Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠
Mikroplastik w ludzkim mózgu❗ Czy nasz organizm staje się śmietniskiem? 🧠

Przełom w onkologii - szczepionka na raka płuc testowana w Polsce

Rak płuc jest najczęstszym nowotworem. Główną przyczyną tej choroby jest palenie tytoniu. Niestety, chorują też osoby narażone na bierne palenie, zanieczyszczenie środowiska oraz obciążone genetycznie, co sugeruje, że nie zawsze da się zapobiegać tej chorobie. Z tego powodu poszukuje się skutecznych i bezpiecznych dla organizmu metod jej leczenia. Naukowcy pracują intensywnie nad szczepionką na raka płuc. Czy możemy się spodziewać rewolucji w onkologii?
Ręka w rękawiczce trzyma nową szczepionkę na raka płuc
Źródło: 123RF
W skrócie
  • W Niemczech, Wielkiej Brytanii, USA, Turcji, Hiszpanii, na Węgrzech i w Polsce, trwa obecnie I etap badań klinicznych nad skutecznością szczepionki na raka płuc. Czy możemy się spodziewać rewolucji w onkologii?
  • Badana szczepionka jest spersonalizowana, celowana i terapeutyczna a nie profilaktyczna. Co to oznacza? Jaki jest jej mechanizm działania?
  • Naukowcy stale poszukują innowacyjnych metod leczenia nowotworów, w tym szczepionek. W jakich typach nowotworów szczepionki mogą być skuteczne?
SPRAWDŹ TEŻ: Rak płuc - przyczyny i objawy. Na czym polega leczenie?
Spis treści

Trwają testy szczepionki na raka płuc

Rak płuc jest najczęstszym nowotworem złośliwym, na który umiera rocznie ponad milion osób na świecie. Główną przyczyną tego nowotworu jest wdychanie dymu tytoniowego, w tym bierne palenie. Do przyczyn rozwoju raka płuca zalicza się również zanieczyszczenie środowiska i czynniki genetyczne.

Jako standardowe leczenie stosuje się metody chirurgiczne oraz chemioterapię i radioterapię. Są to często metody niezadowalające, stąd też poszukiwanie nowych, skuteczniejszych i bezpieczniejszych metod terapeutycznych, takich jak laseroterapia, fototerapia, krioterapia i immunoterapia.

Ta ostatnia z wymienionych metod polega na aktywacji układu odpornościowego pacjenta przy użyciu szczepionek. Naukowcy na całym świecie, również w Polsce, prowadzą badania nad szczepionkami, które można z sukcesem używać w onkologii, w tym w terapii raka płuc (ICD10: C34).

W 7 krajach na świecie - w Niemczech, Wielkiej Brytanii, USA, Turcji, Hiszpanii, na Węgrzech i w Polsce, trwa obecnie I etap badań klinicznych nad skutecznością szczepionki na niedrobnokomórkowego raka płuc (BNT116 firmy BioNTech) opartej o technologię mRNA. Jest to najczęstsza forma nowotworu płuc.

W naszym kraju badania nad szczepionką mRNA na raka płuca są prowadzone w Klinice Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Narodowego Instytutu Onkologii - Państwowego Instytutu Badawczego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, a także Ośrodku Badań Klinicznych Wczesnych Faz Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Badania nad tą szczepionką były prowadzone również w Międzynarodowym Centrum Badań nad Szczepionkami Przeciwnowotworowymi przy Uniwersytecie Gdańskim na myszach.

Reklama

Jak działa szczepionka na raka płuc i kto może z niej skorzystać?

W prowadzonych badaniach klinicznych nad szczepionką mRNA na niedrobnokomórkowego raka płuca mogą brać udział pacjenci po radykalnym zabiegu operacyjnym, tzn. tacy, u których jest możliwe leczenie operacyjne nowotworu. Do tej pory do badań zakwalifikowano 130 osób - zarówno po diagnozie, w czasie radioterapii jak i po wznowie.

Cechy badanej szczepionki:

  • spersonalizowana (białka nowotworowe nie muszą się powtarzać, nawet w obrębie tego samego nowotworu u różnych pacjentów),
  • celowana (nakierowana wyłącznie na komórki zmienione nowotworowo w przeciwieństwie do chemio- i radioterapii),
  • terapeutyczna, a nie profilaktyczna.

