
Spis treści
Co to jest glikemia?
Glikemia to stężenie glukozy (cukru) we krwi. Wskaźnik ten najczęściej znajduje zastosowanie w diagnostyce oraz leczeniu cukrzycy. To groźna i przewlekła choroba metaboliczna, będąca efektem zaburzonej syntezy lub niewrażliwości organizmu na insulinę, czyli hormonu regulującego gospodarkę węglowodanową.
Określa się też ten parametr u pacjentów cierpiących na zaburzenia pracy nadnerczy oraz przysadki mózgowej, niewydolność nerek, zespół Cushinga, a także u kobiet w ciąży (pod kątem tzw. cukrzycy ciążowej).
Glikemia wyrażana jest w dwóch jednostkach, jakimi są:
- Mmol/l (milimol na litr)
- Mg/dl (miligram na decylitr)
Wskaźniki te używane zamiennie, a w celu porównania wartości podanych w różnych jednostkach stosuje się przelicznik 1 mmol/l = 18 mg/dl. Stan, w którym poziom cukru przekracza ustalone normy, nazywa się hiperglikemią, zaś niskie wartości uzyskane w badaniu oznaczają hipoglikemię. Należy pamiętać, że różne wartości są pożądane przed i po spożyciu posiłku oraz o różnych porach dniach.
Wyróżnia się w związku z tym takie parametry, jak:
- glikemia na czczo;
- glikemia poposiłkowa;
- glikemia przygodna.
Normy glikemii
Normy glikemii zależą od rodzaju wykonywanego badania. Wedle zaleceń formułowanych między innymi przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, przyjmuje się następujące kryteria:
- oznaczenie glikemii przygodnej:
o powyżej 200 mg/dl (11 mmol/l) – bezwzględne rozpoznanie cukrzycy;
o poniżej 200 mg – jeśli pacjent ma objawy kliniczne uprawdopodobniające; rozpoznanie cukrzycy, powinien być skierowany na badanie poziomu glukozy; na czczo. Jeśli symptomów brak, podejrzenie choroby może być oddalone.
- stężenie glukozy na czczo:
o 70-99 mg/dl (3,9 – 5,5 mmol/l) - prawidłowa glikemia na czczo;
o 100-125 mg/dl (5,6 – 6,9 mmol/l) – stan przedcukrzycowy;
o powyżej 125 mg/dl (6,9 mmol/l) – cukrzyca;
- doustny test obciążenia glukozą (badanie glikemii poposiłkowej):
o poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l) – wynik w normie;
o 140-200 mg/dl (7,8 – 11,1 mmol/l) – nieprawidłowa tolerancja glukozy;
- powyżej 200 mg/dl (11,1 mmol/l) – uprawdopodobniona cukrzyca.
Glikemia przygodna
Badania laboratoryjne mające określić poziom glukozy we krwi wykonuje się zarówno u osób chorych, jak też zdrowych (profilaktyka) oraz z podejrzeniem cukrzycy. W ostatnim z wymienionych przypadków procedurę testowania rozpoczyna się od określenia parametru znanego jako glikemia przygodna.
Wartość tę określa się o dowolnej porze dnia, niezależnie od tego, ile czasu upłynęło od ostatniego posiłku. Wskaźnik ten nie jest precyzyjny, dlatego jego interpretacja w dużej mierze zależy od oceny ewentualnych objawów.
Cukrzycę na jego podstawie stwierdza się niemal bezwarunkowo dopiero po przekroczeniu normy 200 mg/dl, w przypadku wartości niższych pod uwagę brane zaś są takie symptomy, jak:
- częstomocz, ciemniejsza barwa uryny;
- uczucie suchości w ustach, wzmożone pragnienie;
- zamglone, niewyraźne widzenie;
- początkowa utrata masy ciała mimo wzmożonego apetytu;
- zaburzenia potencji u mężczyzn, suchość w pochwie u kobiet;
- osłabienie, senność, męczliwość.
Jeśli objawy te są wyraźne, a wynik glikemii przygodnej lokuje się poniżej 200 mg/dl, stanowi to wskazanie do pogłębionej diagnostyki pod kątem cukrzycy.
Glikemia na czczo
Drugim w kolejności badanym parametrem jest glikemia na czczo. Test wykonuje się dwukrotnie, w odstępie kilku dni. Próbka krwi, która trafi do laboratorium, powinna być pobrana od pacjenta w przedziale czasowym 8 do 14 godzin od ostatniego posiłku. W praktyce badanie najczęściej odbywa się wcześnie rano, po przespanej nocy, bez śniadania.
Cukrzycę bezwzględnie stwierdza się w przypadku przekroczenia normy 125 mg/dl w obu pobranych próbkach. Jeśli wynik będzie niejednoznaczny (np. parametr będzie wyraźnie podwyższony w jednym badaniu, a w drugim będzie się mieścić w średnim przedziale 100-125 mg/dl), wykonać należy trzeci test, jakim jest określenie glikemii poposiłkowej.
Glikemia poposiłkowa
Poziom cukru we krwi, co do zasady rośnie po posiłku, swoje maksymalny poziom osiągając po około 2 godzinach. Najdokładniejszą, najbardziej miarodajną i wystandaryzowaną metodą pomiaru glikemii poposiłkowej jest tak zwany doustny test obciążenie glukozą (OGTT od ang. oral glucoze tolerance test).
Na badanie pacjent zgłasza się rano, także będąc na czczo. W pierwszej kolejności pobierana jest krew. Następnie należy wypić specjalnie przygotowany roztwór glukozy. Po 120 minutach krew pobiera się ponownie. W przypadku mężczyzn oraz kobiet nie będących w ciąży, obowiązują normy podane powyżej.
U ciężarnych, które badaniu poddawane są rutynowo w drugim trymestrze, i u których krew pobiera się trzykrotnie, przyjmuje się natomiast za wynik prawidłowy następujące wartości:
- poniżej 100 mg/dl – na czczo;
- poniżej 180 mg/dl – 60 minut po wypiciu roztworu glukozy;
- poniżej 140 mg/dl – 120 minut od rozpoczęcia badania.
Czytaj też:
Zobacz Także:
Dieta dla osób z cukrzycą
Zobacz Także:
Co zamiast insuliny - nowoczesne terapie w cukrzycy
Bibliografia
- Bogumił Wolnik, Elżbieta Orłowska-Kunikowska, Hiperglikemia poposiłkowa i jej znaczenie w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń 2007, tom 4, nr 1
- Anna Czech i inni, Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2007, Diabetologia Praktyczna 2007, tom 8, supl. A.
- Ewa Wender-Ożegowska i inni, Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia Polska 6/2011
- L. Czupryniak, K Strojek, Diabetologia 2016 - ViaMedica, Gdańsk
Oceń artykuł
(liczba ocen 0)
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na temat zdrowia i zdrowego stylu życia, zapraszamy na nasz portal ponownie!