Probiotyki na jelita - działanie. Kiedy stosować?

Reklama

Probiotyki na jelita a odpowiednia mikrobiota jelit

Jelita kojarzone są najczęściej z odcinkiem przewodu pokarmowego, dzięki któremu pozbywamy się z organizmu resztek pokarmu. To z pewnością niezwykle istotna rola owego organu, jednak po pierwsze nie jedyna, a po drugie, zdecydowanie zbyt uproszczona. 

Jelita nie należą jedynie do najdłuższych narządów ludzkiego organizmu, ale również do najważniejszych. Ta część ludzkiego układu pokarmowego jest nie tylko niezwykle złożona pod względem budowy, ale również funkcjonalności. Dzięki procesom zachodzącym w jelitach jesteśmy w stanie odpowiednio przyswoić i wykorzystać dostarczane do organizmu pożywienie. U człowieka jelito dzieli się na dwie główne części: jelito cienkie i jelito grube.

W jelicie cienkim odbywa się aktywne trawienie przy udziale enzymów trzustki i kwasów żółciowych oraz wchłanianie składników pokarmowych (węglowodanów, białek i tłuszczów), wody, elektrolitów, witamin, czy soli mineralnych. 

Do kluczowych funkcji jelita grubego należą z kolei końcowy etap wchłaniania wody i elektrolitów z resztek pokarmowych, procesy odtruwania, zagęszczanie treści jelitowej oraz gromadzenie i okresowe wydalanie kału. Występują tu również bakterie symbiotyczne, które m.in. produkują witaminę K i część witamin z grupy B. 

Niemniej istotne role pełnią specyficzny „mieszkańcy” jelit. To ogromna grupa zróżnicowanych mikroorganizmów zwana mikrobiotą jelit, w skład której wchodzą zarówno patogenne, jak i dobroczynne bakterie, wirusy, grzyby oraz pasożyty. 

Chociaż drobnoustroje należące do mikrobioty znajdują się w różnych obszarach ludzkiego organizmu, to te najliczniejsze i najbardziej heterogeniczne znajdują się właśnie w jelitach. Bakterie wchodzące w skład mikrobioty jelit można podzielić na gatunki dominujące, rzadsze i przejściowe. Co więcej, w różnych odcinkach jelit można odnaleźć odmienne mikroorganizmy.

W jelicie czczym występują przede wszystkim:

• Bacteroides, 
• Lactobacillus,
• Streptococcus.

W jelicie krętym głównie:

• Bacteroides, 
• Clostridium, 
• Enterococcus, 
• Lactobacillus i Veillonella, 
• Enterobacteriaceae.

Jelito grube zasiedlają:

• w większości bakterie bezwzględnie beztlenowe: Bacteroides, Clostridium, Ruminococcus, Fusobacterium, Butyrivibrio, Peptostreptococcus, Eubacterium oraz Bifidobacterium,
• bakterie tlenowe i względnie beztlenowe: Gram-ujemne pałeczki należące do rodziny Enterobacteriaceae, pałeczki Gram-dodatnie Lactobacillus, ziarniaki z rodzaju Enterococcus i Streptococcus,
• niewielkie ilości grzybów z rodzaju Candida spp. 

Przez wiele lat rolę fizjologicznej flory jelit sprowadzano do uczestniczenia we wspomnianych wyżej procesach trawienia i wchłaniania substancji odżywczych z pożywienia. Jednak lata badań naukowych przyniosły wyniki wskazujące na to, że odpowiedni skład i równowaga drobnoustrojów kolonizujących jelita urosły do rangi kluczowej z punktu widzenia zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. 

Nie jest więc dziś tajemnicą, że mikrobiota jelitowa pełni szereg istotnych funkcji, w tym m.in.:

• metaboliczne, niezbędne podczas trawienia,
• ochronne, przed negatywnym wpływem chorobotwórczych drobnoustrojów,
• podtrzymujące, poprzez uczestniczenie mikroorganizmów w dojrzewaniu komórek przewodu pokarmowego,
• obronne, poprzez stymulację układu immunologicznego. 

To sprawia, że odpowiedni skład mikrobioty jelit ma wpływ na homeostazę całego organizmu.  U zdrowej osoby wszystkie drobnoustroje bytujące w jelitach znajdują się w stanie eubiozy, czyli równowagi w obrębie struktury jakościowej i ilościowej. Według badaczy równowaga mikrobioty jelitowej to stosunek ok. 85% pożytecznych mikroorganizmów do 15% chorobotwórczych. 

