Probiotyk - w płynie, kapsułkach, bez laktozy. Jaki?

Reklama

Co to jest probiotyk?

Od wielu lat badacze analizują różnorodne zależności pomiędzy drobnoustrojami, a bakterie od dziesięcioleci nie kojarzą się jedynie z działaniem chorobotwórczym. Dotyczy to szczególnie bakterii fermentacji mlekowej, których prozdrowotne właściwości doceniano już w starożytności.

Dziś uznawane są one za kluczowe z punktu widzenia kondycji ludzkiego organizmu. Stanowią część większej i złożonej grupy mikroorganizmów zasiedlających ciało człowieka, którą określa się mianem mikrobioty. Składają się na nią zarówno bakterie, jak i wirusy, grzyby, drożdże, płazińce, czy pierwotniaki.

Mikrobiota zlokalizowana jest w różnych obszarach organizmu, między innymi na skórze i błonach śluzowych, w drogach moczowych, oddechowych, w obrębie kobiecej pochwy, czy w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego.

Początek treści sponsorowanej

Probiotyki odgrywają ważną rolę w naszym organizmie. Te dobroczynne bakterie przyczyniają się do wspomagania odporności. Podczas antybiotykoterapii, dzieci są szczególnie narażone na liczne zakażenia ze strony przewodu pokarmowego, należy wówczas sięgnąć po preparat przywracający równowagę flory bakteryjnej. Na rynku dostępne są probiotyki bez recepty, w wielu owocowych smakach. Mają ciekawą formę żelków w kształcie misia, co na pewno spodoba się maluchom. Suplementy można podawać już od 3. roku życia. Owocowy probiotyk dla dzieci znajdziesz TUTAJ.

Najliczniejsza i najbardziej zróżnicowana kolonia drobnoustrojów znajduje się w przewodzie pokarmowym, przy czym największa i najaktywniejsza w jelitach.

Wśród ogółu wspomnianych mikroorganizmów znajdują się zarówno te patogenne, jak i dobroczynne. Niezwykle istotne dla zdrowia człowieka jest to, aby utrzymać między nimi odpowiednią równowagę.

Jeśli zostaje ona zachwiana, mogą pojawić się objawy wielu dolegliwości, nie tylko ze strony układu pokarmowego, czy narządów płciowych. To jeden z przypadków, w którym warto sięgnąć po probiotyki, zwane często potocznie „dobrymi bakteriami”.

Czym dokładnie są probiotyki? Termin probiotyk wywodzi się z greckiego „pro bios”, czyli „dla życia”. Wielu badaczy próbowało usystematyzować definicję probiotyków, a ta najbardziej aktualna, zgodna z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), zakłada, że są to żywe szczepy mikroorganizmów, które dostarczane w odpowiednich dawkach, wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka.

Do probiotyków zalicza się odpowiednio wyselekcjonowane kultury bakterii lub drożdży, które znajdują się w konkretnych produktach spożywczych, jak również w probiotycznych suplementach diety, czy probiotycznych lekach.

Reklama

Jak działa probiotyk i dlaczego warto go stosować?

Probiotyki wprowadza się do organizmu celowo, a ich działanie uzależnione jest przede wszystkim od właściwości konkretnego szczepu probiotycznych bakterii lub grzybów. Są to przede wszystkim bakterie z rodziny Lactobacillus i Bifidobacterium, czy probiotyczne drożdże Saccharomyces boulardii.

Działanie probiotyków polega głównie na:

• immunomodulacji – czyli procesie stymulacji układu odpornościowego w celu regulowania odpowiedzi obronnej organizmu na infekcje o różnych podłożu,
• zachowaniu lub uzupełnianiu prawidłowego składu mikrobioty.

Jednak w tak szerokim ujęciu tematu kryje się więcej, bardziej szczegółowych cech probiotyków. Część z nich została już dokładnie zbadana i udokumentowana, inne poddawane są ciągłej analizie.

