Reklama
Co to jest niewydolność oddechowa?
Niewydolność oddechowa to stan zaburzenia wymiany gazowej w płucach. Co oznacza takie zjawisko? Wymiana tlenu i dwutlenku węgla przy niewydolności jest nieprawidłowa i doprowadza do niedotlenienia tkanek, zagrażając życiu. To groźny stan, który może doprowadzić do uduszenia.
Na początku pojawia się zadyszka i duszności, z czasem dochodzi do całkowitej utraty tchu. Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 niewydolność oddechowa znajduje się w katalogu chorób układu oddechowego i przypisane są jej odpowiednie kody – J96.0 (ostra), J.96.1 (przewlekla), J.96.9 (nieokreślona).
ICD10 to Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, która prezentuje system kategorii, do których przypisywane są jednostki chorobowe zgodnie z ustalonymi kryteriami.
Od 1 stycznia 2022 r. WHO wprowadza nowe zmiany w systemie kodowania chorób – ICD-11. Nowa klasyfikacja przegrupowała część chorób i problemów zdrowotnych, aby w pełni odzwierciedlać aktualną wiedzę medyczną. W ulepszonej formule wzrasta znacznie liczba chorób (pozycji), a ich klasyfikacja obejmuje również okoliczności, które wpływają na zdrowie.
Świerzbiączka guzkowa to kategoria chorób skóry z własnej winy – „skoncentrowane na ciele powtarzalne zaburzenia zachowania” (6B25) lub „inne określone schorzenia skóry z własnej winy” (ED0Y).
W zależności od stopnia narastania zaburzeń i przebieg choroby medycyna wyróżnia 2 główne tej choroby:
- ostrą niewydolność, która rozwija się bardzo szybko, maksymalnie w ciągu kilu godzin,
- przewlekła niewydolność, która rozwija się przez dłuższy czas (nawet do kilku miesięcy).
Z uwagi na zaburzenia gazometryczne rozróżnia się 2 typy choroby:
- hipoksemiczna niewydolność oddechowa, która powoduje samo obniżenie poziomu tlenu,
- całkowita niewydolność oddechowa, która wywołuje obniżenie poziomu tlenu i wzrost stężenia dwutlenku węgla.
Przyczyny niewydolności oddechowej są bardzo różne. Najważniejsze to choroby płuc (zapalenie płuc i oskrzeli), choroby zwężające drogi oddechowe (astma i mukowiscydoza), mechaniczne zaburzenia wentylacji (urazy klatki piersiowej, znaczny wysiłek fizyczny), zaburzenia kontroli oddechowej (zakażenia, zatrucia, nowotwory płuc, urazy) lub nieprawidłowe zapotrzebowanie na tlen (wstrząs septyczny).
Reklama
Ostra niewydolność oddechowa
Ostra niewydolność oddechowa charakteryzuje się bardzo szybkim rozwojem zaburzeń oddychania. Pacjenci odczuwają silne duszności, a skóra twarzy zaczyna zabarwiać się na niebiesko.
Zespół ostrej niewydolności oddechowej powoduje duży niedobór tlenu i wywołuje zmiany także w zachowaniu, takie jak niepokój, drażliwość i uczucie zmieszania. Nieprawidłowości w dalszym etapie doprowadzają do wzrostu tętna i arytmii. Dodatkowymi objawami są bóle głowy, senność, a w końcowej fazie nawet śpiączka.
Przyczynami ostrej niewydolności płuc są:
- uszkodzenia płuc,
- obrzęki,
- zapalenie płuc,
- urazy,
- zatorowość płucna,
- niedrożność dróg oddechowych,
- nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni oddechowych,
- nasilenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc,
- przedawkowanie alkoholu,
- infekcje dróg oddechowych,
- sepsa.
Zalecane postępowanie przy ostrej niewydolności oddechowej obejmuje przede wszystkim wentylację mechaniczną, tlenoterapię lub leczenie przyczynowe, skierowane na podstawę zaburzeń.
Reklama
Objawy niewydolności oddechowej
Jak wygląda niewydolność oddechowa? Symptomy informujące o niewydolności płucnej zależą do jej rodzaju. Przyczyna choroby ma wpływ na przebieg i charakter objawów niewydolności oddechowej (ostry lub przewlekły).
Do objawów ostrej niewydolności oddechowej zaliczane są:
- silne duszności,
- zmiana zabarwienia skóry na kolor niebieski,
- uporczywe bóle głowy,
- senność,
- śpiączka (w najbardziej ostrej fazie),
- ból w klatce piersiowej,
- świszczący oddech, kaszel,
- gorączka.
Do objawów przewlekłej niewydolności oddechowej zaliczane są:
- stopniowo narastające duszności,
- pojawienie się duszności w trakcie wysiłku,
- brak tchu w czasie odpoczynku,
- poranne bóle głowy,
- ochota na sen w ciągu dnia („podsypianie”),
- krótkie i nagłe ograniczenia świadomości,
- przyspieszone tętno,
- przyspieszony oddech.
