji DNA HHV7 w osoczu oraz w jednojądrowych komórkach krwi obwodowej w skórze zajętej przez łupież różowy. Wirus występował u wszystkich badanych.
Czy można zarazić się łupieżem różowym Giberta? Okazuje się, że nie jest to choroba zaraźliwa.
Warto tu wspomnieć, że łupież różowy Giberta w trakcie pandemii Covid-19 był rozpoznawalnym objawem reakcji poszczepiennej.
Łupież różowy rozpoznaje się też u osób z zaburzoną odpornością w wyniku przeszczepu szpiku, zakażenia wirusem HIV czy u pacjentów przyjmujących leki immunomodulujące.
Jak twierdzą Francesco Drago, Francesco Broccolo oraz Alfredo Rebora, łupież różowy Giberta może być związany z rodzinnie występującą astmą i wypryskiem. Według badaczy od 8-20 proc. chorych charakteryzuje się zakażeniem górnych dróg oddechowych.
Reklama
Objawy łupieżu różowego Giberta
Pierwsze ogólnoustrojowe objawy choroby mogą być pomylone z inną dolegliwością. Tymczasem liszaj różowaty Giberta może charakteryzować się nie tylko zmianami skórnymi, ale również takimi ogólnymi symptomami jak:
- trudności z koncentracją,
- ogólne osłabienie,
- rozdrażnienie,
- brak apetytu,
- bóle stawów,
- objawy ze strony układu pokarmowego i górnych dróg oddechowych,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- gorączka.
Oczywiście, nie wszystkie te symptomy muszą się pojawić. W przebiegu choroby, jaką jest łupież różowy Giberta, blaszka macierzysta na skórze to podstawowy objaw.
Tego typu blaszka ma owalny kształt i rumieniowe, nieco uniesione drobnołuszczące się brzegi. Zwykłe środek zmiany charakteryzuje się jaśniejszym kolorem i zagłębieniem.
Zdaniem F. Drago, F. Broccolo oraz Alfredo Rebora, taka wysypka przy łupieżu Giberta w około 50 proc. przypadkach zajmuje tułów. Rzadziej natomiast pojawia się na kończynach. Taka zmiana stopniowo się powiększa.
Wykwity mogą mieć postać:
- pęcherzykową - zwykle pojawiające się pęcherzyki mają od 2 do 6 mm i wyróżniają się układem rozetkowym. Częściej - jak wskazuje F. Drago i A. Rebora - obserwuje się je u dzieci oraz młodych dorosłych. Zmiany są dość nasilone, a dodatkowo łupieżowi różowemu Giberta towarzyszy świąd,
- plamiczną - oprócz plam na ciele, mogą pojawiać się wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia,
- pokrzywkową - zmiany w tym przypadku to silnie swędzące bąble,
- krwotoczną - w tym przypadku, podobnie jak w przebiegu postaci plamicznej, pojawiają się wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia,
- grudkową - choroba jest częściej rozpoznawana u dzieci, oprócz plam pojawiają się także drobne grudki.
Trzecią kategorią objawów są zmiany śluzówkowe w jamie ustnej, które jednak nie należą do częstych. To objaw popularniejszy wśród osób rasy czarnej, choć wcale nie oznacza to, że nie mogą dotknąć również przedstawicieli innych ras.
W badaniu, o którym pisze W.K. Jacyk (Pityriasis rosea in Nigerians. Int J Dermatol 1980;19:397-9), rozpoznano go u 9 proc. chorych Nigeryjczyków. Zmiany pojawiają się tuż po zmianach skórnych. Zanikają równocześnie z nimi lub kilka dni później.
Gdzie mogą pojawić się objawy łupieżu różowego Giberta?
Rozmieszczenie zmian związanych z łupieżem różowym Giberta jest dość różnorodne. W jakich miejscach na ciele łupież różowy może wystąpić? Zazwyczaj pojawia się on na tułowiu, rzadziej na kończynach.
Wskazuje się też m.in. na tę chorobę w postaci:
- jednostronnej - zmiany nie przekraczają tu środkowej linii ciała.
- odwróconej - gdy łupież różowy zajmuje twarz i nadgarstek, śródręcze oraz palce.
Za nietypowe miejsca lokalizacji choroby uważa się obecność łupieżu różowego Giberta na:
- głowie,
- twarzy,
- rękach,
- stopach.
Okazuje się jednak, że zdaniem takich badaczy jak Björnberg i Hellgren zajęta chorobowo szyja oraz twarz występuje w 19,4 proc. przypadków. Z kolei łupież Giberta, wbrew sugestywnej nazwie, pojawia się na owłosionej skórze głowy jedynie u 0,8 proc. pacjentów.