Wśród dobroczynnych właściwości probiotyków wymienia się m.in.:

• korzystny wpływ na zwiększenie odporności organizmu,
• przywracanie lub utrzymanie równowagi mikrobioty, np. jelit, czy pochwy,
• zapobieganie występowania biegunek o różnej etiologii oraz wspomaganie ich leczenia,
• wsparcie wchłaniania witamin i minerałów,
• zmniejszanie efektów ubocznych przyjmowania antybiotyków,
• obniżanie podatności na rozwój alergii i łagodzenie objawów uczulenia,
• ograniczanie ryzyka występowania martwiczego zapalenia jelit u noworodków, przede wszystkim u wcześniaków,
• łagodzenie negatywnych skutków żołądkowo-jelitowych eradykacji (zwalczania zakażenia) Helicobacter pylori oraz zwiększanie skuteczności samej terapii,
• wspomaganie leczenia zespołu jelita drażliwego,
• pozytywny wpływ na zdrowie pacjentów zmagających się z różnymi odmianami zapalenia jelit,
• obniżanie poziomu złego cholesterolu,
• niwelowanie symptomów nietolerancji laktozy,
• zapobieganie rozwojowi atopowego zapalenia skóry (AZS),
• hamowanie namnażania się chorobotwórczych bakterii, grzybów i wirusów w przewodzie pokarmowym,
• wsparcie w eliminowaniu substancji toksycznych z organizmu,
• działanie profilaktyczne w nawracających infekcjach dróg moczowo-płciowych,
• hamowanie krwawienia dziąseł i zapobieganie zapaleniom,
• wspomaganie leczenia kamicy nerkowej,
• korzystny wpływ w terapii autyzmu,
• prawdopodobne działanie antykancerogenne w przypadku raka jelita grubego,
• łagodzenie stanów lękowych i depresyjnych,
• potencjalne wspomaganie profilaktyki i leczenia otyłości.

Tak szeroki zakres działania szczepów probiotycznych przyczynia się do tego, że coraz częściej szukamy preparatu o określonych właściwościach. Warto przy tym chociażby sprawdzić, czy każdy probiotyk na jelita będzie pomocny w różnych rodzajach dolegliwości - który będzie skuteczny w przypadku biegunki, a który przy zaparciach. Jaki probiotyk wspomoże układ immunologiczny, a które szczepy sprawdzą się najlepiej przy antybiotykoterapii.

Najlepszy probiotyk, czyli jak wybrać skuteczny preparat?

Jak wynika z samej definicji, główną cechą probiotyków jest wywieranie korzystnego wpływu na ludzki organizm. Mogłoby się więc wydawać, że każdy preparat probiotyczny powinien charakteryzować się dobroczynnymi właściwościami. Takie też jest założenie, jednak warto pamiętać o tym, że nie każdy probiotyk działa tak samo i nie każdy może gwarantować skuteczność.

Po pierwsze, różne szczepy probiotycznych drobnoustrojów mają swoiste cechy, które przekładają się na unikatowe działanie. Nie są to preparaty uniwersalne, rozwiązujące problemy wszystkich dolegliwości.

Przykładowo, część probiotycznych bakterii lub grzybów może się sprawdzić podczas antybiotykoterapii, inne zalecane są na różne rodzaje biegunek, jeszcze inne warto przyjmować w celu wsparcia odporności i w profilaktyce chorób moczowo-płciowych. Warto więc w pierwszej kolejności sprawdzić wskazania z ulotki, a w razie wątpliwości poradzić się lekarza lub farmaceuty.  

Bez względu na to, czy probiotyk ma być przyjmowany zapobiegawczo, osłonowo, czy leczniczo, kluczowe znaczenie ma jego skład i odpowiednio dobrana dawka. Należy przy tym pamiętać, że nie wszystkie mikroorganizmy probiotyczne mają w pełni udokumentowane efekty bioterapeutyczne.

