Reklama
Co to jest zespół stopy cukrzycowej?
Stopa cukrzycowa lub inaczej zespół stopy cukrzycowej jest bardzo poważnym powikłaniem cukrzycy, który często prowadzi do nieodwracalnych zmian i deformacji w obrębie stopy, co nierzadko kończy się amputacją fragmentu lub całej stopy. Dlatego tak ważne jest, aby diabetycy przykładali dużą uwagę do higieny i pielęgnacji swoich stóp.
Stopa cukrzycowa stanowi powikłanie cukrzycy, dlatego nie widnieje w klasyfikacji ICD-10 jako odrębna jednostka chorobowa.
Potocznie do jej określenia używa się również nazwy "palec cukrzycowy". Nie jest to termin medyczny, a jedynie potoczne sformułowanie.
Jak wygląda stopa cukrzycowa? Zazwyczaj jest zaczerwieniona i obrzęknięta. Typowe objawy to zaburzenia w odczuwaniu bólu, wibracji i temperatury. Występujące na stopie rany najczęściej dotyczą jej podeszwowej części. Wewnątrz może być pokryta czopem martwiczym, a skóra wokół niej może być pozbawiona czucia.
Reklama
Przyczyny i objawy stopy cukrzycowej
Jakie są najczęstsze pierwsze objawy stopy cukrzycowej? To przede wszystkim:
- osłabienie czucia,
- drętwienie,
- mrowienie,
- szorstka, cienka i łatwo pękająca skóra,
- odciski i modzele na podeszwie stopy.
Początki stopy cukrzycowej mogą nie wzbudzić podejrzeń, jeśli jednak chory leczy się już jakiś czas na cukrzycę, powinien zwracać uwagę na nawet najmniejsze zmiany. Odpowiednio wcześnie wykryta stopa cukrzycowa może mieć łagodny przebieg.
Często dochodzi do tzw. neuropatycznej stopy cukrzycowej, która spowodowana jest uszkodzeniem nerwów obwodowych. Występują wtedy zaburzenia czucia bólu, a stopa może być czerwona i opuchnięta. Często pojawia się również tzw. palec młoteczkowy lub inna deformacja stopy, np. płaska i szeroka stopa.
Neuropatia obwodowa i neuropatyczna może choć nie musi prowadzić do powstania stawu Charcota. (Przyczyna tego schorzenia nie jest jednak do końca poznana.) Staw Charcota oznacza zniszczenie kości i stawów stopy. Destrukcja kości i stawów prowadzi z kolei do deformacji stopy. Typowym objawem towarzyszącym jest obrzęk, owrzodzenia, nadmierne ocieplenie i zaczerwienie stopy.
Innym rodzajem jest stopa niedokrwienna, która objawia się brakiem wyczuwalnego tętna i sinym odcieniem stopy. Wynika to z faktu, że dochodzi do upośledzenia ukrwienia na skutek zwężenia tętnic. Może to powodować ból podczas chodzenia, bóle spoczynkowe, ale też chłodne często sine stopy, uchą skórę i brak tętna na tętnicy grzbietowej stopy oraz piszczelowej tylnej.
Oba te rodzaje niestety mogą prowadzić do martwicy cukrzycowej, czyli obumarcia tkanek. Dochodzi do niego już w bardzo zaawansowanym stadium stopy cukrzycowej. Charakteryzuje się ona szaroczarnym zabarwieniem tkanek. Zazwyczaj można wyciąć niewielki fragment, jak np. kawałek palca, by uchronić całą stopę przed martwicą.
U chorych na cukrzycę może być nie tylko stopa cukrzycowa, ale także właśnie palec, noga czy pięta cukrzycowa.
Reklama
Jak wyglądają paznokcie w stopie cukrzycowej?
Cierpiący na stopę cukrzycową często skarżą się na problemy z paznokciami. Powszechnie występującym objawem są poziome rowki na paznokciach - linie Beau.
Można je zauważyć na paluchach oraz na kciukach. Inną dolegliwością są "paznokcie Terry'ego" - płytka paznokcia zaczyna być matowa, blednie, zaś w miejscu, w którym wystaje poza opuszek - staje się różowa. Jest to objaw często kojarzony z chorobami wątroby, ale także z cukrzycą.
Zdarza się, że u chorych na cukrzycę paznokcie przybierają żółtą barwę. Cierpiący na stopę cukrzycową często muszą zmagać się również z grzybicą paznokci.
Reklama
Czym jest duży palec cukrzyka?
W kontekście chorych na cukrzycę i zespołu stopy cukrzycowej nie sposób nie wspomnieć o dużym palcu cukrzyka (paluchu cukrzycowym).
Duży palec u stopy jest często miejscem infekcji, deformacji i innych powikłań u osób z cukrzycą. Jak pokazują badania 29,3% przypadków początkowych miejsc infekcji stopy cukrzycowej znajduje się na dużym palcu (J. Mathew i S. Rajeev, 2021).
Pacjenci z cukrzycą mogą doświadczać ograniczenia ruchomości dużego palca, co jest powiązane ze zmianami związanymi z cukrzycą, takimi jak hallux rigidus, czyli paluch choroba zwyrodnieniowa stawu śródstopno-paliczkowego palucha.