Jeśli przewaga jednostek dobroczynnych zacznie spadać może dojść do dysbiozy jelit, co wiąże się nie tylko z zaburzeniami ze strony układu pokarmowego, ale z możliwością pojawienia się innych schorzeń, w tym chorób autoimmunizacyjnych oraz psychicznych.

W takiej sytuacji pomocne może okazać się przyjmowanie stosownych probiotyków, czyli żywych szczepów mikroorganizmów, które podawane w odpowiednich dawkach wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. 

Zalicza się do nich przede wszystkim wyselekcjonowanie dobroczynne kultury bakterii lub drożdży, które można odnaleźć w konkretnych produktach spożywczych oraz specjalnych preparatach probiotycznych, w tym lekach i suplementach diety. 

Czy istnieją specjalne probiotyki na jelita?

Reklama

Czym jest i jak działa probiotyk na jelita?

Różne szczepy probiotyczne mają charakterystyczne cechy, które znajdują odzwierciedlenie w ich indywidualnych właściwościach. Z tego względu w szerokiej ofercie preparatów probiotycznych można znaleźć wyspecjalizowane jednostki drobnoustrojów, które będą korzystnie wpływały na jelita. 

Jednak wbrew pozorom, probiotyki jelitowe nie działają jedynie na odpowiednie funkcjonowanie procesów jelitowego trawienia i wchłaniania, ale przekładają się na liczne prozdrowotne funkcje, zgodne z tymi, które spełnia prawidłowa mikroflora jelit. 

Oznacza to, że dobry probiotyk na jelita będzie korzystnie wpływał nie tylko na zdrowie samych jelit, ale i całego organizmu. 

Jak działa probiotyk na jelita? Dobroczynne drobnoustroje probiotyczne przede wszystkim:

• wnikają do organizmu człowieka i przylegają do ścianek jelit, aby chronić je przed patogenami,
• wspierają utrzymanie właściwego, kwaśnego pH w jelitach, dzięki czemu stymulują odpowiedź immunologiczną organizmu i zapobiegają rozwojowi chorobotwórczych drobnoustrojów,
• wytwarzają kwas mlekowy, bakteriocynę i nadtlenek wodoru, co również prowadzi do eliminowania szkodliwych bakterii, 
• aktywują receptory układu immunologicznego stymulując go do pracy oraz zwiększając wytwarzanie przeciwciał i cytokin,
• przywierając do komórek nabłonka jelitowego hamują przenikanie alergenów, tym samym łagodząc objawy uczuleń,
• wspomagają prawidłowe wchłanianie witamin i składników odżywczych,
• korzystnie wpływają na profil lipidowy i poziom glukozy.

Takie działanie sprawia, że probiotyki na jelita wykazują zdolność do wzmacniania systemów obronnych organizmu, a tym samym zapobiegania zakażeniom zarówno na drodze bezpośredniej, jak i pośredniej. 

Reklama

Kiedy stosować probiotyki na jelita?

Dzięki swoim dobroczynnym właściwościom probiotyki na jelita stanowią korzystne uzupełnienie diety podczas leczenia oraz w profilaktyce wielu chorób. Naturalne produkty probiotyczne warto wprowadzić na stałe do codziennej diety, a kiedy należy sięgnąć probiotyczne suplementy diety lub probiotyczne leki?

Stosowanie probiotyków na jelita zaleca się przede wszystkim:

• dla utrzymania lub odbudowy odpowiedniej równowagi mikrobioty jelit,
• w zapobieganiu i leczeniu biegunek o różnym pochodzeniu,
• osobom zmagającym się z zespołem jelita drażliwego,
• dla łagodzenia skutków ubocznych antybiotykoterapii,
• w celu obniżenia poziomu złego cholesterolu,
• dla wsparcia układu immunologicznego,
• podczas infekcji rotawirusami, zwanymi potocznie grypą żołądkową, czy jelitówką,
• przy występowaniu różnego rodzaju alergii, w tym alergii pokarmowych,
• pacjentom cierpiącym na różne rodzaje zapalenia jelit, w tym wrzodziejące zapalenie jelita grubego, 
• w celu łagodzenia objawów SIBO, czyli przerostu bakteryjnego jelita cienkiego,
• jako wsparcie leczenia uchyłków jelita grubego,
• dla zwiększania skuteczności terapii zwalczającej zakażenie Helicobacter pylori,
• dla usprawnienia perystaltyki tzw. leniwego jelita, 
• w celu zmniejszania nietolerancji laktozy,
• w zapobieganiu i leczeniu zaparć,
• u osób chorujących na celiakię,
• w razie potrzeby eliminowania substancji toksycznych z organizmu,
• jako wsparcie w radzeniu sobie ze stanami lękowymi, czy depresją,
• w profilaktyce atopowego zapalenia skóry (AZS),
• przy wspomaganiu leczenia i zapobiegania otyłości (co jest jeszcze na etapie badań). 

