Zaparcia to dość powszechna i niezwykle uciążliwa dolegliwość, na którą cierpią zarówno dorośli, jak i dzieci, w tym niemowlęta. Profilaktyka i leczenie zaparć wymagają przede wszystkim stosowania odpowiednio zbilansowanej diety, a niekiedy wprowadzenia stosownej farmakoterapii.
Reklama
Probiotyki na zaparcia a zdrowa mikrobiota jelit
Chociaż zaparcia bywają tematem wstydliwym, to niestety potrafią dotkliwie utrudniać codzienne funkcjonowanie. I nie jest to jedynie kwestia dyskomfortu, gdyż taki stan może zarówno prowadzić do różnych schorzeń, jak i być ich objawem.
Zaparcie, zwane również potocznie zatwardzeniem, wiąże ze zbyt długim zaleganiem treści jelitowej w jelicie grubym lub/i z wydalaniem stolca z większym trudem.
Norma zakłada, że wypróżnienia powinny występować 1-2 razy dziennie, do 5-7 razy w tygodniu. Gdy pojawiają się mniej niż 3 razy w tygodniu, wówczas mamy do czynienia z zaparciami.
Czasem zdarzają się odstępstwa od wspomnianej reguły, które nie muszą być powodem do niepokoju. Może to świadczyć o zaparciach przypadkowych, ujawniających się na przykład w trakcie podróży. Jeśli jednak takie sytuacje się powtarzają lub przechodzą w stan przewlekły, to nie należy ich bagatelizować.
Radzenie sobie z zaparciami uzależnione jest od konkretnych przyczyn dolegliwości. Czasem wystarczy zmiana nawyków żywieniowych i wprowadzenie aktywności fizycznej, aby wszystko wróciło do normy. Innym razem potrzebna może okazać się interwencja lekarza.
Odpowiednia diagnoza pozwala na wprowadzenie właściwej terapii. W leczeniu i profilaktyce zaparć niejednokrotnie sięga się po naturalne sposoby, a coraz częściej wykorzystuje prozdrowotne właściwości probiotyków. Dlaczego?
Choroby czynnościowe jelit często mają związek z zaburzeniami perystaltyki jelit. Na prawidłowe ruchy perystaltyczne ma z kolei wpływ stan mikrobioty jelitowej, czyli ogółu dobroczynnych i patogennych mikroorganizmów, które zasiedlają ciało gospodarza, w tym przypadku jelita;
W skład mikrobioty jelitowej wchodzi 100 bilionów drobnoustrojów, w tym setki gatunków bakterii, jak również wirusy, grzyby, czy pasożyty. Ważne jest to, aby cała ta grupa mikroorganizmów bytowała w środowisku eubiozy, czyli swoistej równowagi ilościowej i jakościowej.
Wszelkie zachwiania owej równowagi mogą prowadzić do dysbiozy jelit, czyli stanu, w którym pożyteczne drobnoustroje zaczynają tracić przewagę nad szkodliwymi. To z kolei może objawiać się zaburzeniami ze strony układu pokarmowego, w tym zaparciami.
Wystarczy jeszcze zdefiniować pojęcie probiotyków, a ich rola w walce z zaburzeniami wypróżniania staje się klarowna.
Termin probiotyk pochodzi od greckiego „pro bios” oznaczającego „dla życia”. Według wytycznych WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) i FAO (Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa), probiotyki to odpowiednio wyselekcjonowane, żywe szczepy mikroorganizmów, które dostarczane do organizmu w określonych dawkach wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka.
W specjalnych produktach i preparatach probiotycznych można znaleźć konkretne kultury bakterii lub drożdży, które kolonizując jelita wpływają m.in. na ustabilizowanie mikrobioty. Jak spośród nich wybrać najlepszy probiotyk na zaparcia?
Reklama
Jakie są najelpsze probiotyki na zaparcia wybrać?
Probiotyki charakteryzują się szeregiem pożytecznych właściwości, dlatego przy wyborze konkretnego należy zwrócić uwagę na jego działanie i zalecenia do stosowania. Dobry probiotyk na zaparcia to taki, który będzie zawierał szczepy drobnoustrojów wyspecjalizowanych w walce z dolegliwościami jelitowymi.
