Rodzaje tlenoterapii
Tlenoterapię dzieli się na:
- bierną– gaz podawany jest samodzielnie oddychającemu pacjentowi za pomocą maski, namiotu tlenowego czy cewnika nosowego,
- czynną– przeprowadzaną na zasadzie sztucznego oddechu u pacjenta, który nie oddycha samodzielnie, np. przy pomocy respiratora.
Są to dwie odmienne metody leczenia, a każda z nich zalecana jest w zależności od stanu chorego i jego zdolności oddechowych. Inny podział stosuje się w zależności od potrzeb pacjenta i miejsca w organizmie, do którego podawany tlen ma trafić. Wówczas wyróżnia się:
- tlenoterapię w domu– znaną też jako DLT – domowe leczenie tlenem,
- hiperbaryczną– zabieg przeprowadzany jest w specjalnej komorze, w której wtłoczony pod zwiększonym ciśnieniem tlen oddziałuje na wszystkie tkanki organizmu pacjenta.
Domowe leczenie tlenem jest najczęściej zalecaną odmianą tego rodzaju zabiegów, ponieważ nie wymaga hospitalizacji i za jej pomocą można zwalczać objawy chorób przewlekłych (przeważnie jest to POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc).
W warunkach domowych do podawania gazu zazwyczaj stosuje się specjalny koncentrator – urządzenie medyczne służące do tłoczenia skondensowanego tlenu. Koncentratory takie dostępne są na rynku również w wersji przenośnej, co umożliwia korzystanie z terapii poza domem.
Reklama
Wskazania do tlenoterapii
Bezwzględnym wskazaniem do zastosowania leczenia tlenem jest stan ostrej lub przewlekłej niewydolności oddechowej prowadzącej do niedotlenienia.
Jego głównymi objawami są:
- przyspieszone tętno,
- przyspieszony oddech,
- nadmierna potliwość,
- kaszel,
- zawroty głowy,
- mrowienie kończyn,
- szumy w uszach.
O niedotlenieniu organizmu (hipoksji)mówimy, kiedy saturacja krwi (nasycenie krwi tętniczej tlenem) spada poniżej poziomu 90%. Stan taki może być wywołany właśnie przez przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, ale też mukowiscydozę, chorobę śródmiąższową płuc, niewydolność serca czy chorobę nowotworową.
Wskazania do stosowania tlenoterapii dzielą się na dwie podstawowe grupy:
1.wskazania ostre zatrucie tlenkiem węgla, oparzenia termiczne
2.wskazania przewlekłe
Wskazaniem do domowego leczenia tlenem najczęściej jest POChP obejmująca głównie rozedmę płuc i przewlekłe zapalenie oskrzeli. Przed zastosowaniem DLT zleca się wykonanie badań, wśród których głównymi są:
- spirometria – polega na określeniu wydolności pęcherzyków płucnych,
- gazometria – polega na określeniu ciśnienia parcjalnego tlenu i dwutlenku węgla w organizmie,
- pulsoksymetria - polega na określeniu saturacji krwi tlenem.
Reklama
Zasady tlenoterapii
Aby organizm człowieka działał prawidłowo, każda jego komórka musi być w odpowiednim stopniu dotleniona. Kiedy z powodu zmian patologicznych poziom dotlenienia komórek spada, może to doprowadzić do poważnych konsekwencji i niewłaściwego funkcjonowania tkanek i narządów.
Najważniejszą funkcją podawania gazów o zawartości tlenu wyższej niż w powietrzu atmosferycznym jest zaopatrzenie organizmu w taki poziom tlenu, który pozwoli na wyrównanie saturacji krwi. Krążąca w organizmie krew jest bowiem odpowiedzialna za dostarczanie tlenu do poszczególnych tkanek. Kiedy saturacja spada poniżej poziomu 90%, należy podnieść ją, by zapobiec hipoksji.
Do podawania odpowiedniej mieszaniny gazów służą różne przyrządy. Tlenoterapię w warunkach szpitalnych przeprowadza się za pomocą całych instalacji tlenowych, w domu są to przeważnie koncentratory tlenowe lub butle ze sprężonym tlenem. Do tych urządzeń podłącza się odpowiednie elementy, które dostarczają tlen do organizmu.
Najczęściej stosowane to:
- cewnik nosowy– zwany inaczej „wąsami tlenowymi”, doprowadza gaz bezpośrednio do otworów nosowych,
- maska twarzowa– obejmuje otwory nosowe oraz usta,
- namiot tlenowy– specjalny namiot, w którym można umieścić konkretną część ciała wymagającą dotlenienia lub całe ciało.
Zestaw do tlenoterapii biernej obejmuje:
- maskę / cewnik,
- przewód tlenowy,
- butlę / koncentrator.
Reklama
Przeciwwskazania i powikłania tlenoterapii
Tlen jest substancją absolutnie niezbędną do właściwego funkcjonowania organizmu człowieka, jednak jego nadmiar może spowodować pewnie nieprawidłowości. m. in.:
- uszkodzenie płuc,
- niedodmę będąca skutkiem wypłukiwania azotu z pęcherzyków płucnych,
- zapalenie tchawicy,
- stany zapalne górnych dróg oddechowych,
- przesuszenie błon śluzowych układu oddechowego.
Najczęściej skutki uboczne tlenoterapii występują, gdy ma ona charakter długotrwały i wykorzystuje się do niej mieszaninę gazów o zawartości tlenu powyżej 50%. Takie stężenie może mieć nawet toksyczny wpływ na tkanki organizmu i powodować:
- przemęczenie,
- bóle głowy,
- torsje,
- tymczasową krótkowzroczność,
- uraz ciśnieniowy ucha środkowego, płuc lub zatok.
Możliwe działania niepożądane tlenoterapii powodują, że nie jest ona zalecana w każdej sytuacji związanej ze zmniejszoną saturacją krwi. Przeciwwskazaniami bezwzględnymi są:
- odma opłucnowa,
- przyjmowanie substancji: adriamycyny, disulfiramu, cis-platyny, sulfamylonu.
Inne przeciwwskazania do stosowania tlenoterapii to:
- ciąża,
- padaczka,
- astma,
- zapalenie zatok przynosowych,
- niektóre schorzenia kardiologiczne,
- choroba wieńcowa,
- nadczynność tarczycy.
Aby bezpiecznie stosować leczenie tlenem, należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i wykonać zalecane badania pomagające określić odpowiednie przy konkretnych dolegliwościach dawkowanie i stężenie.