Czym powinny charakteryzować się najlepsze probiotyki. Zgodnie z dokumentacją FAO i WHO idealny szczep probiotyczny powinien:

• pochodzić z mikrobiomu człowieka,
• być odporny na niskie pH soku żołądkowego, działanie enzymów trawiennych i żółci,
• zachować żywotność i zdolność do szybkiego namnażania komórek podczas pasażu jelitowego,
• wykazywać zdolność adhezji (przylegania) do komórek nabłonka jelitowego człowieka i do kolonizacji jelita,
• działać antagonistycznie wobec patogennych drobnoustrojów,
• wywierać pożyteczny wpływ na zdrowie człowieka.

Co niezwykle istotne, każdy mikroorganizm uznany za probiotyk powinien posiadać ustaloną przynależność taksonomiczną nowoczesnymi metodami biologii molekularnej. Działa to według poniższego wzorca:

• rodzaj (np. Lactobacillus),
• gatunek (np. helveticus),
• oznaczenie literowo-cyfrowe, czyli nazwa i numer zbioru, w którym jest przechowywany szczep. (np. R0052).

Dzięki takiemu oznaczeniu można mieć pewność, że dany szczep został przebadany klinicznie, a jego skuteczność probiotyczna została potwierdzona i opisana. Etykiety skutecznych probiotyków powinny więc zawierać klasyfikację gatunku i szczepu drobnoustrojów, pełną charakterystykę szczepu, wskazania przeznaczenia do stosowania, liczbę żywych kolonii mikroorganizmów pod koniec przydatności do spożycia oraz zalecane dawkowanie.

Warto dodać, że na aptecznych półkach można znaleźć zarówno probiotyki jednoszczepowe, jak i wieloszczepowe. Które będą lepsze? Podobnie, jak w innych przypadkach, wszystko zależy od konkretnych wskazań.

Trzeba pamiętać również o tym, że chociaż probiotyki przebadane są również pod kątem bezpieczeństwa stosowania i przeważnie nie powodują skutków ubocznych, to należy zachować ostrożność w przypadku podawania ich noworodkom, niemowlętom i osobom cierpiącym na różne przewlekłe schorzenia. W takim przypadku najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z porady specjalisty, który dobierze odpowiednie preparaty probiotyczne dla dzieci, czy pacjentów z grup ryzyka.

Reklama

Probiotyki - leki, czy suplementy? Różne formy preparatów

Wśród dostępnych na rynku probiotyków można odnaleźć:

• produkty zarejestrowane jako leki probiotyczne,
• probiotyczne suplementy diety,
• probiotyczne dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego,
• czy tzw. żywność funkcjonalną, np. w postaci kefirów z dodatkiem probiotyków.

Produkty lecznicze są dogłębnie przebadane oraz mają udowodnioną i udokumentowaną skuteczność. Jednak częściej od leków rejestrowane są suplementy diety. Z jednej strony ze względu na wygodę i koszty (mniej formalności i niższy finansowy próg wejścia na rynek), z drugiej podczas wprowadzania do obrotu nowych odmian szczepów probiotycznych.

Nie oznacza to, że probiotyk w postaci suplementu diety będzie mniej skuteczny od leku, ale zawsze należy sprawdzić jego wartość, chociażby poprzez sprawdzenie informacji wskazanych na ulotce.

W jakiej postaci należy przyjmować probiotyk? Formę podania można dostosować do konkretnych potrzeb, wieku oraz stanu zdrowia. Najczęściej wybierane są probiotyki:

• w kroplach,
• płynie,
• proszku do rozpuszczenia (w saszetkach),
• kapsułkach doustnych,
• tabletkach do ssania,
• kapsułkach dopochwowych,
• żelu dopochwowym,
• ampułkach.

Najmłodszym dzieciom najłatwiej aplikować probiotyki w kroplach lub rozpuszczać probiotyczny proszek w mleku lub wodzie. Starsze dzieci mogą chętnie sięgać po specjalne pastylki do ssania z probiotykami.

