Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!
Tego nie jedz po operacji wyrostka. Kliknij tutaj!

Niedodma płuc - objawy, RTG i rokowania. Jak wygląda leczenie?

Niedodma płuc jest poważną patologią, która może stanowić pokłosie infekcji dróg oddechowych, ale też choroby nowotworowej. Jej istotą jest upośledzenie wymiany gazowej i związane z tym „zapadanie płuc”. Zaburzenie to powoduje problemy z oddychaniem, a w skrajnych przypadkach może doprowadzić do ciężkiej niewydolności i śmierci. Sprawdź, jak wyglądają objawy, rokowania i leczenie niedodmy.
Kobieta cierpi na niedodmę płuc
Źródło: 123RF
W skrócie
  • Niedodma płucna jest patologią, której istotę stanowi niewystarczające napowietrzenie miąższu płuc.
  • Do głównych przyczyn niedodmy należą niedostateczny przepływ powietrza przez oskrzela oraz bezpośredni ucisk na miąższ, powodowany na przykład guzem lub zaleganiem płynu w jamie opłucnowej.
  • Niedodma objawia się przyspieszonym i spłyconym oddechem, uczuciem duszności w klatce piersiowej, kaszlem, zasinieniem i przebarwieniami skóry.
Spis treści

Co to jest niedodma płuc i czym różni się od odmy?

Niedodma to stan niedostatecznego napowietrzenia miąższu płucnego. Ze względu na charakterystyczny obraz kliniczny nazywana jest potocznie zapadaniem płuc.

Niedodma może obejmować mniejszą lub większa część, a nawet całość narządu. Zajęty nią fragment nie uczestniczy w wymianie gazowej, zostaje więc niejako wyłączony z oddychania.

Powoduje to uczucie duszności i męczliwości, a w skrajnych przypadkach prowadzi do śmierci. 

Warto w tym miejscu postawić rozróżnienie między niedodmą a odmą płucną. Drugie z wymienionych zaburzeń oznacza stan, w którym powietrze przedostaje się do jamy opłucnowej.

Zazwyczaj jest to efektem uszkodzenia samego płuca bądź całej klatki piersiowej. W poważniejszych przypadkach stanowi stan wymagający natychmiastowej pomocy medycznej, to jest odessania powietrza strzykawką bądź specjalnym drenem.

Reklama

Przyczyny niedodmy płuc

Najczęstsze bezpośrednie przyczyny niedodmy stanowią:

  • Zmniejszony przepływ powietrza przez oskrzela, spowodowany ich przewężeniem, za sprawą na przykład zalegającego śluzu, ale też obecności ciał obcych czy guzów. W takiej sytuacji mówi się o niedodmie obturacyjnej (resorpcyjnej).
  • Bezpośredni ucisk na miąższ, powodowany przez płyn zalegający w jamie opłucnowej, powiększone węzły chłonne oraz guzy różnego typu. Jest to tzw. niedodma kompresyjna lub z ucisku.
  • Długotrwałe przebywanie w nieruchomej pozycji leżącej, powodujące ucisk na płuca, zmniejszoną wymianę gazową i spłycony oddech – problem ten występuje m.in. po zabiegach operacyjnych, po podaniu znieczulenia ogólnego. W tym przypadku jest to niedodma hipostatyczna.

Brak powietrza powoduje sklejanie się pęcherzyków płucnych, upośledzając działanie określonej partii narządu.

Należy pamiętać, że niedodma płucna  jest objawem licznych schorzeń o zróżnicowanej etiologii i patogenezie, zazwyczaj bardzo ciężkich i groźnych. Wymienić w tym kontekście można między innymi takie problemy zdrowotne, jak:

We wszystkich tego typu sytuacjach mówi się o niedodmie wtórnej. Istnieje także pierwotna, choć jest zdecydowanie rzadziej spotykana. Powodowana jest ona niedoborem tak zwanego surfaktantu, czyli substancji zapobiegającej zapadaniu się pęcherzyków.

Problem ten dotyka przede wszystkim noworodki cierpiące na zaburzenia oddychania (tzw. zespół błon szklistych) oraz dorosłych z ciężką niewydolnością układu oddechowego.