Pobierany jest wycinek z guza, który jest poddawany badaniu. Jeśli okaże się, że choroba ma określony stopień klinicznego zaawansowania, to pacjent otrzymuje odpowiednią chemioterapię. Niezależnie od prowadzonej terapii, tkanka nowotworowa pobrana do badania jest wysyłana do USA, gdzie w laboratorium jest identyfikowanych kilkadziesiąt genów, które są odpowiedzialne za rozwój raka płuca u danego pacjenta. Po określeniu, które dokładnie geny zostały zmutowane u konkretnego chorego, opracowywana jest szczepionka mRNA indywidualnie dla danej osoby.

Nowotwory powstają w wyniku zmian naszych własnych komórek, które posiadają charakterystyczne dla siebie białka - obce dla organizmu. Układ odpornościowy (dokładnie limfocyty T) niejako „uczy się”, jakie białka ma zwalczać, a następnie „zapisuje” tę informację we fragmentach mRNA.

Podanie szczepionki mRNA osobie, u której zdiagnozowano nowotwór płuca, powoduje, że komórki tej osoby produkują białko typowe dla tego nowotworu. Odpowiedź immunologiczna organizmu polega na zwalczaniu komórek nowotworowych, a oszczędzaniu tych prawidłowych. Może to zapobiegać tej chorobie w przyszłości.

Szczepionka na drobnokomórkowego raka płuca jest podobna do szczepionek mRNA na COVID-19, ale bardziej nowoczesna i „szyta na miarę”. Szczepionki na COVID-19 uwzględniały konkretny wariant koronawirusa i były jednakowe dla wszystkich.

Reklama

Pierwsze wyniki i wnioski z badań nowatorskiej szczepionki

Badana szczepionka wydaje się bezpieczna. Trudnością jest zdecydowanie to, że nowotwory charakteryzują się zmiennością i pojawiające się mutacje często są unikalne dla danego pacjenta. W związku z tym użycie tej samej szczepionki u wszystkich pacjentów chorych na raka płuca może być nieskuteczne. Konieczne jest indywidualne określanie, które geny uległy mutacji i sporządzanie szczepionki dla danej osoby z uwzględnieniem tej informacji.

Profesor Dariusz M. Kowalski, kierownik Oddziału Zachowawczego Kliniki NIO-PIB, sekretarz generalny Polskiej Grupy Raka Płuca, stwierdził:

„To bardzo obiecująca metoda. Wstępne wyniki są bardzo zachęcające. W przyszłości planowane jest badanie kliniczne u chorych w stadium przerzutowym raka”.

Profesor Siow Ming Lee określił szczepionkę mianem „następnego wielkiego kroku w leczeniu raka”.

Pierwszą osobą, której podano lek, jest Polak - Janusz Racz. Pacjent jest naukowcem, który źle wspomina chemioterapię, której musiał się poddać. Powiedział:

„Rozumiem, że postęp nauki, zwłaszcza w medycynie, polega na tym, że ludzie zgadzają się brać udział w takich badaniach”.

Pacjent ma nadzieję, że nie będzie musiał się zmagać z nawrotem nowotworu. Prawdopodobnie inni pacjenci również woleliby uniknąć działań niepożądanych chemioterapii.

Naukowcy mają nadzieję, że szczepionka pozwoli na uratowanie wielu pacjentów z nowotworem płuc.

Reklama

Przyszłość terapii onkologicznych

Z każdym rokiem liczba zachorowań na nowotwory się zwiększa. Naukowcy stale poszukują innowacyjnych metod leczenia, takich jak zastosowanie nanotechnologii, terapii genowej i szczepionek.

Obecnie w Polsce prowadzi się badania skuteczności szczepionek także w leczeniu czerniaka. Zajmują się tym naukowcy z Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków NIO-PIB.

Na świecie prowadzone są badania nad szczepionkami m.in. na:

  • raka piersi,
  • mięsaki,
  • rak jelita grubego,
  • rak prostaty.

Część wyników jest niejasna i wymaga dalszych badań.

Na polskim rynku jest dostępna szczepionka przeciwko onkogennym typom wirusa HPV, która chroni przed rakiem szyjki macicy.

Szczepionki na różne typy nowotworów mogą uratować i przedłużyć życie pacjentom oraz przyczynić się do ograniczenia działań niepożądanych wynikających z chemioterapii i radioterapii, które nie działają wybiórczo i niszczą zarówno komórki nowotworowe jak i te prawidłowe.