Oczywiście, objawy tego schorzenia mogą występować także na powiekach, a nawet na narządach płciowych, np. na prąciu czy na wzgórku łonowym.
Reklama
Diagnostyka łupieżu różowego Giberta
Chorobę, jaką jest łupież różowy Giberta, lekarz może wykryć na podstawie własnych obserwacji, np. poprzez wykrycie blaszki macierzystej, układu zmian przypominającego choinkę czy lokalizację zmian w charakterystycznych miejscach (na tułowiu). Jeżeli ma wątpliwości, czy ma do czynienia właśnie z tą dermatozą, może też pobrać wycinek do badań.
Rozpoznanie łupieżu różowego Giberta powinno opierać się na diagnostyce różnicowej. Istnieje wiele chorób podobnych do tej. Rolą lekarza jest ich rozróżnienie. Podobieństwa występują np. pomiędzy łupieżem różowym Giberta a:
- łojotokowym zapaleniem skóry - niektórzy mogą pomylić owalną plamę w okolicy podłopatkowej i przedmostkowej, typową dla łojotokowego zapalenia skóry z łupieżem różowym Giberta;
- kiłą drugorzędową - w przeciwieństwie do zmian w przebiegu łupieżu różowego, grudki kiłowe się łuszczą. Co więcej, w przypadku kiły choroba często atakuje dłonie i podeszwy. Zwykle kile towarzyszy również limfadenopatia, która przy łupieżu różowym zdarza się rzadko;
- wypryskiem pieniążkowatym - łupież różowy Giberta może być podobny do tej choroby, zwłaszcza, gdy przebiega wraz ze świądem i zmianami pęcherzykowatymi. Jednak wyprysk pieniążkowaty zwykle zajmuje podudzia i grzbiety rąk, co jest tylko czasami spotykane w przypadku łupieżu różowego Giberta;
- łupież liszajowaty - różnicowania można dokonać jedynie histopatologicznie. W przebiegu tej choroby brakuje jednak blaszki macierzystej, a powstałe grudki są na różnym etapie rozwoju.
Reklama
Leczenie łupieżu różowego Giberta
Zdaniem autorów publikacji na łamach “Dermatologii po dyplomie”, łupież różowy Giberta to choroba samoograniczająca się, która ustępuje samoistnie. Dlatego - według przywołanych specjalistów - nie trzeba podejmować żadnego leczenia łupieżu Giberta.
Co więcej, jak twierdzą naukowcy opierając się na doniesieniach z Cochrane Collaboration, stwierdzono niewystarczającą skuteczność różnych metod leczenia tej choroby.
Emolienty, światło słoneczne, kortykosteroidy, promieniowanie ultrafioletowe, leki przeciwhistaminowe, leki przeciwwirusowe czy też dożylna glicyzyryna nie przynosiły zadowalających rezultatów.
Doustna erytromycyna to substancja, która według badań, na które powołują się wspomnieni specjaliści, skracała czas choroby i łagodziła świąd, jednak tego typu leki na łupież różowy Giberta wywoływały dolegliwości żołądkowe u 12 proc. badanych. Poza tym badanie kontrolowane placebo nie potwierdziło skuteczności tego środka.
Jak leczyć łupież Giberta? Dermatologia póki co ma do zaproponowania leczenie objawowe zmniejszające świąd, np. stosowanie sterydowych maści na łupież różowy Giberta czy też przyjmowanie leków przeciwwirusowych, w tym zawierających acyklowir. Jak dotąd, nie ustalono jednej ścieżki działań lekarskich.
Często lekarze nie podejmują żadnych działań związanych z leczeniem tej choroby, z uwagi na to, że zazwyczaj jest nieszkodliwa, a podjęcie terapii może nawet np. zaostrzyć świąd.
Nawroty łupieżu różowego Giberta zdarzają się rzadko, choć zdaniem F. Drago i A. Rebora, ich częstotliwość jest niedoszacowana. Badanie przeprowadzone przez Björnberga i Hellgrena wskazuje, że choroba powraca u około 2,8 proc. przypadków.
Reklama
Domowe sposoby na łupież różowy Giberta
Z uwagi na powody wskazane powyżej, nie należy decydować się na leczenie domowe łupieżu Giberta. Jeżeli lekarz nie zalecił inaczej, pacjent powinien powstrzymać się od stosowania kremów, maści czy też preparatów doustnych. Mogą one np. w negatywny sposób wpłynąć na organizm.