Reklama

Niedodma płytkowa płuc i inne rodzaje zaburzenia

W terminologii medycznej wymienia się wiele odmian niedodmy, występujących w różnych porządkach systematycznych. Jak zostało wspomniane wyżej, podstawowy podział wyróżnia niedodmę wtórną i pierwotną.

W obrębie tej pierwszej znajdziemy niedodmę obturacyjną, kompresyjną i hipostatyczną. Jest to klasyfikacja uwzględniająca etiologię i patomechanizm zmian.

Inne zestawienie dzieli niedodmę ze względu na morfologię, czyli budowę, postać, obraz kliniczny zmian widocznych między innymi w prześwietleniu rentgenowskim. W tym przypadku występują:

  • Niedodma płytkowa płuc. Jednym z najczęstszych objawów patologii jest powstawanie tak zwanych płytek niedodmowych. Lokalizują się one z reguły u podstawy płuc, dając charakterystyczny obraz RTG w postaci liniowych zacienień, położonych równolegle do przepony, określanych mianem linii Fleischnera. Niedodma płytkowa płuca lewego bądź prawego jest typowa i częsta.
  • Niedodma okrągła widoczna jest jako charakterystyczne okrężne zacienienie utrzymujące się przez dłuższy czas. Jest rzadka, występuje przede wszystkim u pacjentów narażonych na długotrwały i stały kontakt z azbestem.

Reklama

Objawy niedodmy płuc

Jakie są objawy niedodmy płuc? Jak rozpoznać ten stan? Oprócz niezwykle charakterystycznych linii widocznych w obrazie radiologicznym (RTG), badanie przedmiotowe może wykazać także:

  • przemieszczenie szczelin międzypłatowych,
  • stłoczenie naczyń płucnych,
  • zmętnienie płuc,
  • przemieszczenie innych organów, w tym serca czy przepony,
  • kompensacyjne rozdęcie zdrowego płuca nieobjętego niedodmą.

Tym co może zwrócić uwagę samego pacjenta, zanim zostanie poddany szczegółowej diagnostyce, są takie objawy niedodmy, jak:

  • szybki, ale wyraźnie spłycony oddech, wskazujący na trudności z oddychaniem;
  • uczucie duszności, niemożność złapania oddechu, zwiększona męczliwość;
  • obniżona ruchomość klatki piersiowej w czasie oddychania;
  • niesymetryczne wypełnianie się klatki piersiowej w czasie nabierania oddechu;
  • ucisk i bolesność w obrębie klatki piersiowej;
  • przyspieszone bicie serca;
  • męczący, utrzymujący się kaszel;
  • obniżenie ciepłoty ciała;
  • symptomy niedotlenienia organizmu, takie jak zasinienie, czy przebarwienia skóry.

Należy pamiętać, że łagodne niedodmy często występują całkowicie bezobjawowo, nie manifestując się w żaden znaczący i charakterystyczny sposób. Dlatego jeśli są wykrywane, to z reguły przypadkiem, przy okazji rutynowych badań kontrolnych lub w czasie diagnostyki innych schorzeń.

Reklama

Niedodma na RTG, czyli jak wygląda diagnostyka

Niedodmę lekarz diagnozuje oceniając charakter wymienionych wyżej objawów oraz analizując wyniki przeprowadzonych badań.

Zmiany tego typu dobrze pokazuje tradycyjne prześwietlenie rentgenowskie. Niedodma w RTG widoczna jest pod postacią niewielkich zacienień, zazwyczaj liniowych, ulokowanych obwodowo lub u podstawy płuc.

Dodatkowo obrazowanie może wykazać przyczynę takiego stanu rzeczy, na przykład guza, wysięk opłucnowy bądź zaleganie ciała obcego.

Oprócz tego w diagnostyce stosuje się też niekiedy tomografię komputerową, która jest udoskonaloną, nowoczesną odmianą RTG.

Z reguły tomograf pokazuje ewentualne zmiany w płucach i wokół nich z większą precyzją i czułością, aczkolwiek jego użycie nie zawsze jest niezbędne. W wielu przypadkach niedodmę można rozpoznać wykonując zwykłe prześwietlenie.