Deformacje stopy, w tym dużego palca, są częstym problemem u osób z cukrzycą, co może prowadzić do dalszych komplikacji, takich jak wrzody czy nawet amputacje.
Reklama
Na czym polega leczenie stopy cukrzycowej?
Jak leczyć stopę cukrzycową? W rozpoznaniu i leczeniu stopy cukrzycowej zazwyczaj bierze udział ortopeda lub podolog, gdyż są to lekarze, którzy zajmują się tego typu problemami i pomagają leczyć to schorzenie w jego początkowym stadium. Później zespół lekarzy może poszerzyć się może o chirurga, a nawet neurologa.
Leczenie zaczyna się przede wszystkim od wyrównania insuliny oraz pielęgnacji i odciążenia kończyny. W procesie leczenia warto też zadbać o odpowiednie obuwie. Buty na stopę cukrzycową muszą być dopasowane do potrzeb chorego. Przy tego rodzaju dolegliwości najczęściej zaleca się ortopedyczne buty ze specjalnie przygotowanymi wkładkami.
Jeśli diabetyk cierpi na zespół stopy cukrzycowej, lepiej aby unikał chodzenia boso oraz noszenia butów bez skarpet. Same skarpetki powinno się zakładać szwami na zewnątrz albo kupować takie bez szwów.
Przy codziennej pielęgnacji stopy, poza dokładnym myciem, ważne są również opatrunki - piankowe z warstwą hydrożelową lub ze srebrem. Dodatkowo, jeśli pojawi się owrzodzenie, chory musi przyjąć antybiotyki w postaci doustnej lub maści, która wsmarowywana jest bezpośrednio na skórę.
Opatrunki warto owijać bandażami lub zaklejać delikatnymi plastrami, gdyż przy stopie cukrzycowej plaster ze zbyt mocnym klejem mógłby doprowadzić do powstania nowej ranki.
Reklama
Czym smarować stopę cukrzycową?
Dobrym zwyczajem jest codzienne sprawdzanie dłonią wnętrza butów, w celu np. poszukiwania drobnych kamyczków, które są tak drażniące dla stóp zdrowych osób, a mogą być zupełnie niewyczuwalne przez osoby z neuropatią cukrzycową.
Nie zaleca się też obcinania paznokci inaczej niż „na prosto” oraz samodzielnego usuwania zrogowaceń i modzeli. (Najlepiej zrobić to w gabinecie podologicznym.) Nie wolno lekceważyć jakiegokolwiek naruszenia ciągłości skóry.
Leczenie zespołu stopy cukrzycowej można wspierać skutecznym i bezpiecznym preparatem przyśpieszającym proces gojenia ran. Są to m.in. różne maści zawierające allantoinę i pantenol.
Jednym z naturalnych środków, który może załagodzić stany zapalne i świetnie pielęgnuje skórę, jest aloes. Można go nakładać się na rany na stopie cukrzycowej, gdyż ma właściwości odkażające.
Inne tzw. "domowe sposoby" na stopę cukrzycową nie istnieją. Jest to choroba, która nie minie bez leczenia pod opieką lekarza. Często cukrzyk boryka się ze stopą cukrzycową całe życie, jednak przy odpowiedniej pielęgnacji i leczeniu ranki bądź inne problemy szybko znikają.
Reklama
Jak uratować stopę cukrzycową?
Najważniejsze, by uświadomić sobie, jak powstaje stopa cukrzycowa. To bardzo poważne schorzenie, mogące doprowadzić do utraty całej kończyny.
To, jak wyglądają rany cukrzycowe, jest uzależnione od przebiegu schorzenia u danej osoby. Pod żadnym pozorem nie można jednak bagatelizować ich pierwszych symptomów, a w razie zauważenia uszkodzenia i deformacji stopy, w tym jej skaleczenia, zadrapania, owrzodzenia jak najszybciej skierować swe kroki się do lekarza!
Dzięki szybkiej i przeprowadzonej na czas interwencji lekarskiej - oraz ścisłemu stosowaniu się do zaleceń, można uniknąć najgorszego, czyli amputacji kończyn dolnych. Każda rana przy stopie cukrzycowej może być niebezpieczna.
Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna podaje, że liczba chorych na cukrzycę wciąż rośnie. Podstawą leczenia chorego jest monitorowanie stężenia glukozy we krwi (glikemii).
Profilaktyka stopy cukrzycowej - jak jej zapobiegać?
W zapobieganiu rozwojowi stopy cukrzycowej bardzo ważną zasadą jest codzienne wieczorne oglądanie stóp, także między palcami, w poszukiwaniu małych ranek czy otarć.
Poza tym istotne jest też codzienne mycie stóp w letniej wodzie o temp poniżej 37 st. C (należy mierzyć temperaturę wody, by się nie poparzyć – w cukrzycy zaburzone może być też odczuwanie temperatury) oraz dokładne ich suszenie.
W zapobieganiu powstaniu stopy cukrzycowej ważna jest także dieta, która zminimalizuje wahania insuliny.
Warto zadbać również o zaprzestanie palenia. Nie od dziś wiadomo, że palenie papierosów szkodzi zdrowiu. Palący diabetycy mają znacznie większe wyższe ryzyko zachorowania na choroby serca niż cukrzycy, którzy nie borykają się z tym nałogiem.