Czytaj również

Bibliografia

  • Jin T, Zhou C, Zhao L, Dong X, Zhou F. 2023. Advances in cancer vaccines for immunotherapy of prostate cancer. Zhong Nan Da Xue Xue Bao Yi Xue Ban. 48:148-156.
  • Jia W, Shen X, Guo Z, Cheng X, Zhao R. 2024. The future of cancer vaccines against colorectal cancer. Expert. Opin. Biol. Ther. 24:269-284.
  • Pender A, Jones RL, Pollack S. 2018. Optimising cancer vaccine design in sarcoma. Cancers (Basel). 11(1):1.
  • Bafaloukos D, Gazouli I, Koutserimpas C, Samonis G. 2023. Evolution and progress of mRNA vaccines in the treatment of melanoma: future prospects. Vaccines (Basel). 11(3):636.
  • Al-Hawary SIS, Saleh EAM, Mamajanov NA, S Gilmanova N, Alsaab HO, Alghamdi A, Ansari SA, Alawady AHR, Alsaalamy AH, Ibrahim AJ. 2023. Breast cancer vaccines; a comprehensive and updated review. Pathol. Res. Pract. 249:154735.
  • Kjaer SK, Dehlendorff C, Belmonte F, Baandrup L. 2021. Real-world effectiveness of human papillomavirus vaccination against cervical cancer. J. Natl. Cancer Inst. 113:1329-1335.
  • Kumar S, Malviya R, Uniyal P. Vaccine for targeted therapy of lung cancer: advances and developments. Curr. Drug Targets. 2024 May 6.
  • Cortés-Jofré M, Rueda-Etxebarria M, Orillard E, Jimenez Tejero E, Rueda JR. 2024. Therapeutic vaccines for advanced non-small cell lung cancer. Cochrane Database Syst. Rev. 3(3):CD013377.
Sylwia Borowska
Artykuł napisany przez
Sylwia Borowska
Od 4 roku studiów byłam członkiem Studenckiego Koła Naukowego przy Zakładzie Toksykologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Podczas studiów doktoranckich interesowałam się obecnością szkodliwych substancji w produktach kosmetycznych, a także możliwością ochrony przed działaniem substancji toksycznych, na które jesteśmy codziennie narażeni. Stale pogłębiam swoją wiedzę, uczestnicząc w kursach i szkoleniach dla farmaceutów.
Pokaż więcej
Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu do końca.
Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami na
temat zdrowia i zdrowego stylu życia,
zapraszamy na nasz portal ponownie!
Specjaliści współpracujący z medme
25674

Wojciech Ziółkowski

magister farmacji

Poznaj mnie
25626

Katarzyna Kulig

dermatolog i wenerolog

Poznaj mnie
25675

Marzena Rojek-Ledwoch

dietetyczka, psychodietetyczka

Poznaj mnie
25676

Kamila Pawłowska

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Poznaj mnie
25625

Sylwia Borowska

doktor nauk farmaceutycznych

Poznaj mnie
25886

Magdalena Grosiak

diagnosta laboratoryjny

Poznaj mnie
25887

Magdalena Rutkowska

lekarz weterynarii

Poznaj mnie
25879

Anna Lewandowska

psychiatra dziecięcy

Poznaj mnie
25888

Jolanta Woźniak

prawnik

Poznaj mnie
Pokaż wszystkich
Więcej z kategorii Szczepienia
Szczepionka na malarię – jak się zabezpieczyć przed wyjazdem?
Malaria to choroba tropikalna
Szczepionka 6w1 - objawy, powikłania. Jest lepsza niż 5w1?
Dziecko w czasie szczepienia
Szczepionka 5w1 – przed czym chroni i czy jest bezpieczna?
Szczepienie dziecka szczepionką 5w1
Podobne artykuły
Szczepienie dziecka zgodnie z kalendarzem szczepień
Kalendarz obowiązkowych i zalecanych szczepień dziecka - kiedy trzeba je zrobić?
Pielęgniarka podaje dziecku szczepionkę na krztusiec, trzymanemu przez opiekuna.
Szczepionka na krztusiec - ochrona dla dzieci i dorosłych
Pies ze wścieklizną
Szczepienia na wściekliznę – dlaczego trzeba się szczepić?
Kobieta z objawami kataru po szczepieniu
Katar po szczepieniu - przyczyny i objawy. Jak długo trwa?
Kobieta w różowej sukience przyjmuje szczepienie na HPV
Szczepienie HPV - cena i refundacja. Jakie mogą być skutki uboczne?

Reklama


Jak często robić regenerację włosów?
Sprawdź!