Zdarza się, że lekarz zleca też wykonanie innych badań, których głównym celem jest różnicowanie niedodmy z innymi schorzeniami.

Wymienić w tym kontekście można między innymi scyntygrafię, która polega na dożylnym podaniu preparatów oznaczonych promieniotwórczymi izotopami i obserwacji ich rozpadu.

Uzyskany dzięki temu obraz graficzny jest jeszcze jedną metodą przedstawienia zmian zachodzących w określonych tkankach i narządach.

Reklama

Niedodma płuc a rak

Pacjenci często pytają, czy istnieje związek między niedodmą płuc a rakiem tego narządu.

Tak, patologia ta może być objawem nowotworu płuc, czyli jednej z najbardziej śmiercionośnych i najczęściej występujących złośliwych chorób onkologicznych.

Warto podkreślić, że dotyka ona w zdecydowanej większości palaczy papierosów, zarówno czynnych jak też biernych. Drugim czynnikiem ryzyka jest długotrwała ekspozycja na różnego rodzaju pyły, w tym przede wszystkim azbest.

Ale uwaga, problem ten występuje nie tylko w przypadku raka płuc, ale też innych nowotworów zlokalizowanych w tej części ciała, które mogą oddziaływać na wymianę gazową. Należą do nich m.in. rak oskrzeli, czy opłucnej.

Tak jak zostało wspomniane wyżej, niedodmę płucną może powodować zmniejszony przepływ powietrza przez oskrzela powodowany występowaniem guza.

Przyczyną może być też bezpośredni ucisk wywoływany przez zmianę nowotworową, albo płyn w jamie opłucnej, gromadzący się w przebiegu tej śmiertelnie niebezpiecznej choroby.

Co więcej, zapadnięcie płuc może być związane również z uciskiem lokalnych węzłów chłonnych, które są powiększone na skutek choroby lub objęte przerzutami.

Dlatego zdiagnozowanie niedodmy, zwłaszcza przy współwystępowaniu innych niepokojących symptomów (takich jak krwioplucie, uporczywy kaszel, czy znaczna utrata masy ciała), powinno stanowić wskazanie do dalszej, pogłębionej diagnostyki.

Reklama

Niedodma płuc po Covidzie

Nowym, śmiertelnym zagrożeniem występującym na skalę masową, jest koronawirus SARS-CoV-2, którego inwazja, trwająca nieprzerwanie od 2020 roku, jest przyczyną śmierci milionów ludzi na całym świecie.

Ten niezwykle groźny i wciąż mutujący patogen prowadzi do licznych uszkodzeń w obrębie całego ustroju

W szczególności narażone są płuca, które wirus niszczy w błyskawicznym tempie, dodatkowa zaś destrukcja może być efektem aktywności układu odpornościowego, działającego w pośpiechu i często zabijającego też komórki własnego organizmu.

Kolejne procesy, takie jak stan zapalny pęcherzyków płucnych, silny kaszel czy zakrzepy w naczyniach krwionośnych, wydatnie utrudniają wymianę gazową.

Na skutek tego niedodma płuc po Covidzie (jak też wcześniej, już w trakcie choroby), jest stosunkowo częstą konsekwencją zakażenia SARS-CoV-2. Jedną z wielu.

Jak leczyć niedodmę płuc?

Leczenie niedodmy zależne jest od stopnia zaawansowania patologii oraz czynnika etiologicznego, który stanowi jej podłoże. Przyjmuje się, że stany lekkie, przebiegające bezobjawowo, pozostawia się bez działań terapeutycznych.

Zaburzenie występujące w stopniu lekkim ma bowiem tendencję do samoistnego zanikania. W sytuacji, gdy niedodma powodowana jest stanem zapalnym w obrębie płuc czy oskrzeli, stosuje się antybiotykoterapię.

Remedium w przypadku zalegania ciała obcego jest zabieg bronchoskopii, polegający na wprowadzaniu do dróg oddechowych cienkiego narządu wyposażonego w zaawansowaną optykę i umożliwiającego drobną, mało inwazyjną interwencję chirurgiczną.