W przypadku dorosłych forma podania probiotyku pozostaje dowolna, chyba że ktoś ma np. problem z połykaniem kapsułek z probiotykiem. Wówczas zawsze można wybrać płyn probiotyczny, czy proszek do przygotowania zawiesiny. Warto jednak przy tym sprawdzić liczbę dobroczynnych drobnoustrojów w jednej dawce preparatu, aby przyjąć ich odpowiednio dużo i uzyskać właściwy efekt terapeutyczny.

Wśród licznych ofert probiotyków znajdą się również takie dla osób ze skłonnościami do alergii pokarmowych. Dbając o najwyższą jakość preparatów, wielu producentów stara się wyeliminować ze składu gluten. Gorzej jest z białkami mleka, jednak nie jest to niemożliwe i kilka firm dostarcza na rynek również probiotyki bez laktozy.

Coraz częściej powstają również produkty probiotyczne wzbogacone o szereg innych substancji aktywnych, na przykład witamin, minerałów, czy ziół, o konkretnym wskazaniu do stosowania Jeszcze inną formą są preparaty łączące w sobie probiotyki i prebiotyki, czyli synbiotyki. Prebiotyki to substancje, które nie są całkowicie trawione w układzie pokarmowym, ale wywierają korzystny wpływ na organizm poprzez stymulowanie wzrostu dobroczynnych mikroorganizmów. Tym samym, stanowią swego rodzaju wsparcie dla probiotyków.

Nie należy również zapominać o naturalnych probiotykach, czyli tych występujących w pożywieniu. Wśród probiotycznych produktów spożywczych można wymienić m.in. jogurty, kefiry, zsiadłe mleko, sery niepoddane pasteryzacji oraz kiszone warzywa, ogórki, czy kapustę. Mniej rozpowszechnione, ale również dostępne i skuteczne probiotyczne przetwory, to m.in. azjatyckie natto, kimchi, czy kombucha.

Kiedy i jak brać probiotyk? W jakim czasie stosować?

Wiele osób zastanawia się nad tym, jak i kiedy przyjmować probiotyk. Czy w codziennej diecie wystarczy sięgnąć po naturalne produkty probiotyczne, czy lepiej sprawdzą się probiotyki z apteki?

Na tak zadane pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Wszystko zależy od indywidualnego przypadku. Najczęściej probiotyki przyjmujemy osłonowo podczas antybiotykoterapii, w trakcie i po leczeniu biegunki, czy w profilaktyce i terapii infekcji intymnych.

Jednak wszystko uzależnione jest od naszego samopoczucia i stanu zdrowia. Przyjmowanie probiotyków może więc zalecić lekarz, ale możemy również sami sięgnąć po nie profilaktycznie, np. w celu wsparcia układu odpornościowego, przy nieregularnej i ubogiej w składniki odżywcze diecie, czy w okresie permanentnego stresu.

Pytanie o to, kiedy brać probiotyk, zadajemy sobie również w kontekście pory dnia, czy konkretnego momentu związanego z posiłkiem. To również uzależnione jest od zaleceń producenta oraz lekarza i wiąże się ściśle z rodzajem szczepów, czy technologią produkcji danego probiotyku. Dlatego też, na niektórych ulotkach znajdziemy informację, że preparat należy przyjmować na pusty żołądek, inne zalecenia wskażą konkretny czas po posiłku, a jeszcze inne w trakcie.

Chociaż zmierzenie żywotności drobnoustrojów w ludzkim organizmie nie należy do najprostszych, to część współczesnych wyników badań sugeruje, że część szczepów warto przyjmować wraz z pożywieniem, szczególnie z odchudzonym mlekiem, czy owsianką.

Inne analizy wskazują również na to, że przykładowo bakterie Lactobacillus i Bifidobacterium mają większe szanse na liczne przeżycie, jeśli są spożywane do 30 minut przed posiłkiem. Z kolei drożdże Saccharomyces boulardii są na tyle odporne, że przeżywają w równej liczbie wędrując przez przewód pokarmowy zarówno z posiłkiem, jak i bez niego.

W razie jakichkolwiek wątpliwości co do czasu i sposobu stosowania probiotyków warto zasięgnąć opinii eksperta.