Probiotyki na jelita mogą również wykazywać działanie antykancerogenne w przypadku raka jelita grubego, jednak nadal trwają badania na skutecznością konkretnych mikroorganizmów w tym zakresie. 

Warto przy tym nadmienić, że część właściwości poszczególnych szczepów probiotycznych doczekała się już pozytywnych wyników analiz, co potwierdza stosowna naukowa dokumentacja, a inne nadal są w fazie testów. Oznacza to, że pewność co do skuteczności preparatów probiotycznych można mieć obecnie w przypadku wybranych drobnoustrojów. Działanie innych jest na tę chwilę jedynie prawdopodobne. 

Jak w takim razie wybrać skuteczny probiotyk na jelita?

Reklama

Dobre probiotyki na jelita – jakie wybrać?

Najlepszy probiotyk na jelita to taki, który ma udowodniony korzystny wpływ na ludzki organizm i dokładnie zdefiniowany profil działania. Oznacza to, że właściwości konkretnego probiotyku są ściśle uzależnione od danego szczepu. Fachowo nazywa się to szczepozależnością. 

Bez względu na to, jakie działanie wykazują poszczególne mikroorganizmy, skuteczne probiotyki powinny mieć opisaną:

• klasyfikację rodzaju, gatunku i szczepu/szczepów,
• pełną charakterystykę szczepu, 
• szczegółowe wskazania do stosowania, 
• liczbę żywych kolonii mikroorganizmów (w jednostkach CFU), która powinna być odpowiednio wysoka, najlepiej około 15-20 miliardów,
• zalecane dawkowanie,
• datę przydatności do spożycia.

Powyższe informacje powinny znajdować się w ulotce i na etykiecie każdego probiotycznego produktu. 

Co ważne, każdy mikroorganizm uznany za probiotyk ma odgórnie ustaloną przynależność taksonomiczną. Oznacza to, że sprawdzając wspomnianą etykietę preparatu należy koniecznie zwrócić uwagę na specyficzny wzorzec, według którego poznajemy rodzaj drobnoustroju, gatunek i specjalne oznaczenie literowo cyfrowe. Przykładowo, może to być: Lactobacillus rhamnosus FloraActive 19070-2, Bifidobacterium lactis.

Co ważne, każdy mikroorganizm uznany za probiotyk ma odgórnie ustaloną przynależność taksonomiczną. Oznacza to, że sprawdzając wspomnianą etykietę preparatu należy koniecznie zwrócić uwagę na specyficzny wzorzec, według którego poznajemy rodzaj drobnoustroju, gatunek i specjalne oznaczenie literowo cyfrowe. Przykładowo, może to być: Lactobacillus rhamnosus FloraActive 19070-2, Bifidobacterium lactis FloraActive 32269, czy Saccharomyces boulardii CNCM I-745. Dzięki temu możemy mieć pewność, że interesujący nas szczep został odpowiednio przebadany, a jego skuteczność potwierdza stosowna naukowa dokumentacja. 

Warto również spojrzeć na to, co w kwestii idealnych szczepów probiotycznych ma do powiedzenia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Według wskazań obu wymienionych jednostek, najlepszy probiotyk powinien:

• pochodzić z mikrobiomu człowieka, 
• wykazywać odporność na niskie pH soku żołądkowego, działanie enzymów trawiennych i żółci,
• zachować żywotność i sprawność do szybkiego namnażania komórek podczas pasażu jelitowego, 
• charakteryzować się zdolnością przylegania, czyli adhezji, do komórek nabłonka jelitowego człowieka, a tym samym efektywnie kolonizować jelito,
• zwalczać patogenne drobnoustroje,
• wywierać pożyteczny wpływ na zdrowie człowieka.