Z oczywistych względów najbardziej zaawansowanym przypadkiem jest leczenie choroby nowotworowej. W takiej sytuacji stosuje się pełne spektrum działań, włączając w to zabieg operacyjny usunięcia guza i wszelkich tkanek zagrożonych jego naciekaniem, a także obciążającą dla organizmu chemioterapię i radioterapię.

Oprócz tego w każdym z przypadków wdrażane jest leczenie typowo objawowe, mające na celu usprawnienie oddychania. Pacjenci mogą przyjmować leki rozszerzające oskrzela, zaś w zaawansowanych przypadkach podaje się tlen, a nawet podłącza do respiratora.

Oprócz tego zalecana jest, zarówno w terapii, jak też w profilaktyce niedodmy płuc, rehabilitacja. Pacjenci pod nadzorem fizjoterapeuty bądź samodzielnie (po uprzednim odebraniu szczegółowych wytycznych) wykonują przede wszystkim pogłębione oddechy, mające na celu zwiększenie objętości płuc i usprawnienie procesów wymiany gazowej.

Rokowania w niedodmie są zróżnicowane. Lekka jest niegroźna, poważna może prowadzić do ciężkiej niewydolności oddechowej i w konsekwencji do śmierci pacjenta.

Dodatkowy czynnikiem są oczywiście schorzenia podstawowe, z których część wiąże się z rokowaniami wielce niepomyślnymi. W szczególności dotyczy to zaawansowanego, zbyt późno wykrytego raka płuc.

Czytaj również

Bibliografia

  • Jacek Wadełek: Niedodma płuc w praktyce anestezjologicznej Część I. Etiologia i rozpoznawanie, Anestezjologia i Ratownictwo 2017; 11: 192-201.
  • Michał Pirożyński, Niedodma: patofizjologia, objawy kliniczne, Postępy Nauk Medycznych 8/2009, s. 610-613.
  • Grażyna Durska: Niedodma płuc - objawy, etiologia, diagnostyka, https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/lista/76956,niedodma-pluc-objawy-etiologia-diagnostyka, [data dostępu online: 25.01.2022].
  • Atelectasis (summary), https://radiopaedia.org/articles/atelectasis-summary, [data dostępu online: 25.01.2022].
Piotr  Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Artykuł napisany przez
Piotr Brzózka - dziennikarz wyróżniony w konkursie Dziennikarz Medyczny Roku 2023
Dziennikarz wyróżniony w konkursie "Dziennikarz Medyczny Roku 2023". Autor tysięcy publikacji o tematyce medycznej, ekonomicznej, politycznej i społecznej. Przez 15 lat związany z Dziennikiem Łódzkim i Polska TheTimes. Z wykształcenia socjolog stosunków politycznych, absolwent Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Po godzinach fotografuje, projektuje, maluje, tworzy muzykę.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Choroby układu oddechowego
Wirus RSV - leczenie i objawy. Dlaczego jest tak niebezpieczny dla dzieci i seniorów?
Niemowlę u mamy na rękach podczas wizyty u lekarza
Niewydolność oddechowa - jakie ma objawy, jak wygląda leczenie?
Pacjent cierpiący z powodu niewydolności oddechowej
Zatoki przynosowe – funkcje, budowa, leczenie
Mężczyzna ciepri na ból zatok
Podobne artykuły
Kobieta cierpi na niedodmę płuc
Niedodma płuc - objawy, RTG i rokowania. Jak wygląda leczenie?
Pacjenta z podejrzeniem śródmiąższowego zapalenia płuc u lekarza
Śródmiąższowe zapalenie płuc - jak się objawia u dzieci i dorosłych?
Pacjent z obrzękiem płuc
Co wywołuje obrzęk płuc? Przyczyny, objawy i rokowania
Rentgen płuc po zachłystowym zapaleniu płuc
Zachłystowe zapalenie płuc - po jakim czasie od zachłyśnięcia i jak się objawia?
O zapaleniu płuc - wywiad z dr. Piotrem Dąbrowieckim

Reklama


Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego
Dowiedz się co to!