Reklama
Co to jest parapsychologia?
Termin „parapsychologia” używany jest w dwóch głównych znaczeniach. Po pierwsze parapsychologia rozumiana jest jako nauka, a właściwie paranauka czy też pseudonauka, zajmująca się wyjaśnianiem rzekomych zjawisk zachodzących w umyśle ludzkim pod wpływem niezbadanych, tajemnych sił. Po drugie, parapsychologię definiuje się jako naukę o zjawiskach paranormalnych.
Pojęcie „parapsychologia” ukuł w 1889 roku Max Dessoir, niemiecki psycholog żywo zainteresowany zjawiskami „nie z tego świata”, podejrzewany powszechnie o fascynację okultyzmem. Bliższe dzisiejszemu rozumieniu tego, co nazywamy parapsychologią, były prowadzone w latach 30 i 40. XX wieku prace amerykańskich badaczy pod kierownictwem Josepha Banksa Rhine. Uważali oni, że zjawiska paranormalne można badać w warunkach laboratoryjnych, przyczynili się do ich „matematyzacji”.
Reklama
Zjawiska paranormalne
Najbardziej powszechne i znane zjawiska paranormalne i zdolności parapsychologiczne dotyczą postrzegania pozazmysłowego, czyli umiejętności pozyskiwania informacji niedostępnych ludzkim zmysłom, a także przemieszczania siebie oraz innych osób i przedmiotów w sposób niewytłumaczalny w sposób naukowy (psychokineza). Typowe zdolności parapsychologiczne to:
- anomalna kognicja (postrzeganie pozazmysłowe),
- jasnowidzenie, czyli postrzeganie osób i wydarzeń, które znajdują się poza zasięgiem zmysłów ludzkich: wzroku, słuchu, węchu, dotyku;
- telepatia czyli porozumiewanie się bez pomocy ludzkich zmysłów, takich jak mowa, słuch, ruch, gesty - bezpośrednia transmisja myśli pomiędzy dwoma umysłami;
- prekognicja – kojarzące się z wróżeniem, przewidywanie przyszłych zdarzeń bez udziału danych zastanych, z których można wywodzić wnioski na przyszłość;
- anomalna perturbacja (psychokineza) – wpływ na fizyczne otoczenie za pomocą siły umysłu
- teleportacja – przemieszczanie na odległość bez zachowania ciągłości przedmiotu lub osoby w przestrzeni;
- bilokacja – zdolność bycia widzialnym w dwóch miejscach jednocześnie;
- telekineza - poruszanie przedmiotów bez fizycznego zaangażowania, jedynie siłą woli;
- pirokineza – doprowadzenie do samozapłonu przedmiotu, na którym skupiona została uwaga.
Podkreślić należy, że nauki takie jak psychologia czy fizyka nie uznają zdolności parapsychologicznych, podkreślając brak naukowych dowodów na ich występowanie. Zatem z naukowego punktu widzenia wszystkie powyższe zdolności parapsychologiczne rozpatrywane są w kategorii zjawisk rzekomych.
Reklama
Parapsychologia – duchy
Parapsychologia często wiąże się z zainteresowaniami okultystycznymi, z przekonaniem o istnieniu tajemnych sił zaklętych w człowieku oraz otaczającej go przyrodzie – sił skutecznie opierających się poznaniu przez naukę. Nic dziwnego, że za przodka parapsychologii w linii prostej uznaje się magię, praktykowaną w wiekach minionych. Współcześnie parapsychologia bywa niekiedy kojarzona z tzw. ruchami spirytystycznymi, a to ze względu na występowanie zjawisk paranormalnych w trakcie seansów łączenia się z duchami poprzez medium. Nurt spirytystyczny, wywodzący się z chrześcijaństwa, zaczął prężnie rozwijać się w XIX wieku, gdy został zapoczątkowany przez działalność sióstr Kate, Leah i Margaret Fox. Aktualnie ruchy spirytystyczne obecne są głównie w Ameryce Południowej oraz USA. Za sprawą m.in. amerykańskiej kinematografii tematyka paranormalnych kontaktów z duchami dociera do innych zakątków świata, nie budząc jednak większego zainteresowania i odzewu. W Europie, po fali pierwotnej popularności na przełomie XIX i XX wieku, popularność ruchów spirytystycznych spadła niemal do zera, jeśli nie liczyć Francji.
Czytaj też: Psychoanaliza psychodynamiczna
Reklama
Tajemnice parapsychologii
Parapsychologia jako taka cieszy się jednak dużym zainteresowaniem. Choć jasnowidzenie, telepatia teleportacja i inne domniemane zdolności paranormalne są bezlitośnie wyśmiewane przez główny nurt nauki, kwitnie działalność paranaukowa, organizowane są warsztaty i odczyty, ukazują się książki - w Polsce jedną z klasycznych pozycji są wydane pierwotnie w 1973 roku „Tajemnice parapsychologii” Krzysztofa Borunia i Stefana Manczarskiego.
Ocena parapsychologii jako nauki lub pseudonauki zazwyczaj zależy nie tyle od wiedzy, co od światopoglądu osoby, która dokonuje oceny. Wiele zależy od tego, w jaki sposób dana osoba jest w stanie tłumaczyć zjawiska, które są niewytłumaczalne na gruncie nauki. Czy brak ich wyjaśnienia oznacza wyłącznie to, że nauka jeszcze ich nie poznała (choć zapewne kiedyś pozna), czy też są one wyrazem działania sił nadprzyrodzonych?