Należy pamiętać o tym, że probiotyki to żywe mikroorganizmy i w takiej formie powinny docierać do celu. Dlatego istotna jest w tym przypadku odpowiednia technologia produkcji, która zwiększa żywotność drobnoustrojów, zabezpieczanie preparatu we właściwych opakowaniach, czy sposób przechowywania.

Jakie szczepy drobnoustrojów powinny znaleźć się w probiotyku na jelita? Wszystko zależy od przeznaczenia do stosowania konkretnego produktu probiotycznego, ale wśród popularnych i co ważniejsze, przebadanych klinicznie mikroorganizmów, można wymienić m.in.:

• Bifidobacterium, należące do pałeczek kwasu mlekowego, w tym w szczególności: Bifidobacterium longum, Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium breve, Bifidobacterium lactis,
• Lactobacillus, czyli pałeczki kwasu mlekowego, w tym: Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus plantarum,
• drożdże probiotyczne Saccharomyces boulardii.

Warto również dodać, że stosowanie kilku szczepów probiotycznych w jednych preparacie może przynosić lepsze efekty terapeutyczne. 

Reklama

Naturalne probiotyki na jelita – w jakich produktach występują?

Nie należy również zapominać o tym, że zarówno dla podtrzymania prawidłowej flory fizjologicznej jelit, jak i w profilaktyce wielu schorzeń jelit, czy podczas ich leczenia, kluczowe znaczenie ma odpowiednio zbilansowana dieta. 

Warto przy tym pamiętać, że probiotyki znajdują się nie tylko w suplementach diety, czy lekach probiotycznych, ale również w niektórych produktach żywnościowych. Naturalne probiotyki na jelita możemy więc dostarczać organizmowi wraz z pożywieniem. 

W jakich produktach można je odnaleźć? Naturalne probiotyki występują w sfermentowanej żywności, w tym przede wszystkim w:

• kefirach na bazie mleka odzwierzęcego, jak również roślinnego np. kokosowego, owsianego, czy ryżowego,
• jogurtach,
• zsiadłym mleku, 
• maślance,
• serach, które nie zostały poddane pasteryzacji,
• kiszonej kapuście,
• kiszonych ogórkach,
• oraz innych kiszonkach.

Dla urozmaicenia diety można również sięgnąć po bardziej orientalne probiotyczne przetwory, takie jak natto, kimchi, miso, czy kombucha. 

Reklama

Jaki wybrać probiotyk na jelita dla dzieci?

Probiotyki na jelita dedykowane najmłodszym, będą się różniły od probiotyków dla dorosłych, przede wszystkim składem ilościowym i formą podania. Oczywiście, wszystko będzie zależało głównie od wieku dziecka i tego, w jakim celu chcemy dołączyć probiotyk do diety malucha. Inne preparaty probiotyczne zalecane są noworodkom i niemowlętom, inne nieco starszym dzieciom, a jeszcze inne młodzieży. 

Odmienne szczepy dobroczynnych drobnoustrojów sprawdzą się w celu wzmocnienia odporności dziecka, w zapobieganiu kolce, podczas leczenia antybiotykami, czy w terapii biegunek. Dlatego też, podobnie, jak w przypadku osób dorosłych, kluczowe jest dobranie preparatu probiotycznego o odpowiednim składzie.

Inną kwestią jest wybór formy probiotyku. Najmłodszym najwygodniej aplikuje się probiotyki w kroplach. Dziecku z pewnością łatwiej będzie podać probiotyk w płynie, czy to gotowy, czy po rozpuszczeniu probiotycznego proszku w mleku lub wodzie. 

Probiotyki na jelita dla dzieci często występują również w formie specjalnych tabletek do ssania, np. w kształcie zwierzątek. W odpowiednim wieku, warto wzbogacić dziecięce posiłki o probiotyczną żywność, dzięki czemu dostarczymy do młodych organizmów również naturalne probiotyki.

Należy przy tym pamiętać, że wybór odpowiedniego probiotyku na jelita dla dzieci powinien się odbywać po konsultacji z lekarzem. Z założenia probiotyczne mikroorganizmy wykazują jedynie korzystne działanie, ale w przypadku noworodków, niemowląt, małych dzieci, czy osób przewlekle chorych, należy zachować szczególną ostrożność i skorzystać z porady specjalisty.