Objawy niewydolności oddechowej u dzieci wyglądają inaczej niż u dorosłych. U noworodków często widoczne są już po urodzeniu. Dziecko ma problemy z samodzielnym oddechem i mocno porusza skrzydełkami nosa w trakcie oddechu. Pojawiają się także trudności w karmieniu.
U starszych dzieci często pojawia się zasinienie na powiekach i skrajnie spowolniony lub przyspieszony oddech.
Reklama
Przewlekła niewydolność oddechowa
Przewlekła niewydolność oddechowa rozwija się stopniowo. Zgodnie z klasyfikacją ICD10, przewlekła niewydolność oddechowa sklasyfikowana jest jako jednostka chorobowa J96.1. Chory stopniowo odczuwa duszność, nie jest ona w tym przypadku nagłym i silnym atakiem. W trakcie wysiłku fizycznego pojawiają się trudności w oddychaniu.
Osoba z przewlekłą niewydolnością zauważa, iż chodzi wolniej i szybciej się męczy. W końcowej fazie choroby duszność pojawia się także już w chwilach spoczynku.
Przewlekła niewydolność płuc charakteryzuje się procesem w rozwoju choroby. Do oceny jej etapów służy skala mMRC, która określa etapy nasilenia objawów:
- etap 0 – duszność tylko przy znacznym wysiłku,
- etap 1 – duszność przy szybkim marszu i wchodzeniu na niewielkie wzniesienie,
- etap 2 – wolniejszy chód od osób w tym samym wieku, potrzeba zatrzymania się, aby złapać oddech,
- etap 3 – konieczność zatrzymania się po kilku minutach marszu na płaskim terenie,
- etap 4 – duszność przy codziennych czynnościach (ubieranie lub rozbieranie, proste czynności domowe).
Reklama
Niewydolność oddechowa u starszej osoby
Niewydolność oddechowa u osób starszych pojawia się z wiekiem na skutek procesu starzenia się układu oddechowego. Co jest przyczyną takiego stanu? Płuca osób starszych charakteryzuje obniżona pojemność dyfuzyjna.
Tkanka płucna traci swoją sprężystość i powiększa się fizjologiczna przestrzeń martwa, która doprowadza do nierówności wentylacyjnej. Utrata sprężystości powoduje także zmniejszenie siły mięśni oddechowych, doprowadza stopniowo do ich zapadania i zmniejszenia przepływu tlenu.
Z tych powodów osoby starsze częściej się męczą, zatrzymują w czasie chodzenia czy tracą oddech przy znacznym wysiłku.
Niewydolność oddechowa u starszej osoby przy tendencji nasilającej jest bardzo niebezpieczna, może nawet zagrażać życiu. Często towarzyszą jej choroby współistniejące, a organizm i układ odpornościowy osoby starszej są już znacznie osłabione. Zdiagnozowanie niewydolności płucnej wymaga szybkiej interwencji medycznej.
Reklama
Leczenie niewydolności płucnej respiratorem
Leczenie tlenem w niewydolności oddechowej ma zastosowanie szczególnie przy ostrej postaci tej choroby. Pacjent, który ma duże problemy z samodzielnym oddychaniem wymaga takiego wsparcia.
Leczenie respiratorem niewydolności oddechowej to jedna z bardziej skutecznych metod. Respirator używany jest do mechanicznej wentylacji płuc. Jego zadaniem jest wsparcie lub całkowite zastąpienie oddechu pacjenta.
W sytuacji braku możliwości opanowania choroby metodami farmakologicznymi lub rehabilitacją oddechową, respirator jest jedyną skuteczną formą leczenia niewydolności oddechowej, wyrównując równowagę gazową.
Leczenie niewydolności oddechowej jest uzależnione od przyczyny choroby i polega na jej usunięciu, ponieważ niewydolność jest bardzo często powikłaniem innych chorób. Lekarze zalecają także środki farmakologiczne, terapię pulmonologiczną, terapię oddechową i tlenoterapię.
Reklama
Rokowania przy niewydolności oddechowej
Rokowania przy ostrej niewydolności oddechowej zależą od rodzaju przyczyny i stopnia nasilenia objawów. Niewydolność mija całkowicie, jeśli jej przyczyną była choroba infekcyjna, która została całkowicie wyleczona.
Niezbędnym warunkiem jest wprowadzenie odpowiedniego leczenia. Brak działań medycznych może doprowadzić do zgonu. Wyeliminowanie przyczyny oznacza koniec choroby i nie wymaga stałej kontroli.
Rokowania przy przewlekłej niewydolności oddechowej nie zawsze są dobre i zdecydowanie gorsze od tych przy ostrej postaci choroby. Choroby przewlekłe, które doprowadzają tego typu niewydolności są bardzo często nieuleczalne. Wymagają wtedy stałej kontroli medycznej i odpowiedniego postępowania.
Przewlekła niewydolność spowodowana przewlekłymi chorobami wymaga bezterminowego leczenia. W niektórych przypadkach doprowadza nadciśnienia płucnego, niewydolności komorowej czy niedożywienia.