Różnorodne badania wykazują, że u osób cierpiących na zaparcia, w składzie mikrobioty jelit najczęściej brakuje bakterii kwasu mlekowego Bifidobacterium oraz Lactobacillus. Dlatego też, dobierając probiotyki na zaparcia warto sięgnąć po te zawierające przykładowo szczepy bakterii:
- Bifidobacterium longum, Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium breve, Bifidobacterium lactis,
- Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus plantarum.
Jednak sama obecność dobroczynnych mikroorganizmów w konkretnym preparacie nie czyni go jeszcze probiotykiem. Na co jeszcze należy zwrócić uwagę? W pierwszej kolejności warto zapoznać się z informacjami na etykiecie lub ulotce dołączonej do produktu. Powinny się tam znaleźć:
- opis szczegółowej charakterystyki szczepu,
- odpowiednia klasyfikacja rodzaju, gatunku i szczepu,
- wskazania do przyjmowania,
- zalecane dawkowanie,
- liczba żywych kolonii mikroorganizmów w jednostkach CFU (najlepiej około 15-20 miliardów),
- data przydatności do stosowania.
Ponadto każdy przebadany klinicznie probiotyk ma ustaloną przynależność taksonomiczną, czyli specjalne nazewnictwo. Składa się ono z trzech części:
- rodzaju drobnoustroju – np. Bifidobacetrium,
- gatunku – np. bifidum,
- oraz oznaczenia literowo-cyfrowego, np. MIMBb75.
Dzięki tak precyzyjnemu oznakowaniu mamy pewność, że konkretny preparat probiotyczny został poddany odpowiednim analizom, których wyniki zostały udokumentowane w naukowych publikacjach. Tym samym, ma on udowodniony wpływ na ludzki organizm.
Niemniej istotna jest właściwa technologia produkcji probiotyków, której zadaniem jest zwiększenie żywotności drobnoustrojów poprzez wytwarzanie ich w specjalnych otoczkach oraz zabezpieczenie w odpowiednio przystosowanych opakowaniach. Należy także zwrócić uwagę na sposób przechowywania produktu i stosować się do zaleceń producenta.
Konkretne wytyczne dotyczące idealnych szczepów probiotycznych można również odnaleźć w dokumentacji WHO i FAO. Dobroczynne mikroorganizmy powinny przede wszystkim wywierać korzystny wpływ na zdrowie człowieka, a ponadto:
- wywodzić się z ludzkiego mikrobiomu,
- zachować odporność na pH soku żołądkowego, działanie enzymów trawiennych i żółci,
- utrzymać żywotność i zdolność do sprawnego namnażania komórek podczas pasażu jelitowego,
- wykazywać umiejętność przylegania (adhezji) do komórek nabłonka jelitowego,
- sprawnie kolonizować jelito,
- działać antagonistycznie wobec chorobotwórczych drobnoustrojów,
- zachować oporność na działanie antybiotyków.
Dokonując wyboru probiotyku na zaparcia warto również sięgnąć po preparaty, które w swoim składzie zawierają kilka rodzajów szczepów. Właściwa kompozycja bakterii probiotycznych może przynieść lepsze efekty lecznicze.
Reklama
Jak działają probiotyki na zaparcia i inne dolegliwości?
Probiotyki przy zaparciach podaje się doustnie. Po dostaniu się do organizmu pożyteczne mikroorganizmy muszą przebyć drogę przez cały układ pokarmowy, aby dotrzeć do jelit w żywej postaci. Gdy tego dokonają zaczynają:
- przylegać do ścianek jelita, aby uchronić je przed patogenami i alergenami,
- wytwarzać odpowiednie związki, dzięki którym eliminują chorobotwórcze drobnoustroje,
- wspierać utrzymanie właściwego poziomu pH, dzięki czemu pobudzają odpowiedź obronną organizmu,
- stymulować receptory układu immunologicznego.
Taka aktywność pożytecznych bakterii jelitowych sprawia, że wykazują one korzystne działanie nie tylko w przypadku leczenia zaparć. Przyjmowanie probiotyków zaleca się również m.in. w celu:
- odbudowy i utrzymania właściwej mikrobioty jelit,
- zapobiegania i leczenia biegunek o różnym podłożu,
- łagodzenia negatywnych skutków przyjmowania antybiotyków,
- wspomagania systemu immunologicznego,
- wsparcia leczenia różnych schorzeń jelit, w tym zespołu jelita drażliwego, czy wrzodziejącego zapalenia jelit,
- niwelowania wzdęć,
- obniżenia cholesterolu,
- poprawy wchłaniania witamin i mikroelementów,
- usprawnienia perystaltyki jelit,
- zwiększenia skuteczności eradykacji Helicobacter pylori,
- zapobiegania i łagodzenia przebiegu różnego rodzaju alergii,
- obniżenia nietolerancji laktozy,
- wsparcia terapii celiakii,
- zmniejszenia ryzyka zachorowania na AZS (atopowe zapalenie skóry),
- poprawy samopoczucia psychicznego w stanach lękowych i depresyjnych.