Domowe sposoby na łupież Giberta, które sprawią, że osoba nim dotknięta poczuje większy komfort to m.in. zapobieganie przegrzaniu organizmu.
W przypadku, gdy masz łupież Giberta zrezygnuj z:
- sauny,
- kąpieli w zbyt gorącej wodzie,
- przebywania w mocno nagrzanych pomieszczeniach.
Tego rodzaju czynniki mogą nasilić objawy wysypki i zwiększyć świąd.
Złagodzić objawy możesz poprzez:
- chłodny prysznic,
- zimny kompres oraz
- rezygnację z mydeł zawierających substancje zapachowe, a także dezodorantów.
Reklama
Dieta przy łupieżu różowym Giberta
Zazwyczaj wiąże się choroby skóry ze sposobem odżywiania. Jednak w przypadku łupieżu różowego Giberta dieta nie ma wpływu na pojawienie się i przebieg wskazanego schorzenia. Jednak zawsze dobrze jest wzmacniać swoją odporność odżywiając się w zdrowy sposób.
Należy uważać na spożywanie alkoholu w przebiegu choroby, z uwagi na to, że wielu pacjentów dotkniętych łupieżem różowym Giberta obserwuje u siebie zaostrzenie zmian po jego wypiciu.
Dowody na to można znaleźć m.in. na forach internetowych, gdzie wypowiadają się osoby dotknięte tą chorobą.
Łupież różowy Giberta u dzieci
Zdaniem Hellgrena i Björnberga łupież różowy Giberta u dzieci rozpoznaje się rzadko. Tylko 6 proc. wszystkich przypadków tej choroby stanowią pacjenci poniżej 10 roku życia. Płeć nie ma tu większego znaczenia.
Co ciekawe, jak twierdzą Francesco Drago, Francesco Broccolo, Alfredo Rebora, łupież różowy Giberta jest częściej odnotowywany u dzieci rasy czarnej. Stanowią one aż 26 proc. wszystkich przypadków u najmłodszych.
Zwykle objawy chorobowe w przeważającym stopniu występująu nich na twarzy i skórze głowy. Taki objaw dotyczy ok. 30 proc. chorych dzieci rasy czarnej.
Natomiast u dzieci rasy kaukaskiej ten symptom pojawia się tylko u 8 proc. chorych małych pacjentów. U dzieci czarnoskórych dotkniętych chorobą częściej obserwuje się przebarwienia (48 proc.) i zmiany grudkowe (33 proc.).
Rozpoznawany jest także łupież Giberta u niemowląt z uwagi np. na przegrzewanie dzieci, jak również na stosowanie nieodpowiednich kosmetyków do ich pielęgnacji.
Łupież różowy Giberta w ciąży
Łupież różowy Giberta znacznie częściej występuje u ciężarnych niż u ogółu populacji. Może to być związane z poziomem odporności kobiet w ciąży. Czy łupież różowy Giberta zagraża ciąży?
Stashower i jego współpracownicy postanowili przeanalizować, czy rzeczywiście, tak jak uprzednio zakładano łupież Giberta w ciąży wiąże się z większym odsetkiem poronień oraz ogólnych powikłań poporodowych.
Do swojego badania włączyli 33 pacjentki z łupieżem Giberta. U 24% rozpoznano powikłania poporodowe o niewielkim nasileniu. U żadnej z nich jednak nie odnotowano zgonu płodu czy też poronienia.
Warto wspomnieć, że większe nasilenie powikłań zaobserwowano u kobiet, u których początek łupieżu miał miejsce we wcześniejszym etapie ciąży niż u pozostałych.
Choć łupież Giberta ma zwykle łagodny przebieg, w przypadku ciąży pacjentki powinien być monitorowany przez lekarza, by zminimalizować ewentualne ryzyko związane z powikłaniami.
Przeciwwskazania przy łupieżu różowym Giberta
Jeżeli rozpoznano u Ciebie łupież różowy Giberta opalanie odłóż na później. W wyniku naświetlania może dojść do zaostrzenia zmian.
Zrezygnuj również z innych form przegrzewania się:
- Zadbaj o to, by ubrania były przewiewne.
- Nie noś tych, wykonanych ze sztucznych materiałów.
- Niewskazane jest korzystanie z sauny, branie gorących kąpieli czy odpoczynek na termach albo gorących źródłach.
- Wysiłek fizyczny i uprawianie sportu prowadzą do zwiększenia ciepłoty ciała, co może działać niekorzystnie na Twój organizm.
Łupież różowy Giberta to choroba, która zwykle sama ustępuje. Warto jednak zadbać o to, by zmiany się nie nasilały.