Należy przy tym dodać, że część właściwości poszczególnych szczepów probiotycznych została już dokładnie przebadana, a ich wartość potwierdzona. W przypadku innych trwają testy nad ich skutecznością. Obecnie prowadzone się m.in. analizy pozytywnego wpływu probiotyków w terapii otyłości, autyzmu, czy profilaktyki raka jelita grubego.
Reklama
Probiotyk na zaparcia u dzieci, noworodków i niemowląt
Z problemem nieregularnych wypróżnień nie zmagają się jedynie dorośli. Na uciążliwe zaparcia cierpią również dzieci, w tym te najmłodsze.
Aby dobrać odpowiedni probiotyk na zaparcia dla niemowląt lub starszych dzieci należy w pierwszej kolejności udać się po poradę do lekarza. Chociaż probiotyki mają potwierdzony badaniami korzystny wpływ na organizm, to wprowadzanie ich do diety noworodków, czy niemowląt, zawsze powinno być konsultowane ze specjalistą.
Po postawieniu właściwej diagnozy, lekarz może zalecić stosowanie wskazanych probiotyków na zaparcia dla dzieci, które będą zawierały konkretny szczep lub szczepy bakterii, w dostosowanej dla najmłodszych dawce, np. przebadany w tym kierunku Lactobacillus reuteri.
Jednak odpowiedni skład to nie wszystko. Probiotyk na zaparcia u dziecka występuje zazwyczaj w specjalnej, łatwej do aplikowania formie. Są to przede wszystkim probiotyki w kroplach, płynie, proszku do przygotowania zawiesiny, czy kapsułkach, których zawartość można rozpuścić w mleku, czy wodzie.
Reklama
Jaki probiotyk na zaparcia?
Spośród licznych dostępnych na rynku probiotyków na zaparcia można sięgnąć po:
- najlepiej przebadane leki probiotyczne,
- probiotyczne suplementy diety o sprawdzonej skuteczności,
- naturalne spożywcze produkty probiotyczne o odpowiednim składzie,
- żywność funkcjonalną z probiotykami,
- probiotyczne dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.
Podstawą zarówno profilaktyki, jak i leczenia zaparć jest rzecz jasna odpowiednia dieta. Nic więc nie stoi na przeszkodzie, aby do codziennego jadłospisu włączyć naturalne probiotyki na zaparcia.
Znajdziemy wśród nich przede wszystkim fermentowane produkty mleczne, takie jak jogurty naturalne, kefiry, maślanki, czy kwaśne mleko oraz wszelkiego rodzaju kiszone warzywa, czy owoce, w tym najbardziej popularne na rodzimym rynku kiszone ogórki, czy kiszoną kapustę.
Poza tradycyjnymi przetworami probiotycznymi, można również spróbować tych bardziej egzotycznych, np. kimchi, miso, natto, czy tempeh. Urozmaiceniem codziennej diety mogą być również takie napoje jak kwas chlebowy, zakwas buraczany, kombucha, czy Rejuvelac.
Dobrym wyborem są również sery, które w procesie produkcji nie zostały poddane pasteryzacji. Osoby, które nie mogą lub nie chcą spożywać odzwierzęcych produktów mlecznych, znajdą na sklepowych półkach kefiry lub jogurty na bazie mleka roślinnego, np. owsianego, kokosowego, ryżowego, jaglanego, czy migdałowego.
Jeśli regularne spożywanie naturalnych probiotyków na zaparcia nie przyniesie skutku terapeutycznego, wówczas warto sięgnąć po leki lub suplementy diety.
Bez względu na to, który produkt probiotyczny wybierzemy, najważniejsze jest to, aby wykazywał on skuteczność w kierunku łagodzenia objawów konkretnych dolegliwości. Jeśli mamy wątpliwości co do tego, czy dany probiotyk zadziała w przypadku zaparć, warto poradzić się specjalisty. W przypadku nawracających i przewlekłych zaparć nie należy zwlekać z wizytą u lekarza.
